0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Urlop wychowawczy, a zwolnienie pracownika

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Urlop wychowawczy polega na zaprzestaniu przez pracownika świadczenia pracy w związku z opieką nad dzieckiem w okresie po wykorzystaniu przez zatrudnionego innych urlopów rodzicielskich. Wspomniany urlop jest uprawnieniem pracowniczym, z którego osoba zatrudniona może skorzystać, lecz nie musi. Jedną z ważniejszych kwestii dot. urlopu wychowawczego jest sprawa ochrony trwałości stosunku pracy podczas korzystania z tego urlopu – jak to wygląda od strony prawnej? Wyjaśnienia na ten temat zamieściliśmy poniżej w artykule.

Ochrona trwałości zatrudnienia w okresie korzystania z urlopu wychowawczego – podstawa prawna

Zasady udzielania oraz korzystania z urlopu wychowawczego zostały określone w Ustawie z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy, zwanej dalej „kp”.

W myśl postanowień art. 186(8) § 1 kp – pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o:

  • udzielenie urlopu wychowawczego – do dnia zakończenia tego urlopu;
  • obniżenie wymiaru czasu pracy – do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy.

Urlop wychowawczy, a prawo do zwolnienia pracownika

Czy przepisy ochronne wynikające z art. 186(8) kp powodują, że pracodawca nie ma żadnego pola manewru w zakresie rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem korzystającym z urlopu wychowawczego? Oczywiście – nie, inne regulacje kodeksowe wskazują przypadki, w których umowa może zostać zakończona.

Umowa o pracę w czasie urlopu wychowawczego może ulec rozwiązaniu na mocy porozumienia stron. Możliwe jest również rozwiązanie stosunku pracy, jeżeli z inicjatywą w tej sprawie wystąpi pracownik.

To nie jedyne okoliczności, w jakich pracodawca może zakończyć umowę o pracę. W art. 186(8) § 2 kp wskazano konkretne przypadki stanowiące uzasadnienie do podjęcia przez pracodawcę działań w tym zakresie. Oznacza to zatem, że rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę – w okresie od dnia złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o udzielenie tego urlopu do dnia jego zakończenia lub wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy – jest dopuszczalne tylko:

  • w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także
  • gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Innymi słowy, formalne ogłoszenie upadłości lub likwidacji firmy jest wystarczającą podstawą do rozwiązania stosunku pracy.

Drugi przypadek wskazany w art. 186(8) § 2 kp dotyczy powstania po stronie pracownika przyczyn uzasadniających rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. W tym wariancie chodzi więc o przesłanki stanowiące podstawę rozwiązania stosunku pracy w trybie natychmiastowym wskazane w art. 52 § 1 kp. Możliwość rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia zachodzi zatem w przypadku:

  • ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
  • popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
  • zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
W razie gdy pracownik złożył wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego lub o obniżenie wymiaru czasu pracy wcześniej niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu albo obniżonego wymiaru czasu pracy, zakaz wypowiedzenia lub rozwiązania stosunku pracy zaczyna obowiązywać na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu albo obniżonego wymiaru czasu pracy.

Przepisy kp regulują szczególną sytuację, w której normy ochronne nie znajdują zastosowania, mimo złożenia przez pracownika wniosku o urlop wychowawczy lub o obniżenie czasu pracy. Następuje to wówczas, gdy złożenie powyższego wniosku doszło do skutku po dokonaniu czynności prowadzącej do rozwiązania umowy o pracę.

Art. 186(8) § 4 kp

W przypadku złożenia przez pracownika wniosku o urlop wychowawczy lub wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy po dokonaniu czynności zmierzającej do rozwiązania umowy o pracę umowa rozwiązuje się w terminie wynikającym z tej czynności.

Jeżeli zatem 1 ze stron złoży oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę, a następnie pracownik przedstawi wniosek o udzielenie mu urlopu wychowawczego lub wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy, to stosunek pracy i tak ulegnie rozwiązaniu, zgodnie z wcześniejszą czynnością prawną. Oczywiście można w tym przypadku zakładać różne scenariusze, jak np. wycofanie wypowiedzenia, natomiast art. 186(8) § 4 kp odnosi się do opisanej uprzednio sytuacji prawnej.

Możliwość rozwiązania umowy o pracę podczas urlopu wychowawczego na podstawie przepisów o zwolnieniach grupowych.

W praktyce może się zdarzyć, że pracodawca osoby przebywającej na urlopie wychowawczym zatrudnia co najmniej 20 pracowników, a więc jest objęty przepisami Ustawy z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (dalej: jako „ustawa o zwolnieniach grupowych”). Przepisy ustawy o zwolnieniach grupowych przewidują nie tylko wypłatę odpraw pieniężnych, jeżeli rozwiązanie umowy o pracę następuje wyłącznie z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, ale również obejmują szczególną ochroną zatrudnienia określone grupy pracowników (m.in. osoby w wieku przedemerytalnym, przebywający na urlopach macierzyńskich czy członkowie zarządu zakładowej organizacji związkowej). Czy do pracowników, których dotyczą normy ochronne, zalicza się osoby będące na urlopach wychowawczych? Ustawa o zwolnieniach grupowych nie zawiera odpowiednich zapisów w tym zakresie. Z tego powodu należy sięgnąć do orzecznictwa Sądu Najwyższego, które często wypełnia lukę prawną w rozmaitych przepisach.

Sentencja uchwały SN z 15 lutego 2006 roku sygn. akt II PZP 13/05

Przepisy art. 10 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników mogą stanowić podstawę rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem w okresie urlopu wychowawczego także w sytuacjach, gdy nie zachodzą przesłanki przewidziane w art. 186(1) § 1 zdaniu drugim kp.

Stanowisko SN wyrażone w przytoczonej powyżej uchwale jest zatem jednoznaczne – przepisy ustawy o zwolnieniach grupowych mogą stanowić podstawę rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem w okresie urlopu wychowawczego także w sytuacjach innych niż przewidziane w powołanym artykule kp (w czasie wydania uchwały obowiązywały inne oznaczenia konkretnych zapisów kodeksowych, jednak co do meritum dotyczy to tego samego aspektu – przyp. autora). Oznacza to zatem, że ochrona wynikająca z przepisów w zakresie urlopu wychowawczego ma słabszy charakter niż np. w przypadku pracowników korzystających z urlopów macierzyńskich.

Czy można zwolnić pracownika będącego na urlopie wychowawczym? Podsumowanie

Pracownicy korzystający z możliwości przerwania świadczenia pracy w związku z zamiarem sprawowania opieki nad dzieckiem korzystają z ochrony trwałości zatrudnienia przewidzianej w prawie pracy. Dotyczy to zarówno urlopów macierzyńskich, jak i rodzicielskich. Kolejnym uprawnieniem pracowniczym o zbliżonym charakterze jest urlop wychowawczy – również w jego przypadku pracownik może liczyć na kodeksowe normy ochronne w zakresie ciągłości stosunku pracy. Nie oznacza to jednak, że pracodawca nie dysponuje możliwościami rozwiązania umowy o pracę z osobą zatrudnioną, która korzysta z urlopu wychowawczego. W każdej sytuacji pracownik może wystąpić z inicjatywą zakończenia pracy, ponadto jest dopuszczalne rozwiązanie umowy za porozumieniem stron. Takie okoliczności jak ogłoszenie upadłości lub likwidacji pracodawcy także stanowią przesłankę wskazującą na konieczność podjęcia działań zmierzających do zakończenia zatrudnienia. Co więcej – pracodawca może zwolnić pracownika w trybie natychmiastowym, pod warunkiem jednak, że zaistniały przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Ochrona pracownika przebywającego na urlopie wychowawczym wynikająca z przepisów o zwolnieniach grupowych jest natomiast słabsza niż w przypadku innych pracowników objętych szczególną ochroną zatrudnienia.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów