W dobie globalnej pandemii COVID-19 wielu podróżnych zdecydowało zmienić swoje plany z obawy przed wirusem. Jednocześnie liczni organizatorzy imprez turystycznych, uznali, że nie są w stanie podołać narzuconym przez właściwe organy reżimom sanitarnym, które miałby zapewnić bezpieczeństwo. Wynikiem powyższych okoliczności są zmiany warunków zwartej umowy o zorganizowanie imprezy turystycznej.
Sytuacja prawna zarówno z punktu widzenia podróżnego, jak i samego organizatora różni się, w zależności do czasu, w którym dochodzi do zmiany warunków umowy o zorganizowanie imprezy turystycznej. Punktem wyjścia jest ustalenie czy do takiej zmiany doszło przed rozpoczęciem imprezy oraz tego, jakie są podstawy do zmiany umowy.
Zmiany organizatora w zakresie imprezy turystycznej
Organizator ma prawo dokonać zmian w umowie o zorganizowanie imprezy turystycznej, jednostronnie, ale tylko w określonych przypadkach. Intencją, bowiem ustawodawcy i to zarówno na poziomie krajowym jak i europejskim było, aby organizator, w zasadzie nie miał możliwości do jednostronnego dokonywania zmian warunków umowy.
Nie dotyczy to postulatu zmiany ceny, która jest możliwa do modyfikacji przy stosowaniu odpowiednich zasad. Warto wskazać, że do polskiego porządku prawnego, zostały wcielone przepisy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2015/2302 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie imprez turystycznych i powiązanych usług numer 2015/2302, zgodnie z którą państwa członkowskie powinny zapewnić, aby przed rozpoczęciem imprezy turystycznej organizator turystyki nie mógł jednostronnie dokonywać zmian warunków umowy o udział w imprezie turystycznej innych niż wskazane w dyrektywie.
W pierwszym przypadku chodzi o podwyższenie ceny po zawarciu umowy, co jest możliwe wyłącznie, gdy w umowie wyraźnie zastrzeżono taką możliwość oraz gdy stanowi ona, że podróżny ma prawo do obniżki ceny.
Podwyższenie cen jest możliwe wyłącznie jako bezpośredni skutek zmiany pewnych czynników. Dotyczy to głównie:
-
ceny przewozów pasażerskich wynikających ze zmiany kosztów paliwa lub innych źródeł zasilania;
-
wysokości podatków lub opłat od usług turystycznych objętych umową o udział w imprezie turystycznej, nałożonych przez podmioty, które nie biorą bezpośredniego udziału w realizacji imprezy turystycznej, w tym podatków turystycznych, opłat lotniskowych lub opłaty za wejście na pokład i zejście na ląd w portach oraz na lotniskach;
-
kursów walut mających znaczenie dla danej imprezy turystycznej.
Zmiana może również dotyczyć obniżenia ceny, takie z kolei działanie jest obarczone mniejszymi obostrzeniami, jak w przypadku podwyższenia ceny, które aby było wykonane prawidłowo musi nastąpić na trwałym nośniku, w sposób jasny i zrozumiały dla podróżnego. Powiadomienie o zmianie ceny musi zawierać uzasadnienie podwyżki i wskazanie sposobu jej obliczenia.
Zgodnie z ustawą, w przypadku obniżenia ceny organizator turystyki może odliczyć od zwrotu należnego podróżnemu rzeczywiste koszty obsługi, a na żądanie podróżnego organizator turystyki przedstawia dowód poniesionych kosztów obsługi.
Organizator turystyki przed rozpoczęciem imprezy turystycznej może dokonać jednostronnie zmiany warunków umowy o udział w imprezie turystycznej także w przypadku, gdy łącznie spełnia następujące warunki:
-
zastrzegł sobie prawo do tego w umowie;
-
zmiana jest nieznaczna;
-
poinformuje podróżnego o zmianie w sposób jasny, zrozumiały i widoczny, na trwałym nośniku.
Przypadki powyższe obligują organizatora do wyraźnego sprecyzowania możliwości, jakie dają mu przepisy w umowie podróżnym. Nie jest to dorozumiane prawo organizatora. Ponadto zmiana nie może być poważna, tzn. może mieć jedynie charakter nieznaczny.
Problem może rzeczywiście powodować interpretacja tego zapisu, ale należy stwierdzić, że chodzi tutaj o takie przypadki, w które nie powodują istotnych komplikacji i niedogodności po stronie podróżnego. Tytułem przykładu należy już wskazać, że zmiany terminów wyjazdu lub przyjazdu wskazanych w umowie o udział w imprezie turystycznej można interpretować jako istotne, jeżeli taka okoliczność spowodowałby u podróżnego np. dodatkowe koszty, z racji konieczności zorganizowania transportu lub wykupienia dodatkowego zakwaterowania.
Prawne możliwości podróżnego w przypadku jednostronnej zmiany umowy przez organizatora imprezy
Po stronie organizatora spoczywa szereg obowiązków wynikających z dokonania przez niego jednostronnej zmiany umowy, przyjmując, że zaszły prawne okoliczności umożliwiające dokonanie tej zmiany.
Organizator, informuje podróżnego o:
-
zmianach warunków umowy o udział w imprezie turystycznej oraz o ewentualnym wpływie tych zmian na cenę;
-
rozsądnym terminie, w którym podróżny poinformuje organizatora o swojej decyzji,
-
odstąpieniu od umowy o udział w imprezie turystycznej za zwrotem wszystkich wniesionych wpłat i bez obowiązku wniesienia opłaty za odstąpienie od umowy w przypadku braku odpowiedzi podróżnego w terminie,
-
zastępczej imprezie turystycznej oraz jej cenie, jeśli jest oferowana.
W następstwie powyższego, podróżny powinien poinformować organizatora o swoim stanowisku w zakresie do odebranego oświadczenia o zmianie warunków umowy. Jedną z możliwości, jaką posiada podróżny jest przyjęcie proponowanej zmiany umowy o udział w imprezie turystycznej. W tym rozwiązaniu, strona będąca podróżnym nie wnosi żadnych uwag i godzi się na nowe warunki zaproponowane przez organizatora.
Inną możliwością jest odstąpienie od umowy o udział w imprezie turystycznej za zwrotem wszystkich wniesionych wpłat i bez obowiązku wniesienia opłaty za odstąpienie. Takie rozwiązanie pewnie usatysfakcjonuje tych, którzy normalnie chcieliby od umowy odstąpić, ale z uwagi np. na opłaty z tego tytułu nie czynią tego. W sytuacji wskazanej, jasno wynika, że w przypadku jednostronnej zmiany umowy przez organizatora, podróżny ma prawo odstąpić od umowy nie musi podawać innych okoliczności, choćby faktycznie one istniały.
Prawne możliwości podróżnego w przypadku obniżenia, jakości lub kosztów imprezy turystycznej
Jeżeli zmiany umowy o udział w imprezie turystycznej lub zastępcza impreza turystyczna, prowadzą do obniżenia, jakości lub kosztów imprezy turystycznej, podróżny jest uprawniony do odpowiedniego obniżenia ceny.
Do obniżenia, jakości imprezy turystycznej dochodzi, kiedy np. podróżnemu zaoferowano hotel w innym standardzie niż umówionym i zapłaconym np. z 5 gwiazdek na 3 gwiazdki, albo zaproponowano lokalizację hotelu usytuowanego 10 kilometrów od morza, podczas gdy pierwotnie zostało ustalone i zapisane w umowie, że hotel ma bezpośredni dostęp do akwenu.
Podstawa prawna:
-
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2015/2302 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych, zmieniająca rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 i dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE oraz uchylająca dyrektywę Rady 90/314/EWG.
-
Ustawa o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych z dnia 24 listopada 2017r. (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 548).
