Tematem niniejszego artykułu będzie import towaru do kraju UE i późniejsze jego przemieszczenie na teren Polski na gruncie podatku VAT. Jest to bardzo powszechne zjawisko, dlatego też warto przyjrzeć mu się bliżej, tym bardziej że w zależności od przyjętego wariantu inne będą skutki w zakresie kwalifikacji czynności pod kątem przepisów VAT.
Rozliczenie importu towarów na gruncie podatku VAT
W pierwszej kolejności zastanówmy się, w jaki sposób rozliczany jest na gruncie podatku VAT import towarów.
Definicja importu towarów zawarta w art. 2 pkt 7 ustawy VAT wskazuje, że jest to przywóz towarów z terytorium państwa trzeciego na terytorium Unii Europejskiej. Zwróćmy zatem uwagę, że z importem mamy do czynienia w sytuacji, gdy towar zostanie przemieszczony do któregokolwiek z krajów UE.
Trzeba także sięgnąć do przepisów regulujących miejsce świadczenia przy imporcie towarów. Jak wskazuje art. 26a ust. 1 ustawy VAT, miejscem importu towarów jest terytorium państwa członkowskiego, na którym towary znajdują się w momencie ich wprowadzenia na terytorium Unii Europejskiej.
Powyższy przepis oznacza, że jeżeli towar jest importowany z Chin i trafia do UE poprzez port morski w Niemczech, to miejscem opodatkowania importu będą Niemcy. Jeśli przykładowo towar importowany z USA trafia do portu lotniczego we Francji, to miejscem opodatkowania importu będzie Francja.
Podkreślenia zatem wymaga, że nawet jeżeli podmiotem importującym jest podatnik z Polski, a towar trafia do innego kraju UE, to transakcja ta nie będzie podlegała opodatkowaniu w RP.
Przemieszczenie towaru z kraju importu na teren Polski
Następnie należy zastanowić się, w jaki sposób powinna być zakwalifikowana sytuacja, gdy podatnik przemieszcza towar z kraju zaimportowania na teren Polski.
W tym zakresie należy najpierw przybliżyć treść art. 22 ust. 4 ustawy VAT. Przepis ten stanowi, że w przypadku gdy miejscem rozpoczęcia wysyłki lub transportu towarów jest terytorium państwa trzeciego, dostawę towarów dokonywaną przez podatnika lub podatnika podatku od wartości dodanej, który jest również podatnikiem z tytułu importu albo zaimportowania tych towarów, uważa się za dokonaną na terytorium państwa członkowskiego importu albo zaimportowania tych towarów.
W kontekście tak sformułowanego przepisu bardzo ważne staje się określenie podmiotu zobowiązanego do rozliczenia importu towaru. Możemy mieć bowiem do czynienia z dwiema sytuacjami.
Po pierwsze import na terenie innego kraju UE może być rozliczany przez sprzedawcę z kraju trzeciego (zazwyczaj odbywa się to poprzez pośrednika unijnego).
Po drugie import na terenie innego kraju UE może być rozliczany przez nabywcę, czyli przez podatnika z Polski.
Import towaru do kraju UE - przypadek, gdy import rozlicza sprzedawca z kraju trzeciego
Wzajemne ustalenia pomiędzy kontrahentami mogą przewidywać, że obowiązek rozliczenia importu spoczywa na sprzedawcy z kraju trzeciego.
Przykładowo podmiot z Indii sprzedaje towar podatnikowi z Polski. Towar ma być zaimportowany w Niemczech i stamtąd dopiero przetransportowany do Polski. Strony ustaliły, że rozliczenia importu na terenie Niemiec dokona podatnik z Indii.
Powyższe oznacza, że późniejsze przemieszczenie towaru z Niemiec do Polski będzie stanowiło dla polskiego podatnika WNT. W świetle bowiem art. 22 ust. 4 ustawy VAT podmiot z Indii w zakresie sprzedaży na rzecz polskiego przedsiębiorcy będzie zobligowany do rozliczenia WDT w Niemczech.
Zwróćmy uwagę, że zgodnie z definicją WNT zawartą w art. 9 ust. 1 ustawy VAT przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz.
W rezultacie sytuacja, w której po imporcie rozliczonym przez sprzedawcę z kraju trzeciego dochodzi do przemieszczenia towaru na teren Polski, mamy do czynienia z typowym WNT.
Przypomnijmy, że w takim przypadku podatnik z Polski jest zobowiązany do rozliczenia podatku należnego z tytułu WNT. Jednocześnie jest on uprawniony do odliczenia podatku naliczonego. W konsekwencji jest to dla niego transakcja neutralna podatkowo.
Przykład 1.
Przedsiębiorca z Polski zakupił towar od kontrahenta z Indii. Strony ustaliły, że towar zostanie zaimportowany na teren Niemiec, a podmiotem zobowiązanym do rozliczenia importu w Niemczech będzie przedsiębiorca z Indii. Następnie towar zostanie przetransportowany z Niemiec do polskiego podatnika. W takim wariancie polski podatnik nie rozlicza importu towarów. Jest on jedynie zobligowany do rozliczenia WNT z tytułu przemieszczenia towaru z Niemiec do Polski.
Import towaru do kraju UE - przypadek, gdy import rozlicza nabywca z Polski
Możemy mieć także do czynienia z taką sytuacją, w której to nabywca z Polski zobowiąże się do rozliczenia podatku z tytułu importu w innym kraju UE.
To powoduje, że podatnikiem z tytułu późniejszego transportu towaru na teren Polski staje się polski podatnik VAT.
Taka sytuacja będzie także rodzić obowiązek rozliczenia przez polskiego podatnika WNT, przy czym w tym przypadku będzie to tzw. nietransakcyjne wewnątrzwspólnotowe nabycie towaru, o którym stanowi art. 11 ust. 1 ustawy VAT.
W myśl przywołanego przepisu przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem rozumie się również przemieszczenie towarów przez podatnika podatku od wartości dodanej lub na jego rzecz, należących do tego podatnika, z terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju na terytorium kraju, jeżeli towary te zostały przez tego podatnika na terytorium tego innego państwa członkowskiego w ramach prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa wytworzone, wydobyte, nabyte, w tym również w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, albo zaimportowane, i towary te mają służyć działalności gospodarczej podatnika.
Przykład 2.
Podatnik z Polski zakupił od kontrahenta z USA towar, który ma być zaimportowany do portu lotniczego we Francji. Strony ustaliły, że rozliczenia importu dokona podatnik z Polski. W takim przypadku podatnik dokonuje rozliczenia importu we Francji oraz WNT w Polsce z tytułu nietransakcyjnego przemieszczenia własnego towaru.
Jak zatem widać z przedstawionej analizy, w obu możliwych scenariuszach skutki podatkowe na gruncie podatku VAT będą podobne. Podatnik jest w obu przypadkach zobligowany do rozliczenia WNT, przy czym będzie to albo klasyczne WNT, albo nietransakcyjne przemieszczenie własnego towaru również stanowiące WNT.
