Podatek dochodowy od osób prawnych - CIT

Podatek dochodowy od osób prawnych jest to bezpośredni podatek obciążający dochody uzyskiwane przez spółki (przedsiębiorstwa). Zasady, na jakich funkcjonuje ta opłata, zostały określone w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) z dnia 15 lutego 1992 r. Podatek ten w przeciwieństwie do podatku PIT czyli podatku dochodowego od osób fizycznych dotyczy głównie spółek kapitałowych takich jak spółki akcyjne czy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Podmiot opodatkowania a podatek dochodowy od osób prawnych

Zgodnie z art. 1 ustawy o CIT, podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych są:

• osoby prawne,
• spółki kapitałowe w organizacji,
• jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, z wyjątkiem przedsiębiorstw w spadku i spółek niemających osobowości prawnej,
• spółki komandytowo-akcyjne mające siedzibę lub zarząd na terytorium Polski,
• spółki nieposiadające osobowości prawnej mające siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego tego państwa są traktowane jako osoby prawne oraz podlegają w tym państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów niezależnie od miejsca ich uzyskania,
• podatkowe grupy kapitałowe czyli grupy składające się co najmniej z dwóch spółek prawa handlowego, które posiadają osobowość prawną oraz pozostają w związkach kapitałowych.

Przepisy ustawy nie mają natomiast zastosowania w przypadku:

• przychodów osiągniętych z działalności rolniczej, za wyjątkiem dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej,
• przychodów z gospodarki leśnej,
• przychodów, które wynikają z czynności niemogących być przedmiotem prawnie skutecznej umowy,
• przychodów/dochodów armatorów opodatkowanych podatkiem tonażowym,
• przychodów przedsiębiorcy okrętowego opodatkowanych na zasadach wynikających z ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych,
• wypłat, o których mowa w art. 27 ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej.

Zwolnienie podmiotowe

Z opłacania podatku dochodowego od osób prawnych oraz składania zeznań podatkowych zwolnione są niektóre podmioty. Ich katalog został ujęty w art. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) i uwzględnia m.in.:

• Skarb Państwa,
• Narodowy Bank Polski.
• jednostki budżetowe,
• fundusze celowe utworzone na podstawie odrębnych ustaw,
• przedsiębiorstwa międzynarodowe i inne jednostki gospodarcze utworzone przez organ administracji państwowej wspólnie z innymi państwami na podstawie porozumienia lub umowy (chyba że porozumienia te lub umowy stanowią inaczej),
• jednostki samorządu terytorialnego w zakresie dochodów określonych w przepisach ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego
• Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych, fundusze emerytalne i inwestycyjne,
• Agencję Rezerw Materiałowych,
• Narodowy Fundusz Zdrowia,
• Bankowy Fundusz Gwarancyjny,
• Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa,
• Krajowy Zasób Nieruchomości,
• jednostki dozoru technicznego,
• Polską Agencję Nadzoru Audytowego.

Przedmiot opodatkowania

Przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym – zgodnie z ogólnymi zasadami – jest dochód stanowiący sumę:

• dochodu osiągniętego z zysków kapitałowych oraz
• dochodu osiągniętego z innych źródeł przychodów.

Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o CIT, dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. W sytuacji gdy koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, powstała różnica jest stratą.

W przypadku podatkowych grup kapitałowych dochód grupowany jest na dane źródło przychodów i strat. Oznacza to, że przy ustalaniu dochodu brana jest pod uwagę suma dochodów wszystkich spółek kapitałowych wchodzących w skład grupy oraz suma strat poniesiona przez te spółki z danego źródła przychodów. Jeżeli w roku podatkowym suma tych strat przekracza sumę przychodów to powstała różnica jest stratą całej podatkowej grupy kapitałowej.

Zwolnienie przedmiotowe

Oprócz zwolnień podmiotowych, ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych wskazuje także na określony katalog przedmiotowych zwolnień od podatku. Zgodnie z art. 17 ustawy o CIT, zwolnienia takie obowiązują w przypadku m.in.:

• dochodów z tytułu sprzedaży całości lub części nieruchomości lub udziału w nieruchomości, wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego przy czym zwolnienie nie dotyczy dochodu uzyskanego ze sprzedaży, jeżeli sprzedaż ta następuje przed upływem 5 lat (od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie całości lub części zbywanej nieruchomości lub udziału w nieruchomości)
• działalności organizacji pracodawców i partii politycznych – w części przeznaczonej na cele statutowe, z wyłączeniem działalności gospodarczej,
• dochodu z tytułu prowadzenia szkół – w części przeznaczonej na cele szkoły,
• dochodów organizacji pożytku publicznego – w części przeznaczonej na cele statutowe,
• dochodów kościelnych osób prawnych (w tym związków wyznaniowych),
• dochodów kół gospodyń wiejskich – w części przeznaczonej na cele statutowe

Strata a wpływ na podatek dochodowy od osób prawnych

Zgodnie z art. 7 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) jeżeli w danym roku podatkowym podmiot poniósł stratę z tytułu prowadzonej działalności, ma możliwość obniżenia dochodu o kwotę tej straty na dwa sposoby:

• poprzez obniżenie dochodu w ciągu najbliższych pięciu lat podatkowych, jednakże wysokość odliczenia w jednym z tych lat nie może być wyższa niż 50% kwoty tej straty.
• poprzez jednorazowe obniżenie dochodu w ciągu najbliższych pięciu latach podatkowych o kwotę nieprzekraczającą 5.000.000 zł, a nieodliczona kwota podlega rozliczeniu w pozostałych latach tego pięcioletniego okresu, jednakże wysokość odliczenia w jednym z tych lat nie może być wyższa niż 50% kwoty tej straty.

Przykład 1.

Spółka XYZ poniosła w 2019 roku stratę podatkową z innych źródeł przychodów w wysokości 6.000.000 zł. W jaki sposób w 2020 roku będzie mogła dokonać jej rozliczenia?

W przypadku gdy w 2020 roku spółka XYZ uzyska dochód z innych źródeł przychodu w wysokości minimum 5.000.000 zł będzie mogła rozliczyć stratę:

• jednorazowo obniżając dochód do wysokości limitu 5.000.000 zł w 2020 roku,
• w wysokości 1.000.000 w 4 kolejnych latach podatkowych (pod warunkiem, że w kolejnych latach uzyska dochód z innych źródeł przychodów).

Przychody z tytułu wymiany waluty wirtualnej (np. kryptowaluty) na środek płatniczy, towar, usługę lub prawo majątkowe inne niż waluta wirtualna lub z regulowania innych zobowiązań walutą wirtualną stanowi przychód z zysków kapitałowych. Problem jaki mogą napotkać podatnicy którzy nie rozliczyli straty związanej ze sprzedażą walut wirtualnych osiągniętej do 2019 roku został poddany analizie przez Dyrektora Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 7 sierpnia 2019 roku o sygn. 0113-KDIPT2-3.4011.312.2019.1.SJ w której czytamy:

“Stratę poniesioną w 2018 r., według obowiązujących od dnia 1 stycznia 2019 r. przepisów, można rozliczyć tylko z dochodami z tego źródła, które przyniosło stratę, tj. z praw majątkowych. Skoro od dnia 1 stycznia 2019 r. przychody z odpłatnego zbycia walut wirtualnych zaliczone są do źródła przychodów kapitały pieniężne, tym samym nie ma możliwości rozliczenia straty ze źródła przychodów z praw majątkowych z dochodami ze źródła przychodów kapitały pieniężne.
W przedmiotowej sprawie, stratę poniesioną w 2018 r. można rozliczyć tylko w sytuacji gdyby Wnioskodawca uzyskiwał dochody ze źródła „prawa majątkowe”.”

Podatek dochodowy od osób prawnych - jak obliczyć?

Aby obliczyć należny podatek dochodowy od osób prawnych, należy ustalić podstawę opodatkowania – czyli wspomniany już osiągnięty przez osobę prawną dochód (pomniejszony o koszty jego uzyskania) w danym roku podatkowym. Możliwe jest dokonanie pewnych odliczeń – m.in. z tytułu:

• darowizn na rzecz organizacji pożytku publicznego - limit 10% w stosunku do dochodu,
• darowizn na cele kultu religijnego - limit 10% w stosunku do dochodu,
• darowizn przekazanych na cele kształcenia zawodowego - limit 10% w stosunku do dochodu,
• darowizn w bankach - limit 20% kwoty umorzonych kredytów (pożyczek) w związku z realizacją programu restrukturyzacji.

Zgodnie z art. 19 ustawy o CIT wyróżnia się dwie stawki podatku dochodowego:

1. 19% podstawy opodatkowania,
2. 9% podstawy opodatkowania od przychodów (dochodów) innych niż z zysków kapitałowych – w przypadku podatników, u których przychody osiągnięte w roku podatkowym nie przekroczyły wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 2 000 000 euro.

Z obniżonej stawki podatku dochodowego mogą korzystać podmioty posiadające status małego podatnika czyli podmioty, których wartość przychodu ze sprzedaży nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 2.000.000 euro. Przeliczenia kwoty limitu dokonuje się według średniego kursu NBP z pierwszego dnia roboczego października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1.000 zł. Od 1 stycznia 2020 roku limit uprawniający do posługiwania się statusem małego podatnika CIT został podniesiony do 2.000.000 zł co oznacza, że w 2021 roku małym podatnikiem będzie podmiot, którego wartość przychodów ze sprzedaży nie przekroczyła w 2020 roku kwoty 9 031 000 zł.

Prawa i obowiązki podatników stosujących podatek dochodowy od osób prawnych

Nie jest wymagane, aby podatnicy i płatnicy składali w trakcie roku podatkowego deklaracje podatkowe, natomiast do ich obowiązku należy wpłacanie zaliczek. Odnosi się to również do podatku dochodowego, który jest pobierany w sposób zryczałtowany.

Zgodnie z art. 25 ust. 6 ustawy o CIT podatnicy mają możliwość rozliczać się z zaliczek na podatek dochodowy od osób prawnych w formie uproszczonej. Zaliczki są wówczas uzależnione od podatku należnego, jaki został wykazany w zeznaniu złożonym w roku poprzedzającym dany rok podatkowy, bądź w zeznaniu poprzedzającym dany rok podatkowy o dwa lata. Zaliczka uproszczona obliczana jest w wysokości 1/12 podatku należnego wykazanego w jednym z tych zeznań. Jeżeli podatnik dopiero rozpoczął działalność lub w ciągu dwóch ostatnich lat nie wypracował dochodu nie ma możliwości rozliczania zaliczek w formie uproszczonej.

Kolejnym udogodnieniem dla małych przedsiębiorców jest możliwość skorzystania ze zwolnienia w opłacaniu zaliczek na podatek dochodowy od osób prawnych w trakcie roku. Warunkiem jest aby do 20. dnia pierwszego miesiąca roku podatkowego w którym korzystają ze zwolnienia złożyli właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego oświadczenia o skorzystaniu z tego zwolnienia. Zgodnie z art. 25 ust. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, podatnicy którzy korzystają z powyższego zwolnienia mają obowiązek złożenia zeznania rocznego za rok w którym korzystali ze zwolnienia oraz zapłaty podatku, który wynika z tego zeznania w pięciu kolejnych latach podatkowych następujących bezpośrednio po roku korzystania ze zwolnienia. Podatek ten płatny jest w każdym roku w wysokości 20% jego kwoty w każdym roku.Do obowiązków podatnika należy również złożenie zeznania o wysokości dochodu (straty), jaki został osiągnięty w roku podatkowym do końca trzeciego miesiąca roku następnego. W tym terminie należy także wpłacić należny podatek dochodowy od osób prawnych bądź różnicę między podatkiem należnym od dochodu, który został wykazany w zeznaniu a sumą należnych zaliczek za okres od początku roku. Zgodnie z art. 27 ust. 1c zeznanie roczne powinno zostać złożone w formie elektronicznej.