W czasie pandemii wiele podmiotów ma duże problemy finansowe. W związku z tym podejmują czynności zaradcze. Jednak w pewnych przypadkach muszą wszcząć procesy restrukturyzacyjne lub nawet upadłościowe. Ustawodawca w dobie koronawirusa uprościł te procesy (dotyczy to szczególnie postępowania restrukturyzacyjnego). W artykule zostanie opisane jak wyglądają postępowania restrukturyzacyjne i upadłościowe w dobie pandemii.
Uproszczone postępowania restrukturyzacyjne w dobie pandemii
Na podstawie art. 15–25 tzw. specustawy COVID-19 wprowadzono uproszczenia w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Ma to uprościć w dobie pandemii i przyspieszyć restrukturyzację. Ustawodawca zdecydował wyłączyć pewne funkcje ochronne. Przedsiębiorcy dzięki temu będą mogli uzyskać ochronę przed egzekucją bez wszystkich koniecznych postępowań sądowych. Mogą oni przeprowadzać negocjacje z wierzycielami poza sądem. Odbywają się one jedynie pod nadzorem doradcy restrukturyzacyjnego. Powyższy układ jest następnie zatwierdzany postanowieniem sądu. Dopiero prawomocne postanowienie sądu go sankcjonuje. Faza przedsądowa ma trwać do czterech miesięcy.
Powyższe postępowanie może być prowadzone wyłącznie wobec dłużnika niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością. Może być ono prowadzone, gdy przedsiębiorca ma więcej niż jednego dłużnika oraz jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Co ważne, uzyskanie ochrony w wyniku uproszczonego postępowania nie może krzywdzić wierzycieli.
Postępowania restrukturyzacyjne - organy i przebieg
Jak to opisaliśmy powyżej, układ jest zawarty bez udziału sądu. Na wstępnym etapie nie uczestniczy więc sąd restrukturyzacyjny. Jedynie rozpoznaje wnioski uczestników postępowania. W tym przypadku postępowaniem kieruje nadzorca układu.
Wniosek o zatwierdzenie układu rozpoznaje sąd gospodarczy – sąd restrukturyzacyjny. Co istotne, nie jest w takim postępowaniu wyznaczony sędzia-komisarz. Organami wierzycieli może być zgromadzenie wierzycieli w celu zawarcia układu (nie jest to obowiązkowe). Podczas postępowania nie wyznacza się rady wierzycieli.
Przeprowadzając uproszczone postępowanie, musimy to robić zgodnie z prawem, aby było ono skuteczne. Postępowanie uproszczone rozpoczynamy od zawarcia umowy pomiędzy dłużnikiem a licencjonowanym doradcą restrukturyzacyjnym. Doradca restrukturyzacyjny pełni funkcję nadzorcy układu w postępowaniu. Dłużnik wraz z nadzorcą przygotowują spis wierzytelności, spis wierzytelności spornych oraz propozycje układu. Ma to znaczenie, chroni bowiem dłużnika przed egzekucją (również zabezpieczoną rzeczowo, czyli zabezpieczeniem jest np. nieruchomość). Działania są więc bardzo transparentne. Po dokonaniu tych czynności należy dokonać obwieszczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o skutkach otwarcia postępowania.
W terminie 3 dni od obwieszczenia w Monitorze nadzorca układu zawiadamia sąd właściwy do rozpoznania wniosku o zatwierdzenie układu. Sąd na tym etapie nie podejmuje żadnych czynności procesowych. Nadzorca układu po weryfikacji wierzytelności przygotowuje plan restrukturyzacji. Podlega on głosowaniu.
Na tym etapie wierzyciele mogą składać zastrzeżenia do układu. Nadzorca musi się do nich odnieść oraz załączyć z komentarzem do swojego sprawozdania do sądu.
W przypadku, gdy zastrzeżenia są na tyle istotne, że nadzorca nie może zawrzeć układu, wydaje on postanowienie o niemożności jego zawarcia.
Po przyjęciu układu dłużnik składa wniosek do sądu restrukturyzacyjnego o zatwierdzenie układu.
Niedopuszczalność egzekucji
Dłużnik jest chroniony przed egzekucją. Ochrona zaczyna się od dnia otwarcia postępowania i kończy w momencie zakończenia postępowania lub jego umorzenia.
W tym okresie ma miejsce zakaz prowadzenia postępowań egzekucyjnych. Jest on bardzo szeroki, obejmuje bowiem zarówno już wszczęte postępowania, jak i te, które mogłoby być dopiero wszczęte. Postępowania egzekucyjne są więc na czas postępowania zawieszone.
Ochrona wierzycieli
Jak to już opisaliśmy, postępowanie uproszczone jest bardzo korzystne dla dłużnika. Jednak ustawodawca musi także zabezpieczyć wierzycieli. Postępowanie nie może bowiem prowadzić do sytuacji, że wierzyciele również popadną w kłopoty finansowe. Ich ochrona jest realizowana poprzez:
-
ograniczenie prawa zarządu dłużnika nad przedsiębiorstwem (model znany z przyspieszonego postępowania układowego);
-
możliwość uchylenia skutków obwieszczenia układu w monitorze. Uchylić mogą wierzyciele, jeśli są pokrzywdzeni;
-
wprowadzoną podstawę prawną roszczenia odszkodowawczego. Sytuacja taka zajdzie, gdy dłużnik w złej wierze dokonał obwieszczenia o otwarciu uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego;
-
zapewnienia wierzycielom dostępu do informacji dotyczących postępowania. Nadzorca układu udziela wierzycielowi na jego żądanie informacji o sytuacji majątkowej dłużnika i możliwości wykonania układu w zakresie, który jest potrzebny do podjęcia racjonalnej ekonomicznie decyzji o głosowaniu za albo przeciw układowi;
-
ograniczenia wynagrodzenia nadzorcy układu.
Postępowania restrukturyzacyjne i upadłościowe - wsparcie przebiegu
W pierwszym okresie pandemii sprawy o rozpoznanie wniosku restrukturyzacyjnego i prowadzone po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego, jak również sprawy o ogłoszenie upadłości miały charakter spraw pilnych. Tym samym były one szybko rozpatrywane. Przepisy te jednak utraciły moc z 5 września 2020 roku. Obecnie udogodnienia są podobne jak przy innych postępowaniach. Rozprawę lub posiedzenie jawne przeprowadza się przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie ich na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. Postępowania te mogą być więc przeprowadzone online.
Podsumowując, ustawodawca chcąc ratować przedsiębiorców, bardzo uprościł postępowania restrukturyzacyjne. Co jednak bardzo ważne, nie zapomniano o ochronie wierzycieli. Powyższe unormowania należy uznać za korzystne dla obu stron postępowania. Można mieć nadzieję, że jeśli niektóre rozwiązania się sprawdzą, to ustawodawca uzna, że warto je wprowadzić na stałe. Postępowania restrukturyzacyjne, a także upadłościowe byłyby szybsze, co jest bardzo istotne dla wszystkich uczestników.
