Wstąpienie współmałżonka do spółki a zapis w umowie

Dobrze sporządzona umowa spółki reguluje wszystkie problematyczne kwestie, które mogą pojawić się w toku wykonywania działalności gospodarczej.Przedstawiamy wstąpienie współmałżonka do spółki a zapis w umowie!

Rodzaje spółek

Kodeks spółek handlowych wyróżnia następujące spółki:

• spółkę jawną,
• spółkę partnerską,
• spółkę komandytową,
• spółkę komandytowo-akcyjną,
• spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością,
• spółkę akcyjną.

Cztery pierwsze spółki należą do tzw. osobowych spółek prawa handlowego, ostatnie dwie natomiast do spółek kapitałowych.

Tak naprawdę zagadnienie wstąpienia współmałżonka do spółki dotyczy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. To właśnie na tym gruncie pojawia się najwięcej pytań i wątpliwości.

Kto może być wspólnikiem w spółce z o.o.?

Przepisy Kodeksu spółek handlowych wyraźnie wskazują, że wspólnikami w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne.

W przypadku pierwszej kategorii wspólników wymagane jest posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych i ewentualnej zgody przedstawiciela ustawowego, jeśli wspólnik ma taką zdolność w ograniczonym zakresie (np. jest ubezwłasnowolniony lub niepełnoletni). Z kolei osoby prawne mogą być wspólnikami spółki z o.o. pod warunkiem, że same nie są jednoosobową spółką z o.o.

Określenie wspólników oraz rodzaju i wysokości wnoszonych przez nich wkładów do spółki z o.o. stanowi obligatoryjny element każdej spółki. Ta kwestia jest na tyle istotna, że w przypadku wspólników pozostających w związkach małżeńskich, w których obowiązuje ustrój wspólności majątkowej, może istotnie wpływać na zakres odpowiedzialności wspólnika i jego małżonka.

Czy małżonkowie mogą być wspólnikami spółki z o.o.?

Nie ma żadnych przeszkód, aby oboje małżonkowie stali się wspólnikami spółki z o.o. (lub jakiejkolwiek innej spółki prawa handlowego). W tej sytuacji w umowie spółki zamieszcza się ich dane oraz określenie wnoszonych wkładów.

Zupełnie inaczej będzie, gdy tylko jeden z małżonków ma zostać wspólnikiem. Jeśli udziały w spółce są obejmowane wyłącznie przez jednego wspólnika w imieniu własnym (męża albo żonę), to wspólnikiem staje się tylko ta dana osoba. Innymi słowy, małżonek, który nie chce uczestniczyć w danej spółce, w ogóle się nim nie stanie.

Skutkiem takiego rozwiązania będzie odebranie uprawnienia do wykonywania praw z udziałów w spółce temu małżonkowi, który nie jest wspólnikiem. Nie ma przy tym żadnego znaczenia czy udziały wniesione do spółki przez jego współmałżonka pochodziły z majątku wspólnego, czy też z majątku osobistego.

Udziały w spółce z o.o. a wspólność ustawowa małżeńska

Wniesienie przez jednego wspólnika udziałów do spółki, które pokrywane są z majątku wspólnego, ma istotne znaczenie prawne. Współmałżonek takiego wspólnika nie staje się oczywiście wspólnikiem danej spółki, ma jednak prawa do danych udziałów w przypadku podziału majątku wspólnego (powstałego np. na skutek rozwodu).

Udziały, które wnoszone są z małżeńskiego majątku wspólnego, wchodzą z mocy samego prawa do tego majątku. Innymi słowy, udział w spółce, który przysługuje małżonkowi – wspólnikowi stanowi składnik majątku wspólnego, który dzieli on ze swoją żoną lub mężem.

Ograniczenie lub zakaz wstąpienia współmałżonka do spółki

Zgodnie z regulacją art. 1831 ksh, umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może w swej treści zawierać zapis, który uniemożliwi całkowicie lub częściowo wstąpienie współmałżonka wspólnika do danej spółki. Jest to jednak możliwe tylko wtedy, gdy udziały lub udział konkretnego wspólnika objęte są wspólnością majątkową małżeńską.

Zakaz wstąpienia współmałżonka do spółki powinien być sformułowany w sposób wyraźny (np. „Wyłączona zostaje możliwość wstąpienia do Spółki małżonka wspólnika – Jana Kowalskiego”).

Z kolei ograniczenie wstąpienia współmałżonka do spółki może zostać określone na różne sposoby. Decydujące znaczenie odgrywa tu wola wspólników, którzy muszą wskazać konkretną formę ograniczenia wstąpienia do spółki (np. „Przystąpienie do Spółki małżonka wspólnika – Jana Kowalskiego wymaga uzyskania zgody pozostałych wspólników”).

Innymi słowy, to wspólnicy rozstrzygają o tym, na podstawie jakich kryteriów dana osoba będzie mogła wstąpić do spółki – mogą to być kryteria zarówno podmiotowe, jak i przedmiotowe.

Korzyści z ograniczenia lub wyłączenia wstąpienia współmałżonka do spółki

Wprowadzenie zapisów umownych, które ograniczają lub wyłączają możliwość wstąpienia do spółki współmałżonka wspólnika, może okazać się bardzo korzystne. Jeśli taka regulacja pojawi się w umowie, współmałżonek wspólnika nie będzie mógł wpływać na stosunki prawne w danej spółce (nie będzie miał wpływu decyzyjnego). Inaczej przedstawia się jednak kwestia dziedziczenia udziałów po wspólniku.

Dziedziczenie udziałów w spółce

Udziały w spółce podlegają dziedziczeniu, teoretycznie możliwa jest więc sytuacja, w której małżonek zmarłego wspólnika zostanie powołany do dziedziczenia (czy to na mocy przepisów ustawy, czy też na drodze testamentowej).

Aby uniemożliwić wejście spadkobiercy zmarłego do spółki, należy w umowie spółki umieścić wyraźny zapis. Co ważne, stosowna klauzula powinna znaleźć się w umowie przed śmiercią danego wspólnika, w przeciwnym wypadku nie wywoła ona żadnych skutków prawnych.

Zakaz i ograniczenie wstąpienia współmałżonka-spadkobiercy do spółki

Zakaz wstąpienia współmałżonka-spadkobiercy do spółki powinien być w umowie określony wyraźnie (np. „Wyłączona zostaje możliwość wstąpienia do Spółki spadkobierców wspólnika – Jana Kowalskiego”).

Z kolei ograniczenie wstąpienia do spółki może opierać się na kryteriach podmiotowych lub przedmiotowych – można ograniczyć się do zakazu wstępowania do spółki tylko określonego spadkobiercy wskazanego przez pozostałych wspólników (np. współmałżonka zmarłego wspólnika), ewentualnie sformułować zakaz przystępowania do spółki spadkobierców ustawowych zmarłego wspólnika (do których należy m.in. jego małżonek).

Możliwe jest także uzależnienie wstąpienia do spółki danej osoby od posiadanych kwalifikacji lub zgody pozostałych wspólników (małżonek zmarłego wspólnika będzie mógł więc przystąpić do spółki pod warunkiem, że wykaże się odpowiednimi umiejętnościami).