Przedsiębiorca ma prawo zatrudniać i zwalniać pracowników w dowolnym czasie, choć oczywiście z zachowaniem obowiązujących przepisów prawa pracy. Co jednak w sytuacji, gdy w firmie zwolnione zostaną wszystkie osoby? Czy składka wypadkowa dla przedsiębiorcy po zwolnieniu wszystkich pracowników jest obligatoryjna? Przeczytaj ten artykuł i dowiedz się więcej!
Obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne
Zatrudnienie pracownika na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, spółdzielczej umowy o pracę, wyboru lub oskładkowanej umowy zlecenia rodzi obowiązek odprowadzania za daną osobę składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne do ZUS-u. Powinność ta obciąża oczywiście zatrudniającego i wymaga od niego opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, zdrowotne, a w niektórych przypadkach także i chorobowe.
Wysokość składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne ulega corocznie zmianie i uzależniona jest od aktualnej podstawy wymiaru. Do ich opłacania zobligowany jest:
- przedsiębiorca zarejestrowany w CEIDG, w tym wspólnik spółki cywilnej;
- wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością;
- wspólnik spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;
- akcjonariusz prostej spółki akcyjnej, który wnosi do spółki wkład, w postaci świadczenia pracy lub usług;
- komplementariusz w spółce komandytowo-akcyjnej;
- osoba wykonująca wolny zawód;
- twórca lub artysta;
- osoba, która prowadzi publiczną lub niepubliczną szkołę lub formę wychowania przedszkolnego.
Obecnie obowiązują aż trzy terminy płatności składek i przekazywania dokumentów rozliczeniowych:
- do 5. dnia następnego miesiąca – dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych;
- do 15. dnia następnego miesiąca – dla płatników składek posiadających osobowość prawną;
- do 20. dnia następnego miesiąca – dla pozostałych płatników składek.
Zwolnienia pracownicze a składki na ubezpieczenia społeczne
Pracodawca może podjąć decyzję o zwolnieniu części lub całości pracowników w zasadzie w każdej chwili. Podyktowane jest to najczęściej problemami finansowymi danej firmy. Zwolnienie wszystkich zatrudnionych nie będzie sprzeczne z prawem, jeśli zachowane zostaną przepisy prawa pracy, tj. gdy stosunek pracy zostanie rozwiązany z zachowaniem odpowiedniego okresu wypowiedzenia względem każdego zatrudnionego. Zwolnienia pracownicze nie muszą oznaczać automatycznego zamknięcia przedsiębiorstwa lub zgłoszenia go do upadłości. Pracodawca w dalszym ciągu może prowadzić swoją działalność, nawet jeśli uległaby ona znaczącemu ograniczeniu. W chwili gdy pracownik utraci swoje zatrudnienie, pracodawca nie ma obowiązku opłacać za niego żadnych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne – moment ten przypada na ostatni dzień okresu wypowiedzenia umowy o pracę. Dla przypomnienia warto jednak podkreślić, że osoba, która nie jest już zatrudniona, posiada jeszcze ubezpieczenie zdrowotne przez okres następnych 30 dni (licząc od jej ostatniego dnia w pracy).
Pracodawca, który zamierza samodzielnie kontynuować swoją działalność, w dalszym ciągu podlega pod ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, a więc nadal musi opłacać stosowne składki do ZUS-u, aby nie narazić się na utratę świadczeń i ewentualną odpowiedzialność za naruszenie prawa w tym zakresie. Dopóki działalność gospodarcza pozostaje aktywna, dopóty osoba ją wykonująca i zarejestrowana w CEIDG albo KRS ma obowiązek odprowadzać składki do ZUS-u w ustawowo określonych terminach.
Składka wypadkowa dla przedsiębiorcy a zwolnienie pracowników
Składka wypadkowa należy do obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne. Jeśli dana osoba podlega ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu, to również musi opłacać składkę wypadkową. Jej wysokość jest co do zasady ustalana każdorazowo przez ZUS, przy czym istnieją przepisy, które określają, jak dokładnie wyliczyć jej wartość. W niektórych przypadkach płatnicy składek muszą samodzielnie obliczyć wysokość składki wypadkowej.
Wielkość składki wypadkowej, którą zobowiązany będzie opłacać za siebie przedsiębiorca, uzależniona jest od stopy procentowej ustalanej każdorazowo na jeden rok składkowy. Rok ten rozpoczyna się 1 kwietnia i trwa aż do 31 marca następnego roku kalendarzowego.
ZUS ustala stopę procentową składki wypadkowej, tylko gdy przedsiębiorca spełni łącznie dwa warunki:
- w ubiegłym roku kalendarzowym zgłosił do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych;
- przekazał do ZUS-u informację na deklaracji ZUS IWA za trzy ostatnie lata kalendarzowe kolejno następujące po sobie.
Jeśli zwolnienie wszystkich pracowników nastąpiło w trakcie trwania roku składkowego i ustalona już została składka wypadkowa, to aż do końca danego roku (tj. do najbliższego 31 marca) przedsiębiorca musi opłacać składkę wypadkową w wysokości ustalonej odgórnie przez ZUS. Następnie przedsiębiorca musi przekazać do ZUS-u informację na druku ZUS IWA, co w praktyce oznacza, że w kolejnym roku składkowym rozpoczynającym się od najbliższego 1 kwietnia stopa procentowa składki wypadkowej także będzie podana przez ZUS. Dopiero w kolejnym roku składkowym przedsiębiorca będzie musiał samodzielnie obliczyć wysokość należnej składki, posiłkując się w tym zakresie przepisami Ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Zgodnie z treścią art. 33 ust. 1 i 3 ww. ustawy stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika składek, któremu ZUS nie ustalił kategorii ryzyka z uwagi na brak obowiązku przekazywania informacji przez trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe, wynosi tyle, co stopa procentowa określona dla grupy działalności, do której należy. Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika składek niepodlegającego wpisowi do rejestru REGON wynosi 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności. Dokładne wskaźniki procentowe dla poszczególnych grup zawodowych można odnaleźć w załączniku do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków z dnia 29 listopada 2002 roku.
Przejęcie pracowników przez nowego pracodawcę a składka wypadkowa
Czasami zdarza się, że wszyscy zatrudnieni zostają przejęci przez nowy zakład pracy. Dotychczasowy pracodawca nadal wykonuje swoją działalność, choć robi to samodzielnie albo przy pomocy nowych zatrudnionych osób. Czy w takim przypadku zakład przejmujący pracowników ma prawo do stosowania ustalonej już przez ZUS składki wypadkowej? Nie, ponieważ nie pozwalają na to obowiązujące przepisy. Nowy pracodawca powinien samodzielnie ustalić wysokość omawianej składki lub gdy spełnia ku temu odpowiednie warunki – poczekać na odgórne ustalenia ZUS-u.
Podsumowanie
Jeśli pracodawca zwolni wszystkich pracowników, to w dalszym ciągu będzie zobowiązany do opłacania składki na ubezpieczenie wypadkowe, ponieważ prowadzi rejestrowaną działalność gospodarczą. W danym roku, w którym nastąpiło zwolnienie wszystkich pracowników, wartość takiej składki pozostaje niezmienna aż do 31 marca. W kolejnym roku składkowym rozpoczynającym się od 1 kwietnia składka ta pozostanie na takim samym poziomie. W następnym roku przedsiębiorca będzie musiał samodzielnie ustalić wysokość składki wypadkowej w oparciu o obowiązujące przepisy. Jeśli jednak ponownie zatrudni co najmniej 10 osób, ZUS wyliczy mu ją samodzielnie.
