Przedsiębiorcy obecnie dokonują transakcji z kontrahentami z różnych stron świata. Zazwyczaj są one dokonywane w różnych walutach. Często nawet transakcje krajowe są dokonywane w walutach innych państw. Powyższe powoduje konieczność przeliczania walut na walutę krajową. Dotychczas podatnik musiał tego dokonywać dla podatków dochodowych i podatków pośrednich (VAT) w różnych terminach. Przeczytaj o tym jakie zmiany oznaczają wspólne kursy walut dla VAT i podatku dochodowego!
Wspólne kursy walut a stan do końca 2020 roku
Do końca 2020 roku sposób przeliczania walut na PLN był uregulowany w art. 31a ust. 1 Ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług – dalej jako ustawa o VAT. Zgodnie z powyższym przepisem w przypadku, gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. Podatnik może wybrać sposób przeliczania tych kwot na złote według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego; w takim przypadku waluty inne niż euro przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro. Tym samym bardzo istotny był moment powstania obowiązku podatkowego. Podatnik musiał dokładnie określić moment powstania obowiązku podatkowego, aby móc zastosować prawidłowy kurs waluty.
Możliwość stosowania wspólnych kursów walut dla VAT i podatku dochodowego
Powyższy sposób przeliczania transakcji został wprowadzony na zasadzie dobrowolności. Podatnik ma więc prawo, a nie obowiązek stosowania nowych rozwiązań związanych z przeliczaniem transakcji. Po wyborze opcji podatnik jest obowiązany do jej stosowania przez co najmniej 12 kolejnych miesięcy, licząc od miesiąca, w którym ją wybrał (ust. 2b w art. 31a ustawy o VAT).
Wspólne kursy walut - czy podatnik musi informować urząd o wyborze ich stosowania?
Przepisy nie nakładają na podatnika takiego obowiązku. Podatnik nie musi więc składać do organu żadnych informacji o stosowaniu nowej metody przeliczania kursów walut. Jednak w przypadku rezygnacji z wprowadzonej opcjonalnej metody przeliczania podatnik będzie obowiązany do stosowania dotychczasowych metod przeliczania przez co najmniej 12 kolejnych miesięcy, licząc od początku miesiąca następującego po miesiącu, w którym zrezygnował z wybranej opcjonalnej metody przeliczania. Tym samym co do zasady podatnik może bezterminowo korzystać z nowej metody przeliczania, ale nie krócej niż przez 12 miesięcy. Może z niej oczywiście zrezygnować.
Biorąc pod uwagę powyższe zapisy ustawowe, weryfikacja stosowanych zasad przeliczenia oraz prawidłowości ich stosowania będzie następować podczas kontroli u podatnika. Nowe przepisy stwarzają im alternatywne możliwości wyboru metody przeliczenia walut dla celów rozliczeń w podatku VAT, w taki sposób, aby ułatwić podatkowe rozliczanie transakcji podatnika. Jednocześnie zapewniają ochronę budżetu państwa w przypadku wystąpienia ryzyka ewentualnych nieprawidłowości w stosowaniu metod przeliczeń.
Przykład 1.
Podatnik wynajmuje lokal handlowy dużej firmie z Niemiec. Z umowy najmu wynika, że faktura będzie wystawiana w walucie euro. Podatnik wystawił fakturę najmu 10 lutego 2020 roku. Dokumentuje ona najem za luty. Jak podatnik winien przeliczyć fakturę, stosując nowe zasady?
W takim przypadku podatnik winien zastosować kurs średni euro ogłoszony przez NBP na 26 lutego 2021 roku (tj. na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień uzyskania przychodu). W przypadku natomiast, gdy podatnik stosował poprzednie zasady, winien zastosować kurs z 9 lutego 2020 roku.
Wspólne kursy walut - stosowanie i wyjątki
Podatnik nie będzie mógł stosować nowej metody przeliczania do wszystkich rodzajów transakcji. Nie może z niej korzystać do transakcji niepodlegającej przeliczeniu zgodnie z zasadami stosowanymi w podatku dochodowym W takich przypadkach będzie obowiązany do stosowania dla takich transakcji dotychczasowych metod przeliczenia walut. Tutaj należy wskazać transakcje, w których najczęściej podatnicy przeliczają waluty. Nie zastosują oni powyższej metody do. wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub nabycia usług, dla których zobowiązanym do rozliczenia pozostaje nabywca (import usług). Podatnicy dokonujący takich zakupów będą więc musieli zastosować podstawowe zasady przeliczania, o których mowa w art. 31a ust 1 ustawy o VAT.
Przykład 2.
Podatnik dokonał w lutym zakupu towarów w Niemczech. Powyższe nabycie będzie stanowiło dla podatnika WNT. Podatnik z Niemiec wystawił fakturę dopiero 12 marca 2021 roku. Jak podatnik winien dokonać przeliczenia powyższej faktury?
W takiej sytuacji powinien rozliczyć fakturę według kursu z dnia poprzedzającego dzień powstania obowiązku podatkowego. Przypomnijmy, że obowiązek podatkowy w wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów powstaje z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia (patrz art. 20 ust. 5 ustawy o VAT). W analizowanym przypadku podatnik będzie więc obowiązany zastosować kurs z 11 marca 2021 roku.
Przykład 3.
Podatnik otrzymał 10 lutego 2021 roku wpłatę na zakup maszyny. Stanowiła ona u niego zaliczkę. Strony uzgodniły, że zakup będzie rozliczany w euro. Przedsiębiorca wystawił fakturę dokumentująca powyższą zaliczkę. Jaki kurs waluty winien zastosować?
W tym przypadku obowiązek podatkowy powstaje jedynie w podatku VAT. Obowiązek ten przy zaliczkach powstaje w momencie dokonania ich wpłaty. Podatnik winien więc przeliczyć fakturę według kursu z 9 lutego 2021 roku.
Podsumowując, nowe regulacje są korzystne dla podatników. Biorąc jednak pod uwagę, że dotyczą nielicznych transakcji występujących w praktyce gospodarczej, należy uznać zmianę za mało znaczącą. Ponadto podatnicy nie będą mogli korzystać z nowych zasad w stosunku do transakcji, które najczęściej rozliczane są w walutach obcych, np. importu usług, WNT. Poza tym podatnikom najpewniej łatwiej będzie stosować dotychczasowe zasady, ponieważ dotyczą one wszelkich transakcji. Pomimo zmian raczej nadal będą więc korzystać z dotychczasowych zasad przeliczania. Brak swobody przy wyborze metody rozliczania faktur w walutach obcych na pewno zniechęci wielu podatników.
