Freelancer to osoba coraz częściej spotykana na rynku pracy. Wiele osób rezygnuje z tradycyjnego etatu i staje się panem swojego czasu. Jednak niektóre z tych osób po prostu nie mają wyboru. Wśród pracodawców pojawiła się swoista niechęć do stosunku pracy. Chętniej zatrudniają pracowników na umowę o dzieło lub zlecenie niż na umowę o pracę. Łatwiej jest im zlecić jakieś zadanie, gdy wykonawcą ma być freelancer, niż przeprowadzać żmudny i kosztowny proces rekrutacji. Ponadto przedsiębiorcy oszczędzają w ten sposób na składkach ubezpieczeniowych i dodatkach służbowych, jak np. komórka czy samochód.
Freelancer również może czerpać z tego modelu pracy wiele korzyści. I może właśnie dlatego tak szybko wiele osób godzi się na umowy proponowane przez pracodawców. Jednak należy pamiętać, że wszystko ma swoje zalety, ale i wady. W końcu ile ludzi tyle gustów – dla każdego co innego. I w związku z tym nie wszyscy odnajdą się we freelancingu, bo i on ma swoje złe strony. Dlatego też przed podjęciem decyzji, czy praca freelancera to dobry pomysł, warto przyjrzeć się wadom tego rozwiązania.
Freelancer - wady tego rozwiązania
Samodzielność, autodyscyplina – wbrew pozorom brak odgórnego nadzoru nie zawsze jest zaletą. Nie każda osoba chcąca zaistnieć na rynku pracy jako freelancer potrafi umiejętnie zorganizować swój czas i narzucić sobie pewien rygor, co często wiąże się z chaosem opanowującym życie zawodowe. Powiedzenie co masz zrobić dziś, zrób jutro nie sprawdza się w tym przypadku, gdyż freelancer musi być osobą silnie zmotywowaną. Oczywiście nikt nie jest cyborgiem pracującym 24h na dobę i zdarza się czasem tzw. gorszy dzień, ale wówczas freelancer powinien przywołać siebie do porządku: no dobrze, dziś nic nie zrobiłem, ale jutro muszę dłużej popracować. Pracownicy etatowi mogą symulować pracę, freelancer musi PRACOWAĆ. Brak motywacji i autodyscypliny staje się po prostu destrukcyjny dla tego zawodu, bo gdy freelancer nie wykonuje zleconych mu zadań, to zleceniodawca zwyczajnie rezygnuje z jego usług – w końcu klient nasz pan. A wiadomo, jak wygląda praca w domu – z każdego kąta czyhają tzw. „rozpraszacze”.
Wchodząc do Internetu można stracić naprawdę wiele godzin. Niektórzy ponadto muszą zajmować się dziećmi, co również jest czasochłonne. I tym sposobem pojawia się kolejna trudność, mianowicie umiejętność oddzielenia życia zawodowego od prywatnego. Z jakimi jeszcze problemami zmaga się freelancer?
- Brak poczucia bezpieczeństwa
Pracownicy etatowi właściwie o nic nie muszą się martwić, gdyż otrzymują stałe wynagrodzenie, pracodawca opłaca wszelkie zaliczki i składki oraz nie może zwolnić swego pracownika z dnia na dzień. Niestety freelancer nie ma tego komfortu. Ten zawód wiąże się ze stałym ryzykiem: czy pozyska się stałych klientów i stałe zlecenia, czy będą to opłacalne prace, ile ich będzie, czy klient będzie zadowolony z wykonanej usługi itp. Freelancer musi być STALE zmotywowany i skupiony na swoich działaniach, bo inaczej wpadnie w poważne problemy finansowe.
- Niestałe wynagrodzenie
Freelancer nie otrzymuje, tak jak pracownicy etatowi, stałego, comiesięcznego wynagrodzenia. Pieniądze wskakują do jego kieszeni dopiero po wykonaniu zadania. Do tego musi być ono wykonane terminowo i dobrze – tak żeby klient był zadowolony. Pojawia się więc ryzyko wynagrodzenia nieadekwatnego do wykonanej pracy – niezadowolony klient płaci mniej lub w skrajnych przypadkach wcale (wszystko zależy od warunków umowy). Niestałe wynagrodzenie zmusza freelancera do paradoksalnego stałego szukania klientów – w końcu musi jakoś zarobić na swoje utrzymanie. Pracownik etatowy ma zapewniony dochód niezbędny do zaspokojenia podstawowych potrzeb. Oczywiście freelancer może naprawdę dużo zarobić, często o wiele więcej niż osoba związana stosunkiem pracy, ale niestety wcześniej musi ciężko pracować.
- Klienci
Co prawda freelancer może dokonać ich selekcji i nie musi męczyć się z niechcianymi kontrahentami. Jednak żeby móc sobie pozwolić na przebieranie wśród klientów, trzeba ich w ogóle posiadać, a to pozostaje kwestią niepewną. W związku z tym freelancer jest zmuszony do stałego ich szukania, a na początku także do pracy z niekoniecznie najlepszymi klientami.
- Wielofunkcyjność
Freelancer sam sobie jest żaglem, sterem i okrętem – pięknie to brzmi, ale brutalna rzeczywistość nie jest już taka piękna. Freelancer staje się również sprzedawcą, handlowcem, PR-owcem, księgowym, grafikiem - i z natłoku obowiązków czasem staje się także malkontentem. Bo, spójrzmy prawdzie w oczy, to sporo jak na jedną osobę.
- Brak uprawnień pracowniczych
Etatowi pracownicy mają wiele uprawnień, które gwarantuje im umowa o pracę, np. płatny urlop, dodatki w postaci komórki, samochodu itp. Freelancer jest pozbawiony tych uprawnień. W odróżnieniu od etatowego pracownika może co prawda zrobić sobie urlop w dowolnym momencie, ale nikt mu nie zapłaci za czas spędzony na odpoczynku.
- Pracodawca
Freelancer musi za pracodawcę uznawać klienta, a ten zwykle więcej może. Zdarza się, że np. nagle zrezygnuje z usług freelancera (tymczasem pracownik etatowy ma zapewniony pewien okres wypowiedzenia). Co gorsza, felerny klient może także nie zapłacić za wykonaną usługę, kwestionując jakość wykonanego zlecenia. Bywają również klienci, którzy wykorzystują freelancera (czasem na mocy swej przewagi ekonomicznej) w kwestii tzw. nadliczbowych godzin, zarzucając go kolejnymi zleceniami lub koniecznymi poprawkami w już wykonanych zadaniach. Freelancer właściwie nie jest chroniony przed nieuczciwym pracodawcą – także choroba, wiek przedemerytalny, ciąża, czy macierzyństwo to poważny problem, gdy nie masz umowy o pracę. Freelancer odpowiada sam za siebie – każda porażka jest jego porażką. Za każde niedotrzymanie terminu, poufności i autorstwa zostaje obciążony prawnie lub finansowo. Zleceniodawcy często wykorzystują ten fakt, np. potrącając odszkodowanie z wynagrodzenia freelancera.
- Działalność gospodarcza
Wielu freelancerów decyduje się na założenie własnej pozarolniczej działalności gospodarczej. Niestety z tym krokiem wiąże się wiele obowiązków, o których bezwarunkowo trzeba pamiętać. Na pierwszy ogień trafia konieczność przejścia przez całą biurokratyczną procedurę związaną z rejestracją działalności gospodarczej oraz rejestracją do celów statystycznych i podatkowych. Kolejno pojawia się konieczność złożenia dodatkowych oświadczeń i powiadomień, co wymaga znajomości istniejących w tym zakresie powinności, a często nawet skorzystania z fachowej pomocy. Ponadto konieczne jest prowadzenie księgowości swojej firmy. I tak freelancer decydujący się na prowadzenie działalności gospodarczej musi zapoznać się z przepisami podatkowymi i związanymi z ubezpieczeniem społecznych oraz regulacjami dotyczącymi wybranej formy organizacyjno-prawnej. Za prowadzeniem działalności gospodarczej stoją także pewne koszty – związane z rejestracją działalności gospodarczej oraz rejestracją do celów VAT, a także koszty związane z obsługą rachunku bankowego, prowadzeniem księgowości oraz wynajmem lokalu – a to tylko nieliczne z nich. Trzeba mieć także na uwadze fakt, iż nie każda działalność gospodarcza oznacza osiągnięcie sukcesu. Często koszty przerastają zyski i praca przestaje być opłacalna.
Freelancer - wady z punktu widzenia osoby korzystającej z jego usług
Zatrudnienie freelancera nie zawsze jest korzystne dla klienta. Z jakimi problemami się oni borykają korzystając z usług takiej osoby?
- Przepisy Kodeksu Cywilnego
Freelancer nie jest pozostawiony sam sobie ani wyjęty spod prawa. Okazuje się, że chronią go przepisy Kodeksu Cywilnego, co w dużej mierze ogranicza działania zleceniodawcy.
- Umowa o pracę a umowy cywilnoprawne
Czasem pracodawcy przekraczają swoje uprawnienia. Zatrudniają freelancera na umowę cywilnoprawną, a w rzeczywistości narzucają mu swoje kierownictwo – zmuszają go do pracy w miejscu i czasie przez nich wyznaczonym. Jednak w takich sytuacjach muszą liczyć się z pewnymi konsekwencjami, gdyż freelancer może dociekać swoich praw w sądzie pracy. A te zazwyczaj stają właśnie po stronie poszkodowanej osoby.
- Zasady współpracy
Osoba korzystająca z usług freelancera nie może narzucać mu sposobu pracy. Istotne jest dla niej tylko terminowe wywiązanie się z zobowiązania. Ponadto nie tylko klient może w każdej chwili rozwiązać umowę, prawo do tego ma również freelancer. Gdy jest niezadowolony ze współpracy, może z niej zrezygnować.
- Zadanie
Zdarza się, że freelancer jest niekompetentny, nie angażują się w zlecone mu zadanie i wykonuje je niedbale. Może także nie dotrzymać wyznaczonego terminu. Dlatego też zleceniodawca nigdy nie ma pewności na jakiego freelancera trafi. Tymczasem swoich pracowników zna dobrze i może im narzucić wykonanie danego zadania tu i teraz, a także wedle swojego uznania narzucić im sposób jego wykonania.
Freelancer - czy ta metoda pracy jest dobra dla każdego?
Bycie freelancerem to nie tylko same korzyści. To przede wszystkim ciężka praca, która poza licznymi zaletami, posiada również nie mniejszy stos wad. Dlatego też należy pamiętać, że w parze z freelancingiem często idzie także życie w ciągłym stresie. Dlatego nie każdy powinien decydować się na takie rozwiązanie. Niektóre jednak zawody dużo łatwiej wykonywać bez umowy o pracę, wówczas decyzja o freelancingu jest uzasadniona.