Pracodawca nie może dopuścić do pracy osoby, która nie posiada ważnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na obejmowanym stanowisku. Kodeks pracy nakłada na pracodawców także obowiązek profilaktycznego kontrolowania stanu zdrowia swoich pracowników. Przejawem tego jest między innymi obowiązek zawierania umów z placówką medycyny pracy, na podstawie której będą wykonywane badania lekarskie podwładnych.
Badania lekarskie - obowiązki pracodawcy
Wstępne, okresowe czy kontrolne badanie lekarskie są przeprowadzane na podstawie wydanego przez pracodawcę skierowania. Według przepisów pracodawca powinien dołożyć starań, aby badania wstępne zostały zrealizowane przed przystąpieniem pracownika do pracy, natomiast badania lekarskie kontrolne i okresowe mogły być przeprowadzone w godzinach pracy. Za czas przeprowadzania badań pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a koszty związane z ich wykonaniem ponosi pracodawca. Pracodawca niedopełniający obowiązków w tym zakresie popełnia wykroczenie grożące karą grzywny nawet do 30 tys. złotych.
Miejsce przeprowadzenia badań wyznacza pracodawca
Jak zostało już wspomniane, pracodawca powinien mieć zawartą umowę z jednostką służby medycyny pracy. Obowiązek ten powstaje w momencie zatrudnienia pierwszego pracownika. Na podstawie umowy wykonywane są badania lekarskie i inne świadczenia z zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad zatrudnionymi osobami. Warto wspomnieć o tym, że porozumienie pomiędzy zakładem pracy a poradnią musi być zawarte na co najmniej rok.
Wykonywanie badań z zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej podwładnych przez konkretną poradnię zostało narzucone przez przepisy. Lekarz sprawdzający stan zdrowia takiej osoby powinien wiedzieć o zagrożeniach, na które może być ona narażona w czasie wykonywania swoich obowiązków, by odpowiednio dobrać dla niego zakres badań. Placówka medycyny pracy, z którą pracodawca nie współpracuje, nie posiada wiedzy w zakresie ryzyka zawodowego dla stanowiska proponowanego kandydatowi na pracownika lub zajmowanego przez badanego pracownika.
Orzeczenie lekarskie, wydawane po przeprowadzeniu badania poza ośrodkiem wskazanym przez pracodawcę, nie powinno być honorowane. Należy je uznać za nieważne, gdyż zostało wykonane niezgodnie z obowiązującymi przepisami. Placówka, która przeprowadzi badanie lekarskie profilaktyczne, a nie ma podpisanej z zakładem pracy umowy o świadczenie opieki zdrowotnej nad pracownikami, nie może obciążyć pracodawcy rachunkiem za wykonaną usługę. W takiej sytuacji występuje problem z wywiązaniem się z obowiązku finansowania badań - skoro są wykonane sprzecznie z przepisami, pracodawca nie ma takiego obowiązku.
Wstępne badania lekarskie wyjątkiem w przepisach
W kodeksie pracy można znaleźć odstępstwa od przeprowadzania badań lekarskich w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.
Pozwalają one na zwolnienie z przeprowadzenia wstępnych badań lekarskich dla pracownika. Art. 229 Kodeksu pracy wskazuje, kto nie ma obowiązku wykonania takiego badania. Są to:
- osoby przyjęte ponownie w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy w tym samym zakładzie pracy, jeżeli nie zostało zmienione stanowisko bądź praca jest wykonywana na identycznych warunkach jak zostało ustalone w poprzedniej umowie,
- osoby przyjmowane do pracy u nowego pracodawcy w ciągu 30 dni od rozwiązania (wygaśnięcia) poprzedniej umowy, które posiadają aktualne orzeczenie lekarskie, stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach środowiska pracy odpowiadających warunkom występującym na nowym stanowisku,
- osoby nowo przyjęte, które pozostają w stosunku pracy z innym pracodawcą, a przedłożą ważne orzeczenie lekarskie, pod warunkiem, że zakres obowiązków w obu zakładach pracy jest taki sam.
Orzeczenie lekarskie pracownika należy przechowywać w jego aktach osobowych. Dobrze jest także dołączyć kserokopię skierowania, na podstawie którego badania lekarskie zostały wykonane.
