Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przewiduje sytuację, w której strona może być zwolniona od kosztów sądowych w części lub w całości. Jest to na pewno istotne dla osób, które koszty sądowe ograniczają w dochodzeniu swoich praw przed sądem cywilnym.
Kto może ubiegać się o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawach cywilnych?
Z obowiązku uiszczania kosztów sądowych w sprawach cywilnych zwolnieni są:
- strona dochodząca ustalenia ojcostwa lub macierzyństwa oraz związanych z tym roszczeń;
- strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych i strona pozwana o obniżenie alimentów;
- strona wnosząca o uznanie postanowień umownych za niedozwolone;
- pracownik wnoszący powództwo lub strona wnosząca odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych;
- kurator wyznaczony przez sąd orzekający lub sąd opiekuńczy dla danej sprawy;
- prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich;
- powiatowy rzecznik konsumentów w sprawach dotyczących praktyk ograniczających konkurencję oraz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów;
- inspektor pracy oraz związki zawodowe w sprawach z zakresu prawa pracy;
- strona w sprawach związanych z ochroną zdrowia psychicznego;
- strona, która została zwolniona od kosztów sądowych przez sąd;
- powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów w sprawach dotyczących ochrony indywidualnych interesów konsumenta;
- strona dochodząca naprawienia szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego.
Kiedy jesteśmy zwolnieni od kosztów sądowych w części, a kiedy w całości?
Sąd decyduje o zwolnieniu strony od kosztów sądowych w przypadku złożonego wniosku oraz oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodzie oraz źródłach utrzymania osoby fizycznej. Jednakże, gdy sąd odmówi zwolnienia od kosztów sądowych, stronie przysługuje nieodpłatne zażalenie. W powyższym postanowieniu sąd może zwolnić stronę od ponoszenia części kosztów sądowych, w przypadku, gdy strona jest w stanie spłacić koszty sądowe w części. W postanowieniu o zwolnieniu od kosztów sądowych w części, sąd określa, jaki zakres obejmować będą koszty, z których strona ma zostać zwolniona. Natomiast w przypadku postanowienia o zwolnieniu strony od kosztów sądowych w całości, strona nie uiszcza żadnych opłat sądowych oraz nie ponosi żadnych innych wydatków. Należy jednak zwrócić uwagę na art. 108 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, która stanowi, że zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi, a przede wszystkim kosztów zastępstwa procesowego, przyznanych przeciwnej stronie ze względu na udział profesjonalnego pełnomocnika w jej sprawie.
