Leasing to umowny stosunek cywilnoprawny pomiędzy leasingodawcą (stroną finansującą), a leasingobiorcą (stroną korzystającą). Polega na przekazaniu przez leasingodawcę drugiej stronie prawa do korzystania z określonych rzeczy na czas, jaki zostanie określony w umowie leasingu. Płatność dokonywana jest przez leasingobiorcę w ratach – są to tzw. raty leasingowe. Forma ta przynosi kilka korzyści stronie korzystającej, m.in. brak konieczności wysokiego wkładu finansowego, możliwość rozliczenia podatku VAT czy optymalizacja obciążeń podatkowych, określanych jako tarcza podatkowa.
Co rozumiemy przez umowę leasingu?
Umowa leasingu jest regulowana przez Kodeks cywilny w art. 709(1)-709(18). Jak wskazuje początek wskazanych przepisów: „przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie, i oddać tę rzecz korzystającemu do używania, albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu, w uzgodnionych ratach, wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie, lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.” W skrócie – finansujący zobowiązuje się zakupić rzecz u osoby trzeciej, a następnie przekazać leasingobiorcy do użytku lub użytkowania i jednoczesnego pobierania z udostępnionej rzeczy pożytku na czas określony w umowie leasingu.
Jak unikać pułapek w umowie leasingu?
W pierwszej kolejności należy zapoznać się z Kodeksem cywilnym, który szczegółowo wskazuje klauzule zakazane w umowie leasingu. Leasingobiorcy niejednokrotnie próbując jednak wykorzystać brak doświadczenia drugiej strony narzucają własne – często niezgodne z prawem – warunki. Na początek ważne jest określenie, kto jest stroną w umowie leasingu. Leasingodawca musi koniecznie być przedsiębiorcą, natomiast leasingobiorca może być zarówno przedsiębiorcą, jak i konsumentem. Nie mniej istotna jest forma umowy, która ważna jest wyłącznie wtedy, gdy zostanie zawarta na piśmie – w innym wypadku jest nieważna, a zasada ta dotyczy zarówno formy ustnej, jak i telefonicznej.
Jakie obowiązki należą do leasingodawcy?
Istotną kwestią jest stan rzeczy, którego dotyczy umowa leasingu. Obowiązkiem finansującego jest wydanie leasingobiorcy rzeczy w tym samym stanie, w jakim była z chwilą wydania mu przez zbywcę. Dodatkowo korzystający powinien otrzymać odpis gwarancji otrzymanej od zbywcy bądź producenta, odpis umowy ze zbywcą lub odpisy pozostałych dokumentów dotyczących bezpośrednio podpisywanej umowy.
Z drugiej strony trzeba pamiętać, że leasingodawca nie odpowiada względem korzystającego za przydatność rzeczy do omówionego w umowie użytku. Oznacza to, że w przypadku wydania korzystającemu rzeczy po ustalonym terminie z winy finansującego, ustalone terminy płatności rat pozostają niezmienione. Przedstawmy to na przykładzie.
Przykład 1.
Jan N. wziął w leasing samochód od spółki F, jednak leasingowany pojazd nie został odebrany w terminie. Z tego tytułu Jan N. musi zapłacić kwotę ustaloną w umowie – licząc z okresem, w którym nie korzystał z samochodu. Oznacza to również, że w przypadku nieodebrania rzeczy (w tym przypadku pojazdu) na czas, okres obowiązywania umowy oraz terminy spłaty nie są automatycznie przedłużane.
Jakie obowiązki należą do leasingobiorcy?
Strona korzystająca powinna przede wszystkim przestrzegać zasad użytkowania. Zabronione jest używanie rzeczy w sposób inny niż określony w umowie leasingu. Oczywiście punkt ten można łatwo obejść w sytuacji, gdy w umowie nie jest jasno określone, o jakie zastosowanie chodzi. Leasingobiorca powinien jednak pamiętać, że nawet w takiej sytuacji ma obowiązek użytkować sprzęt w sposób, który odpowiada przeznaczeniu i właściwościom tej rzeczy. Nie można również zmieniać zastosowania przedmiotu leasingu w trakcie trwania umowy, bez konsultacji i zgody strony finansującej. Wyjątek może występować w sytuacji, gdy zmiana ta wynika z przeznaczenia zawartego w umowie.
W przypadku naruszenia warunków umowy przez leasingobiorcę, może on otrzymać od finansującego upomnienie na piśmie. Jeśli sytuacja się powtórzy i nie zostaną usunięte zmiany podjęte wyłącznie przez stronę korzystającą, to zamiast kolejnego upomnienia, leasingodawca może wypowiedzieć umowę leasingu w trybie natychmiastowym.
Obowiązkiem leasingobiorcy jest również dbanie, konserwacja, a także naprawa rzeczy, aby zachowały swój oryginalny stan z dnia zawarcia umowy leasingu. Kategorycznie zabronione jest oddanie rzeczy, którą obejmuje umowa leasingu osobie trzeciej.
Przykład 2.
Jan N. wziął w leasing samochód od spółki F, jednak po pewnym czasie oddał pojazd do użytku przyjacielowi. W takim przypadku spółka F. może ze skutkiem natychmiastowym rozwiązać umowę z leasingobiorcą.
Nie mniejszą wagę należy przywiązywać do terminowych płatności. Jeśli leasingobiorca spóźnia się choćby z jedną ratą, to obowiązkiem finansującego jest wyznaczenie na piśmie terminu dodatkowego, stanowiącego ostateczną datę spłaty zaległości. Pismo to powinno uświadamiać, że w przypadku niedopełnienia warunków umowy, przekroczenie terminu wiązać się będzie z wypowiedzeniem umowy leasingu w trybie natychmiastowym.
Co w przypadku kradzieży lub zagubienia rzeczy?
W czasie korzystania z rzeczy objętych umową leasingu, osobą odpowiedzialną za jej stan jest leasingobiorca. Reguła ta dotyczy również przypadku zgubienia lub kradzieży. Jeśli dojdzie do takiej sytuacji, to korzystający powinien w trybie natychmiastowym poinformować o tym także stronę finansującą. Leasingodawca może w tym przypadku zażądać natychmiastowego zapłacenia nieuiszczonych dotąd rat oraz zwrotu odszkodowania. Korzystający może ponadto pomniejszyć raty w sytuacji, gdy uzyskał dotąd korzyści z tytułu korzystania z rzeczy objętej umową. Z reguły umowy leasingu zawierają określenie, że to strona korzystająca ma obowiązek ponosić koszt ubezpieczenia. W sytuacji, gdy kwestia ta nie została określona w umowie, na podstawie Kodeksu cywilnego, koszty zostają objęte składką z tytułu ubezpieczenia na ogólnie przyjętych warunkach.
Jak wygląda kwestia przeniesienie własności?
W zależności od formy umowy, możliwe jest przeniesienie na korzystającego własność rzeczy, od momentu upłynięcia terminu umowy leasingu. Jeśli pojawia się taki zapis, to leasingobiorca ma obowiązek przeniesienia własności rzeczy w ciągu jednego miesiąca od momentu zakończenia terminu umowy. Istnieje również możliwość ustalenia innego terminu za porozumieniem stron, jednak ostateczną decyzję w tej sprawie może podjąć dotychczasowy leasingobiorca.
