Budowa bez pozwolenia – zmiany w prawie budowlanym

19 września 2020 r. weszła w życie nowelizacja ustawy Prawo budowlane, która zmieniła m.in. regulacje dotyczące przypadków, w których konieczne jest uzyskanie pozwolenia na budowę. Celem zmiany jest zebranie w ramach czytelnego katalogu wszystkich sytuacji wymagających pozwolenia, zgłoszenia lub niewymagających powyższych czynności. Zastanawiasz się, czy Twoje zamierzenie budowlane wymaga uzyskania pozwolenia na budowę? Sprawdź, czy możliwa jest budowa bez pozwolenia!

Kiedy konieczne jest pozwolenie na budowę?

Zgodnie z przepisami Prawa budowlanego roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę, chyba że ustawa wprost wyłącza obowiązek uzyskania pozwolenia.

Decyzję o pozwoleniu na budowę wydaje organ administracji architektoniczno-budowlanej. Stronami w postępowaniu w tej sprawie są: inwestor oraz właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu.

Budowa – kiedy wystarczy zgłoszenie?

Wyczerpujący katalog przypadków wymagających jedynie zgłoszenia zawiera art. 29 ustawy Prawo budowlane. 

Nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia, budowa wolnostojących budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane.

Zgłoszenie jest ponadto wystarczające dla budowy sieci elektroenergetycznych obejmujących napięcie znamionowe nie wyższe niż 1 kV, wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych o ciśnieniu roboczym nie wyższym niż 0,5 MPa. 

Pozwolenie nie jest również konieczne do budowy wolnostojących parterowych budynków stacji transformatorowych i kontenerowych stacji transformatorowych o powierzchni zabudowy do 35 m², oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,50 m³ na dobę oraz zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe o pojemności do 10 m³. 

Na podstawie zezwolenia można wybudować ponadto tymczasowe obiekty budowlane niepołączone trwale z gruntem i przewidziane do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce – w terminie określonym w zgłoszeniu, ale nie później niż przed upływem 180 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w zgłoszeniu.

Na podstawie zgłoszenia można także wybudować pomosty o długości całkowitej do 25 m i wysokości – liczonej od korony pomostu do dna akwenu – do 2,50 m, instalacje zbiornikowe na gaz płynny z pojedynczym zbiornikiem o pojemności do 7 m³ przeznaczone do zasilania instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych, jak również kanalizację kablową, zjazdy z dróg krajowych i wojewódzkich oraz zatoki parkingowe na tych drogach. 

Zgłoszenie będzie właściwe również dla wolnostojących parterowych budynków gospodarczych, garaży, wiat o powierzchni zabudowy do 35 m², przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m² powierzchni działki.

Na podstawie zgłoszenia wybudujemy również przydomowe ganki, oranżerie (ogrody zimowe) – o powierzchni zabudowy do 35 m², przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m² powierzchni działki.

Zgłoszenie wystarczy także do budowy wolnostojących parterowych budynków rekreacji indywidualnej rozumianych jako budynki przeznaczone do okresowego wypoczynku, o powierzchni zabudowy do 35 m², przy czym liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać jednego na każde 500 m² powierzchni działki.

Taka sama procedura jest właściwa dla budowy boisk szkolnych oraz boisk, kortów tenisowych, bieżni służących do rekreacji, ogrodzeń o wysokości powyżej 2,20 m, przydomowych tarasów naziemnych o powierzchni zabudowy powyżej 35 m², jak również przyłączy elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych, cieplnych, telekomunikacyjnych, z wyjątkami wynikającymi z ustawy.

Pozostałe przypadki budowy wymagającej jedynie zgłoszenia można odnaleźć w art. 29 ust. 1 ustawy Prawo budowlane.

Budowa bez pozwolenia - kiedy jest to możliwe?

Wyczerpujący katalog przypadków, gdy budowa nie wymaga ani zgłoszenia, ani pozwolenia na budowę, znajduje się w art. 29 ust. 2 ustawy Prawo budowlane.

Nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę ani zgłoszenia budowa obiektów gospodarczych związanych z produkcją rolną i uzupełniających zabudowę zagrodową w ramach istniejącej działki siedliskowej, w tym parterowych budynków gospodarczych o powierzchni zabudowy do 35 m², przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 4,80 m, jak również suszarni kontenerowych o powierzchni zabudowy do 21 m2.

Bez zgłoszenia wybudujemy także wiaty o powierzchni zabudowy do 50 m², usytuowane na działce, na której znajduje się budynek mieszkalny lub przeznaczonej pod budownictwo mieszkaniowe, przy czym łączna liczba tych wiat na działce nie może przekraczać dwóch na każde 1000 m² powierzchni działki.

Zgłoszenie nie jest wymagane dla wolno stojących altan o powierzchni zabudowy do 35 m², przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m² powierzchni działki. 

Zgłoszenie nie będzie konieczne do budowy przydomowych basenów i oczek wodnych o powierzchni do 50 m², obiektów budowlanych będących urządzeniami melioracji wodnych, opasek brzegowych oraz innych sztucznych, powierzchniowych lub liniowych umocnień brzegów rzek i potoków górskich oraz brzegu morskiego, brzegu morskich wód wewnętrznych, niestanowiących konstrukcji oporowych.

Do katalogu obiektów, których budowa nie wymaga zgłoszenia ani pozwolenia, należą również obiekty małej architektury, z wyjątkiem obiektów małej architektury w miejscach publicznych oraz ogrodzenia o wysokości nieprzekraczającej 2,20 m oraz przydomowych tarasów naziemnych o powierzchni zabudowy do 35 m².

Szczegółowy i wyczerpujący katalog przypadków, w których budowa nie wymaga ani pozwolenia, ani zgłoszenia zawiera art. 29 ust. 2 ustawy Prawo budowlane.

Roboty budowlane – kiedy wystarczy zgłoszenie?

Wyczerpujący katalog przypadków, w których roboty budowlane można wykonywać na podstawie zgłoszenia, a bez konieczności uzyskania pozwolenia na budowę, można odnaleźć w art. 29 ust. 3 ustawy Prawo budowlane.

Nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia, wykonywanie robót budowlanych polegających na przebudowie:

• przegród zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych, o ile nie prowadzi ona do zwiększenia obszaru oddziaływania obiektu poza działkę, na której budynek jest usytuowany;

• instalacji i sieci wskazanych w ustawie;

• dróg, torów i urządzeń kolejowych;

• polegającej na dociepleniu budynków o wysokości powyżej 12 m i nie wyższych niż 25 m;

• instalacji odnawialnych źródeł energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 1 MW wykorzystujących hydroenergię do wytwarzania energii elektrycznej.

Ponadto nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia wykonywanie robót budowlanych polegających na remoncie:

• budowli, których budowa wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę;

• budynków, których budowa wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę – w zakresie przegród zewnętrznych albo elementów konstrukcyjnych.

Nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia wykonywanie robót budowlanych polegających na instalowaniu:

• na obiektach budowlanych stanowiących albo niestanowiących całości techniczno-użytkowej urządzeń, w tym antenowych konstrukcji wsporczych i instalacji radiokomunikacyjnych, a także związanego z tymi urządzeniami osprzętu i urządzeń zasilających, o wysokości powyżej 3 m;

• krat na budynkach mieszkalnych wielorodzinnych, użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego;

• tablic i urządzeń reklamowych, z wyjątkiem reklam świetlnych i podświetlanych usytuowanych poza obszarem zabudowanym w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym;

• wewnątrz i na zewnątrz użytkowanego budynku instalacji gazowych;

• mikroinstalacji biogazu rolniczego.

W art. 29 ust. 3 ustawy Prawo budowlane można odnaleźć wyczerpującą listę robót budowlanych, które nie wymagają pozwolenia na budowę, ale wymagają zgłoszenia.

Roboty budowlane – kiedy nie wymagają ani pozwolenia, ani zgłoszenia?

Wyczerpujący katalog przypadków, gdy roboty budowlane nie wymagają ani pozwolenia na budowę, ani zgłoszenia, można odnaleźć w art. 29 ust. 4 ustawy Prawo budowlane.

Nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę ani zgłoszenia wykonywanie robót budowlanych polegających na przebudowie:

• budynków, których budowa wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę oraz budynków mieszkalnych jednorodzinnych z wyłączeniem przebudowy przegród zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych;

• polegającej na dociepleniu budynków o wysokości nieprzekraczającej 12 m;

• urządzeń budowlanych.

Nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę ani zgłoszenia wykonywanie robót budowlanych polegających na remoncie:

• obiektów budowlanych, z wyłączeniem remontu budowli, których budowa wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę oraz z wyłączeniem budynków, których budowa wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę – w zakresie przegród zewnętrznych albo elementów konstrukcyjnych;

• urządzeń budowlanych.

Nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę ani zgłoszenia wykonywanie robót budowlanych polegających na instalowaniu:

• na obiektach budowlanych stanowiących albo niestanowiących całości techniczno-użytkowej urządzeń, w tym antenowych konstrukcji wsporczych i instalacji radiokomunikacyjnych, a także związanego z tymi urządzeniami osprzętu i urządzeń zasilających, o wysokości nieprzekraczającej 3 m;

• krat na obiektach budowlanych, z wyłączeniem instalowania krat na budynkach mieszkalnych wielorodzinnych, użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego;

• pomp ciepła, wolno stojących kolektorów słonecznych, urządzeń fotowoltaicznych o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW z zastrzeżeniem, że do urządzeń fotowoltaicznych o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 6,5 kW stosuje się obowiązek uzgodnienia z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej;

• wewnątrz i na zewnątrz użytkowanego budynku instalacji, z wyłączeniem instalacji gazowych;

• utwardzaniu powierzchni gruntu na działkach budowlanych.

Wyczerpujący katalog robót budowlanych, dla których nie jest wymagane uzyskanie pozwolenia na budowę, ani nie jest konieczne ich zgłoszenie, znajduje się w art. 29 ust. 4 ustawy Prawo budowlane.

Przedsięwzięcia wymagające oceny oddziaływania na środowisko

Niezależnie od powyższego, decyzji o pozwoleniu na budowę wymagają przedsięwzięcia, dla których niezbędne jest przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko oraz przedsięwzięcia wymagające przeprowadzenia oceny oddziaływania na obszar Natura 2000.

Roboty budowlane dotyczące zabytków

Roboty budowlane, wykonywane przy obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru zabytków – wymagają decyzji o pozwoleniu na budowę, a wykonywane na obszarze wpisanym do rejestru zabytków – wymagają dokonania zgłoszenia.

Do wniosku o decyzję o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszenia należy dołączyć pozwolenie właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków wydane na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.