W celu poprawnego ustalenia tego, jakie powinno być miejsce opodatkowania VAT usługi montażu mebli pod zabudowę trzeba określić, czy w tym przypadku mamy do czynienia z dostawą towarów, czy ze świadczeniem usług, a jeżeli mówimy o usłudze to, czy należy przyjąć, że jest to usługa związana z nieruchomością. Poniżej wyjaśniamy te problematyczne kwestie podatkowe.
Montaż mebli pod zabudowę stanowi rodzaj usługi
Czynnościami podlegającymi opodatkowaniu są dostawy towarów oraz świadczenia usług. Może jednak zdarzyć się sytuacja, w której w ramach jednego kompleksowego świadczenia występują obie te czynności. W takim przypadku mówimy o świadczeniu złożonym.
Przyjmuje się, że świadczenie złożone nie powinno być sztucznie rozdzielane na kilka pojedynczych czynności i należy badać, która czynność ma charakter dominujący, a która pomocniczy. Kwalifikacja świadczenia złożonego następuje zgodnie ze świadczeniem dominującym.
Zgodnie ze stanowiskiem sądów administracyjnych (które wpłynęło również na zmianę podejścia ze strony organów podatkowych) w przypadku dostawy mebli pod zabudowę i ich montażu mamy do czynienia ze świadczeniem kompleksowym, które należy traktować jako odpłatne świadczenie usług.
Tak przykładowo uznał NSA w wyroku z 24 marca 2017 roku (I FSK 1062/15), gdzie można przeczytać, że świadczenie kompleksowe polegające na zaprojektowaniu, dopasowaniu oraz montażu komponentów w sposób tworzący wraz z elementami konstrukcyjnymi obiektu budowlanego lub jego części trwałą zabudowę meblową stanowi usługę.
Podobnie stwierdził też Dyrektor IS w Katowicach w interpretacji z 29 czerwca 2016 roku, IBPP2/4512-253/16/RSz (zmienionej na korzyść podatnika po wyroku WSA). Organ podatkowy wskazał, że skoro wykonywane zabudowy wnękowe są na trwałe montowane w mieszkaniach klientów, a czynności te polegają na zaprojektowaniu, dopasowaniu oraz montażu komponentów w sposób tworzący wraz z elementami konstrukcyjnymi obiektu budowlanego lub jego części trwałą zabudowę meblową, to mają one charakter usługi. Elementem dominującym jest bowiem w takim przypadku ulepszenie lub unowocześnienie obiektu budowlanego lub jego części (lokalu mieszkalnego), a wydanie towaru w postaci elementów mebli wykonanych i dopasowanych do konkretnego obiektu, które następnie zostaną trwale związane z tym obiektem, ma charakter pomocniczy, niezbędny do wykonania usługi, tak jak zamontowanie okien lub drzwi w obiekcie budowlanym lub jego części. Wykonane na wymiar do konkretnego budynku lub lokalu i trwale powiązane z jego elementami konstrukcyjnymi komponenty meblowe nie funkcjonują w obrocie tak, jak ma to miejsce w przypadku mebli wolnostojących.
Z tego względu do celów podatkowych nie można ich utożsamiać z dostawą towarów w postaci gotowych mebli, które nie mają żadnego trwałego związku z obiektem budowlanym lub jego częścią.
Miejsce opodatkowania VAT usługi montażu mebli pod zabudowę
Z uwagi na fakt, że w opisanym przypadku mamy do czynienia z usługą, trzeba ustalić miejsce jej świadczenia, co w dalszej kolejności wskazuje nam również miejsce opodatkowania.
Z uwagi na fakt, że usługa montażu mebli wykonywana jest w konkretnej nieruchomości, należy rozważyć, czy zastosowanie będzie mieć w tym przypadku art. 28e ustawy o VAT.
Zgodnie z ww. przepisem miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego, jest miejsce położenia nieruchomości.
Z powyższej regulacji prawnej wynika, że o miejscu świadczenia, a tym samym opodatkowania usługi związanej z nieruchomością decyduje wyłącznie miejsce położenia nieruchomości, z którą dana usługa jest ściśle związana, niezależnie od tego, dla jakiego podmiotu jest wykonywana oraz gdzie znajduje się siedziba usługodawcy. Zasada ta ma zastosowanie wówczas, gdy usługę można przyporządkować do konkretnej nieruchomości, która jest możliwa do zlokalizowania co do miejsca jej położenia.
Przepis ten stanowi wyjątek od zasady, przyjmując jako kryterium odniesienie się nie do podmiotu, lecz do przedmiotu, którym jest nieruchomość, a usługi, które jej wprost dotyczą, mają być opodatkowane według miejsca jej położenia. Jednocześnie usługi te mogą mieć charakter nieograniczony, na co wskazuje katalog zamieszczony w tym przepisie, który ma charakter otwarty. Do zakresu tych usług ustawodawca zaliczył bowiem nie tylko usługi stricte dotyczące prac wykonywanych w nieruchomościach i obrotu nieruchomościami, ale także usługi, których wykonanie oparte jest na wykorzystaniu, używaniu i użytkowaniu nieruchomości.
W tym miejscu trzeba rozważyć, co rozumie się przez nieruchomość, jak też jakie usługi należy uznać za związane z nieruchomościami. W związku z brakiem definicji nieruchomości w ustawie o podatku od towarów i usług wydaje się słuszne posiłkowanie się w tej kwestii przepisami prawa cywilnego. Zgodnie z art. 46 § 1 Kodeksu cywilnego nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.
Stosownie zaś do art. 47 § 2 kc część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. Przedmioty połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku nie stanowią jej części składowych.
W świetle powyższego trzeba uznać, że trwała zabudowa meblowa stanowi część składową nieruchomości, co oznacza, że w zakresie usługi montażu mebli należy zastosować art. 28e ustawy o VAT.
Przykład 1.
Pan Emil prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, w ramach której otrzymał zlecenie zaprojektowania, wykonania oraz montażu mebli pod zabudowę w mieszkaniu należącym do osoby fizycznej mieszkającej w Berlinie. Jak przedstawia się kwestia opodatkowania opisanej usługi? W przedstawionym przykładzie miejscem opodatkowania usługi będzie terytorium Niemiec. Jest to usługa związana z nieruchomością, co oznacza, że zastosowanie znajdzie art. 28e ustawy o VAT. Tego rodzaju usługa nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce. Pan Emil musi odprowadzić niemiecki podatek VAT.
Na koniec należy zaznaczyć, że pomimo że usługa nie podlega opodatkowaniu w Polsce, to jednak czynny podatnik VAT zachowuje prawo do odliczenia podatku naliczonego (np. od wydatków na zakup komponentów meblowych). Zgodnie bowiem z art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, jeżeli importowane lub nabyte towary i usługi dotyczą dostawy towarów lub świadczenia usług przez podatnika poza terytorium kraju, jeżeli kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności te były wykonywane na terytorium kraju, a podatnik ma dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami.
Podsumowując przedstawione zagadnienie, trzeba wskazać, że usługę montażu mebli pod trwałą zabudowę należy zakwalifikować jako usługę związaną z nieruchomością, co oznacza, że miejsce opodatkowania usługi wyznacza miejsce położenia przedmiotowej nieruchomości.
