Z uwagi na różnorodne procesy restrukturyzacyjne spółki kapitałowe mogą ulegać podziałowi. Biorąc pod uwagę dynamikę procesów gospodarczych, zjawisko podziału spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej jest bardzo popularne. Określone skutki podatkowe podziału spółki są zarówno dla spółki dzielonej, jak i dla spółek nowo powstałych. Dzisiejszy artykuł przedstawia zagadnienie podziału spółki z perspektywy tych dwóch podmiotów.
Podstawę prawną będzie stanowić art. 10 ust. 2, ust. 4, ust. 4a, art. 12 ust. 1 pkt 9, ust. 4 pkt. 12, ust. 4d, art. 15 ust. 1k, art. 16 ust. 1 pkt. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 529 Kodeksu spółek handlowych. Sprawdź poniżej jakie są skutki podatkowe podziału spółki.
Z czego wynikają skutki podatkowe podziału spółki?
Zasady podziału spółek kapitałowych zostały uregulowane w Kodeksie spółek handlowych. Bliższa analiza przepisów pozwala na wyszczególnienie trzech kategorii podziału, które związane są z likwidacją spółki dzielonej:
-
przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na inne spółki za udziały lub akcje spółki przejmującej, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej (podział przez przejęcie);
-
przez zawiązanie nowych spółek, na które przechodzi cały majątek spółki dzielonej za udziały lub akcje nowych spółek (podział przez zawiązanie nowych spółek);
-
przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na istniejącą i na nowo zawiązaną spółkę lub spółki (podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki).
Powyższe przypadki związane są z całkowitą likwidacją spółki dzielonej i przekazaniu posiadanego majątku spółkom przejmującym. Skutki podatkowe podziału spółki wynikają również z przekazania wspólnikom spółki dzielonej udziałów w spółce przejmującej lub nowo powstałej.
Skutki podatkowe podziału spółki po stronie spółki dzielonej
Jak już zostało zaznaczone, podział spółki powoduje jej likwidację i przejęcie majątku spółki przez podmioty przejmujące. Trzeba jednak pamiętać, że zgodnie z przepisami podatkowymi spółka dzielona, wydając swój majątek, może uzyskać przychód podatkowy. Skutki podatkowe podziału spółki mogą być więc uzależnione od charakteru majątku. Jeżeli bowiem majątek wydawany spółkom przejmującym stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa, spółka dzielona nie uzyskuje przychodu. Natomiast w przypadku gdy majątek ten nie może zostać uznany za zorganizowaną część przedsiębiorstwa, spółka dzielona uzyskuje przychód w wysokości wartości rynkowej składników majątkowych przeniesionych na spółki przejmujące lub nowo zawiązane w wartości ustalonej na dzień podziału.
| Przykład 1. Udziałowcy Alfa sp. z o.o. podjęli decyzję o podziale spółki. W wyniku tej czynności mają powstać dwie nowe spółki z o.o. – Delta i Gamma. Majątek wydany spółce Delta stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa, natomiast spółka Gamma ma otrzymać plac wraz z halą magazynową. Spółka Alfa z tytułu podziału rozpozna przychód podatkowy w postaci wartości rynkowej placu i hali magazynowej. Z racji przekazania zorganizowanej części przedsiębiorstwa spółce Delta przychód podatkowy nie powstanie. |
Skutki podatkowe podziału spółki po stronie spółek przejmujących lub nowo powstałych
W wyniku podziału spółki dzielonej, spółka przejmująca bądź też nowo powstała nabywa jej majątek. W świetle przepisów ustawowych również takie nabycie może powodować powstanie przychodu podatkowego. Fakt wystąpienia opodatkowania uzależniony jest jednakże w tym przypadku od spełnienia warunku, jakim są powiązania kapitałowe spółki dzielonej i przejmującej.
Jeżeli bowiem spółki nie są w żaden sposób powiązane kapitałowo lub spółka przejmująca posiada w kapitale zakładowym spółki dzielonej udział w wysokości co najmniej 10%, dla spółki przejmującej lub nowo zawiązanej nie stanowi przychodu wartość majątku przejętego od spółki dzielonej.
| Przykład 2. W wyniku podziału spółki Alfa jej majątek ma zostać przejęty przez spółkę Beta i Omega. Spółka Beta nie ma żadnych powiązań kapitałowych ze spółką Alfa, natomiast spółka Omega posiada 30% udziałów w spółce Alfa. Przejęcie majątku spółki Alfa nie spowoduje powstania przychodu z udziału w zyskach dla spółek Beta i Omega. |
W sytuacji gdy spółka przejmująca lub nowo zawiązana posiada w kapitale zakładowym spółki dzielonej udział w wysokości mniejszej niż 10%, przychodem spółki przejmującej jest nadwyżka wartości przejętego majątku, odpowiadająca procentowemu udziałowi w kapitale zakładowym spółki dzielonej. Wartość rynkowa przejętego majątku jest więc mnożona przez współczynnik procentowy udziału w kapitale spółki dzielonej. Tak obliczony przychód jest następnie zmniejszany o koszty uzyskania przychodu stanowiące koszty nabycia udziałów w spółce dzielonej.
| Przykład 3. Spółka Alfa ulega podziałowi. Na skutek podziału majątek zostanie przejęty przez spółkę Ipsylon, która posiada 7% udziałów w spółce Alfa. Koszt nabycia tych udziałów wynosił 200 000 zł. Przejmowany przez Ipsylon majątek ma wartość 10 000 000 zł, zatem wartość przejmowanego majątku wynosi 700 000 zł (7% x 10 000 000 zł). Kwota ta stanowi przychód spółki Ipsylon z tytułu przejęcia majątku spółki Alfa. Ulega ona w następnej kolejności pomniejszeniu o koszt nabycia udziałów w spółce Alfa. Spółka Ipsylon wykaże dochód do opodatkowania z tytułu przejęcia majątku spółki Alfa w wysokości 500 000 zł (700 000 zł – 200 000 zł). |
Ekonomiczne uzasadnienie transakcji i skutki podatkowe podziału spółki
Na zakończenie warto zaznaczyć, że przedstawionych powyżej zwolnień od opodatkowania przy przejmowaniu i przekazywaniu majątku nie stosuje się w przypadku, gdy głównym lub jednym z głównych celów połączenia spółek, podziału spółek lub wymiany udziałów jest uniknięcie lub uchylenie się od opodatkowania. Wynika to bezpośrednio z brzmienia art. 10 ust. 4 ustawy CIT. Jak natomiast stanowi art. 10 ust. 4a tejże ustawy, jeżeli połączenie spółek, podział spółek lub wymiana udziałów nie zostały przeprowadzone z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych, dla celów ust. 4 domniemywa się, że głównym lub jednym z głównych celów tych czynności jest uniknięcie lub uchylenie się od opodatkowania. Mając powyższe na uwadze, podmioty dokonujące transakcji związanych z podziałem spółek muszą zachować szczególną ostrożność w obliczu kontroli podatkowych. Umiejętne uzasadnienie ekonomicznych przyczyn podziału spółki będzie w tym przypadku kluczowe. Skutki podatkowe podziału spółki będą z nimi ściśle powiązane.
