Wielokrotnie już analizowany był przypadek wycofania z działalności gospodarczej środków trwałych. Natomiast w naszym dzisiejszym artykule skupimy się na przypadku gdy przedmiotem jest wycofanie gruntu stanowiącego towar handlowy z działalności. Przeanalizujemy skutki takiego działania na gruncie podatku PIT oraz VAT.
Status podatkowy gruntu
Nie każdy składnik majątku firmowego musi być kwalifikowany jako środek trwały. Przypomnijmy, że zgodnie z art. 22a ust. 1 ustawy o PIT środkami trwałymi są stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:
- budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością;
- maszyny, urządzenia i środki transportu;
- inne przedmioty
– o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu.
Dodatkowo w myśl art. 22c pkt 1 ustawy o PIT amortyzacji nie podlegają grunty i prawa wieczystego użytkowania gruntów zwane odpowiednio środkami trwałymi lub wartościami niematerialnymi i prawnymi.
Jak zatem widać, choć grunt nie podlega amortyzacji, to jednak może on spełniać kryteria środka trwałego, jeżeli jest wykorzystywany na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej dłużej niż rok.
Tymczasem grunt może być od początku przeznaczony do dalszej odsprzedaży, co powoduje, że jest kwalifikowany jako towar handlowy.
Wycofanie gruntu będącego towarem handlowym w podatku PIT
W pierwszej kolejności wskażmy, że samo wycofanie gruntu z działalności gospodarczej do majątku firmowego jest zdarzeniem neutralnym podatkowo.
Aby bowiem można było mówić o przychodzie podatkowym, konieczne jest wystąpienie przysporzenia majątkowego rozumianego jako zwiększenie aktywów podatnika. Tymczasem w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej nie mamy do czynienia z osobnym majątkiem. Zarówno majątek firmowy, jak i majątek osobisty stanowi własność tej samej osoby, co powoduje, że wszelkie przesunięcia majątkowe nie skutkują zmianą właściciela.
Możemy zatem stwierdzić, że czynność wycofania nieruchomości z działalności gospodarczej i nieodpłatnego przekazania jej na potrzeby prywatne (osobiste) nie będzie rodziła skutków podatkowych w podatku PIT.
Chociaż w opisanym przypadku nie powstaje przychód, to zdarzenie to wywołuje określone skutki w zakresie kosztów podatkowych. Wydatek na nabycie składnika majątku będącego towarem handlowym podlega bowiem ujęciu bezpośrednio w kosztach uzyskania przychodów.
W przypadku wycofania taki towar traci związek z działalnością gospodarczą, co powoduje, że w świetle przepisów podatkowych jego wartość przestaje być traktowana jako koszt.
To oznacza konieczność dokonania korekty kosztu w dacie wycofania. W konsekwencji roczny dochód do opodatkowania zostanie zwiększony o korektę kosztów, ale zmniejszony o różnicę remanentową.
Warto także odnieść się do regulacji stanowiących na temat późniejszej sprzedaży wycofanego gruntu. W tym zakresie wskażmy na treść art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o PIT, który podaje, że odpłatne zbycie składnika majątku wycofanego z działalności gospodarczej nie podlega opodatkowaniu dopiero po upływie 6 lat, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po wycofaniu składnika majątku z działalności.
Podkreślenia jednakże wymaga, że przepis ten odnosi się do odpłatnego zbycia składników majątku, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT, zgodnie z którym przychodem z działalności gospodarczej są m.in. przychody z odpłatnego zbycia składników majątku będących środkami trwałymi albo wartościami niematerialnymi i prawnymi, podlegającymi ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą lub przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej.
Biorąc zatem pod uwagę wykładnię językową, można postawić tezę, że art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o PIT nie odnosi się do tych składników, które nie są kwalifikowane w działalności jako środki trwałe. Wydaje się zatem, że do składników majątku stanowiących towar handlowy przepis nie będzie stosowany.
Wycofanie gruntu stanowiącego towar handlowy w podatku VAT
W przypadku podatku VAT nie obserwujemy rozróżnienia na środki trwałe oraz towary handlowe. Zgodnie z ustawową definicją wszelkie rzeczy kwalifikowane są jako towary.
Jeżeli chodzi natomiast o samo wycofanie gruntu z działalności, to konieczne będzie sięgnięcie do treści art. 7 ust. 2 ustawy VAT, gdzie czytamy, że przez dostawę towarów rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
- przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika bądź jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia;
- wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu bądź wytworzenia tych towarów albo ich części składowych.
Jak zatem widać, wycofanie gruntu z majątku firmowego do majątku prywatnego podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, pod warunkiem, że podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, z tytułu nabycia gruntu.
Jeżeli zatem przy nabyciu gruntu podatnik odliczył podatek VAT, to późniejsze wycofanie będzie podlegać opodatkowaniu. Podstawą opodatkowania, zgodnie z art. 29a ust. 2 ustawy VAT, jest cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia – koszt wytworzenia, określony w momencie tej dostawy towarów.
Cena nabycia towarów jest rozumiana jako cena zaktualizowana na moment dokonania nieodpłatnego przekazania towaru, czyli cena, jaką podatnik uzyskałby za nabyty towar w dniu jego nieodpłatnego przekazania. Nie może to być zatem wartość historyczna.
Przykład 1.
Podatnik w 2017 roku nabył grunt o wartości 10 000 zł, od którego odliczył podatek naliczony VAT. W 2022 roku wycofał grunt z działalności gospodarczej do majątku osobistego. Wartość gruntu w momencie wycofania wzrosła i wynosi 15 000 zł. W takim przypadku podstawą opodatkowania nieodpłatnego przekazania będzie kwota 15 000 zł.
Jak widać z przedstawionej analizy, wycofanie gruntu z działalności gospodarczej będzie wywoływać określone konsekwencje podatkowe. W przypadku gdy grunt kwalifikowany jest jako towar handlowy, owe skutki będą inne niż w przypadku gdy wycofaniu podlega środek trwały.
