Korzystanie ze wsparcia biura rachunkowego lub doświadczonego księgowego nie jest dziś niczym nadzwyczajnym. Pozwala to przedsiębiorcom zaoszczędzić czasu i nerwów, szczególnie gdy sami nie wiedzą jak zająć się kwestiami podatkowymi. Jednak co jeśli pracownik takiego biura pomyli się w swojej pracy? Czy za błędy pracownika biura rachunkowego klient ponosi z tego tytułu jakiekolwiek konsekwencje?
Rodzaje błędów pracownika biura rachunkowego
Pracownik biura rachunkowego może popełnić różne błędy, które będą oddziaływały na jego klienta. Mowa tu najczęściej o nieprawidłowym obliczeniu wysokości należnego podatku, nieodprowadzeniu go do urzędu skarbowego w wymaganym terminie lub wysokości, niepoinformowaniu klienta o istniejącym obowiązku podatkowym, nieprowadzeniu lub nieprawidłowym prowadzeniu dokumentów księgowych, a także niedostosowywaniu się do zleceń klienta lub organów skarbowych (np. podczas wykonywania kontroli przedsiębiorcy).
Pracownik biura rachunkowego powinien wykonywać swoje obowiązki z należytą starannością oraz przestrzegać obowiązujących przepisów prawnych. W związku z tym, że regulacje z zakresu prawa podatkowego zmieniają się nieustannie, dobry księgowy musi pozostawać na bieżąco z treścią aktualnych przepisów. Ich nieznajomość nie zwalnia go z odpowiedzialności względem klienta.
Błędy pracownika biura rachunkowegomogą być zawinione lub niezawinione. W tym pierwszym przypadku zakres odpowiedzialności pracownika będzie oczywiście dużo większy, niż w sytuacji, gdy pomyłka nastąpiła np. wskutek zwykłego niedopatrzenia. Pomimo że błędy pracownika biura rachunkowego powodują powstanie odpowiedzialności względem klienta, to jednak przedsiębiorca odpowiada za błędy jako pierwszy względem organu skarbowego.
Błędy pracownika biura rachunkowego a odpowiedzialność za ich popełnienie
Tak naprawdę korzystanie z usług biura rachunkowego nie oznacza wyłączenia odpowiedzialności samego podatnika. Oczywiście błędy pracownika biura rachunkowego nie pozostaną w zupełności bezkarne, jednak to klient będzie musiał zmierzyć się z organem skarbowym. Obowiązek prawidłowego naliczania, pobierania i odprowadzania podatku spoczywa w pierwszej kolejności na podatniku. Jeśli więc pracownik biura rachunkowego popełni w tym zakresie błędy, to i tak organ skarbowy wezwie do wyjaśnień podatnika, a nie księgowego. Dotyczy to także sytuacji, w której na podatnika zostanie nałożona kara finansowa za niewywiązanie się z istniejącego obowiązku skarbowego.
Zgodnie z treścią art. 26 oraz 26a §1 Ordynacji podatkowej podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki. Podatnik nie ponosi jednak odpowiedzialności z tytułu zaniżenia lub nieujawnienia przez płatnika podstawy opodatkowania przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, przychodów z działalności wykonywanej osobiście, przychodów z praw autorskich i praw pokrewnych – do wysokości zaliczki, do której pobrania zobowiązany jest płatnik.
Z drugiej strony musimy pamiętać o regulacji zawartej w art. 77 ustawy o rachunkowości, zgodnie z którym, kto wbrew przepisom ustawy dopuszcza do:
- nieprowadzenia ksiąg rachunkowych, prowadzenia ich wbrew przepisom ustawy lub podawania w tych księgach nierzetelnych danych;
- niesporządzenia sprawozdania finansowego, skonsolidowanego sprawozdania finansowego, sprawozdania z działalności, sprawozdania z działalności grupy kapitałowej, sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, skonsolidowanego sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, sporządzenia ich niezgodnie z przepisami ustawy lub zawarcia w tych sprawozdaniach nierzetelnych danych
– podlega grzywnie lub karze pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie.
Z powyższego przepisu jednoznacznie wynika, że pracownik biura rachunkowego może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej za swoje błędy, choć dotyczy to tylko konkretnie oznaczonych czynów.
Błędy pracownika biura rachunkowego a konsekwencje dla klienta za błędną księgowość
Klient będący podatnikiem odpowiada w pierwszej kolejności wobec urzędu skarbowego za nieprawidłową realizację przepisów podatkowych. Powoływanie się na błędy pracownika biura rachunkowego najczęściej nie uchroni go przed przykrymi konsekwencjami, głównie pod postacią konieczności zapłaty kary pieniężnej. W niektórych przypadkach urzędnicy organów skarbowych mogą jednak zmniejszyć, a nawet całkowicie odstąpić od ukarania podatnika. Decydujące znaczenie mają jednak w tej kwestii okoliczności danej sprawy, postawa podatnika oraz możliwość udowodnienia, że przewinienie nastąpiło nie z jego winy, lecz wskutek działań księgowego.
Podstawowymi konsekwencjami w omawianym przypadku są więc dolegliwości finansowe. Warto jednak pamiętać, że podatnik posiada wówczas roszczenie regresowe wobec biura rachunkowego, przez które doszło do naruszenia przepisów prawa podatkowego. Innymi słowy, obciążony dodatkowymi kosztami klient może domagać się od biura ich zwrotu oraz dodatkowej kwoty pieniężnej będącej formą odszkodowania lub zadośćuczynienia. Pamiętajmy, że żądanie zapłaty musi być skierowane wówczas wobec biura, a nie konkretnego pracownika, który dopuścił się popełnienia błędu. Właściciel biura rachunkowego oczywiście może wówczas pociągnąć do odpowiedzialności pracowniczej i finansowej swojego podwładnego, który bezpośrednio przyczynił się do powstania szkody. Mówimy wówczas o odpowiedzialności cywilnej wynikającej z regulacji zawartej w art. 471 Kodeksu cywilnego.
Dużo gorsza sytuacja pojawia się, gdy podatnik jest oskarżany o popełnienie wykroczenia lub przestępstwa, które powstało wskutek nieprawidłowego działania pracowników biura rachunkowego. Podatnik w pierwszej kolejności odpowiada za wszelkiego rodzaju czyny niedozwolone, o ile oczywiście możemy uznać, że wypełnione zostały ich znamiona. Biura rachunkowe może ponosić taką odpowiedzialność na równi ze swoim klientem. Odpowiedzialność karna jest niezależna od odpowiedzialności cywilnej i odpowiedzialności skarbowej o charakterze administracyjnym. W praktyce oznacza to, że klient może nie ponieść odpowiedzialności finansowej względem urzędu skarbowego, jednak poniesie odpowiedzialność karną za popełnione przestępstwo, które jest ścigane z urzędu.
Okoliczność popełnienia błędu przez pracownika biura rachunkowego może, ale nie musi wpłynąć na możliwość odstąpienia od wymierzenia kary podatnikowi lub zastosowania jej najmniejszego wymiaru. Decyzję w tym zakresie podejmuje zawsze odpowiedni organ ścigania – prokurator lub policja. Pamiętajmy, że w takim przypadku najlepszym rozwiązaniem będzie posiadanie profesjonalnego obrońcy, który będzie w stanie wynegocjować z organami ścigania najlepsze rozwiązanie dla swojego klienta.
Skazanie za wykroczenie lub przestępstwo skarbowe uzasadnia w pełni roszczenie o zapłatę odszkodowania od biura rachunkowego, które doprowadziło do takiej sytuacji. Pozbawienie wolności nie stoi na przeszkodzie, aby skazany mógł się ubiegać wówczas o zapłatę stosownej kwoty pieniężnej, choć w praktyce będzie to realizował poprzez swojego pełnomocnika (niekoniecznie zawsze musi to być adwokat lub radca prawny).
Podsumowanie
Błędy pracownika biura rachunkowego obciążają w pierwszej kolejności podatnika. To on musi tłumaczyć się za nieprawidłowości względem organu skarbowego, nawet jeśli sam nie doprowadził do ich powstania. W przypadku ukarania podatnik ma prawo żądania zwrotu kosztów oraz zapłaty odszkodowania albo zadośćuczynienia od biura rachunkowego. Biuro z kolei może obciążyć takimi kosztami pracownika, którego zachowanie doprowadziło do powstania szkody u klienta. Odpowiedzialność karna może się pojawić zarówno względem biura, jak i podatnika, niezależnie od odpowiedzialności skarbowej lub cywilnej.
