Ze względów finansowych część przedsiębiorców może zdecydować o zmianie formy opodatkowania na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. W związku z tym mogą jednak pojawić się przychody związane z uprzednio prowadzoną działalnością na zasadach ogólnych, do których można zaliczyć zwrot składek z polisy ubezpieczeniowej. W poniższym artykule odpowiadamy jak należy to rozliczyć!
Zwrot składek z polisy ubezpieczeniowej a przychód podatkowy
Przedstawioną na wstępie problematykę rozpatrzymy z perspektywy wydatku na zakup polisy ubezpieczeniowej.
W przypadku przedsiębiorców prowadzących działalność opodatkowaną zasadami ogólnymi lub podatkiem liniowym wydatek poniesiony na taką polisę stanowi koszt podatkowy. Jednakże na skutek zbycia pojazdu podatnik może otrzymać zwrot składek z polisy z zapłaconej, a niewykorzystanej w całości.
W takim przypadku należy kierować się treścią art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy PIT, który podaje, że przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej są dotacje, subwencje, dopłaty, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 13, i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków, z wyjątkiem gdy przychody te są związane z otrzymaniem, zakupem albo wytworzeniem we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, od których, zgodnie z art. 22a–22o, dokonuje się odpisów amortyzacyjnych.
Ponadto w myśl art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy PIT do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie zalicza się zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.
W rezultacie wartość polisy ubezpieczeniowej, która została ujęta w kosztach, a następnie częściowo zwrócona, stanowi przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej powstający w dacie otrzymania zapłaty.
Zwrot składek z polisy a zmiana formy opodatkowania
Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą mają prawo do zmiany formy opodatkowania na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Oświadczenie o takim wyborze należy złożyć do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnięto pierwszy przychód z działalności w danym roku podatkowym.
Jak stanowi art. 12 ust. 2 ustawy o zryczałtowanym podatku, podlegający opodatkowaniu przychód nie ulega pomniejszeniu o koszty podatkowe.
Powyższa reguła nie wyklucza jednak obowiązku rozpoznania przychodu w przypadku gdy został dokonany zwrot składek z polisy, a koszt został ujęty w poprzedniej formie opodatkowania.
Otóż zmiana formy opodatkowania jednoosobowej działalności gospodarczej w żaden sposób nie wpływa na status osoby fizycznej jako podatnika z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. Dotyczy to zarówno kosztów, jak i przychodów uzyskiwanych z tejże działalności.
Nie jest również zasadne korygowanie kosztu w postaci uprzednio zapłaconej składki. W momencie ponoszenia wydatku taka składka spełniała wszelkie kryteria do uznania jej za koszt uzyskania przychodów zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy PIT.
Był to bowiem wydatek pozostający w związku przyczynowo-skutkowym i uzasadniał potraktowanie go jako koszt podatkowy. Następcze zdarzenie w postaci sprzedaży pojazdu i, co za tym idzie, zwrot składek z polisy nie przekreśla tego związku.
W konsekwencji podatnik nie powinien korygować kosztów, nawet jeżeli doszło do zmiany formy opodatkowania działalności gospodarczej.
Przykład 1.
Podatnik prowadzący działalność gospodarczą na zasadach ogólnych zakupił we wrześniu 2022 roku polisę ubezpieczeniową samochodu osobowego. Jej wartość ujął w kosztach w dacie nabycia. 20 lutego 2023 roku złożył oświadczenie o zmianie formy opodatkowania na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Następnie 1 marca 2023 roku sprzedał samochód, a 5 marca 2023 roku otrzymał zwrot składek z polisy.
W takim przypadku wydatek pozostaje nadal przypisany do roku 2022 i podatnik nie powinien dokonywać korekty kosztu tylko z tego tytułu, że zmienił formę opodatkowania. Analogicznie zwrot składek polisy powoduje powstanie przychodu w dacie otrzymania zapłaty i będzie podlegał opodatkowania aktualną formą opodatkowania.
Zwrot składek z polisy a stawka ryczałtu dla zwróconej kwoty z polisy ubezpieczeniowej
W przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych na zasadzie bezpośredniego odesłania sięgamy po wiele przepisów ustawy PIT. To zatem oznacza, że zastosujemy w tym przypadku art. 14 ust. 1i ustawy PIT, który podaje, że przychód opodatkowany ryczałtem powstanie w dacie otrzymania zapłaty ze zwróconej polisy.
Inną kluczową kwestią jest określenie stawki podatkowej. Otóż zastosowanie powinien znaleźć art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. e ustawy o zryczałtowanym podatku, który wskazuje, że według stawki 3% podlegają opodatkowaniu m.in. przychody, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy PIT, czyli omawiane przez nas przychody z tytułu zwrotu składki.
Przykład 2.
Podatnik prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą po zmianie formy opodatkowania na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych otrzymał zwrot składek z polisy z tytułu sprzedaży samochodu. Kwota zwrotu otrzymana 3 marca to 1500 zł. To oznacza, że w terminie do 20 kwietnia podatnik powinien odprowadzić z tego tytułu podatek w kwocie 45 zł (chyba że rozlicza się kwartalnie).
W tym miejscu warto też dodać, że ustawa o zryczałtowanym podatku przewiduje różnorodne stawki podatkowe. Przykładowo, jeżeli podatnik otrzyma odszkodowanie z polisy, to będziemy stosować inną stawkę ryczałtu niż w sytuacji otrzymania zwrotu polisy.
W myśl bowiem art. 12 ust. 1 pkt 5 lit. h ustawy stawka 8,5% ma zastosowanie do przychodów, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy o podatku dochodowym.
Wspomniany art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy PIT podaje natomiast, że do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej zalicza się otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.
Podsumowując, przedsiębiorca otrzymujący zwrot składek z polisy ubezpieczeniowej po zmianie formy opodatkowania nie koryguje kosztu poniesionego na jej zakup, a otrzymany zwrot traktuje jako przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowany według stawek właściwych dla tej formy opodatkowania, która jest właściwa na dzień otrzymania zwrotu.
