Na gruncie podatku od towarów i usług dokonywanie eksportu towaru jest bardzo korzystne podatkowo, ponieważ do tego typu dostawy zastosowanie znajduje preferencyjna stawka podatkowa. Aby stawka 0% w eksporcie mogła znaleźć zastosowanie, konieczne jest spełnienie szeregu warunków. Jakie konsekwencje wywoła nieodebranie towaru przez importera? Odpowiadamy poniżej.
Stawka 0% w eksporcie – jakie są ustawowe warunki umożliwiające skorzystanie z niej?
Jak stanowi art. 41 ust. 4 ustawy VAT w przypadku eksportu towarów stawka podatku wynosi 0%. Przyjęcie takiej formy opodatkowania dostawy towarów poza terytorium UE jest bardzo korzystne dla podatników, ponieważ nie płacą oni podatku od eksportu, zarazem mogąc odliczyć podatek naliczony związany z zakupami towarów eksportowanych.
Stawka 0% w eksporcie jest możliwa do zastosowania po spełnieniu pewnych warunków. Otóż zgodnie z art. 41 ust. 6-6a ustawy VAT stawkę podatku 0% stosuje się w eksporcie towarów pod warunkiem, że podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy otrzymał dokument potwierdzający wywóz towaru poza terytorium UE. Dokumentem, o którym mowa, jest w szczególności:
-
„dokument w formie elektronicznej otrzymany z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych albo potwierdzony przez właściwy organ celny wydruk tego dokumentu;
-
dokument w formie elektronicznej pochodzący z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych, otrzymany poza tym systemem, jeżeli zapewniona jest jego autentyczność;
-
zgłoszenie wywozowe w formie papierowej złożone poza systemem teleinformatycznym służącym do obsługi zgłoszeń wywozowych albo jego kopia potwierdzona przez właściwy organ celny”.
Czym jest eksport towaru?
Poznaliśmy podstawowe kryteria umożliwiające zastosowanie zerowej stawki w przypadku eksportu towaru. Należy jednak pamiętać, że organy podatkowe biorą pod uwagę nie tylko kwestie posiadania odpowiednich dokumentów potwierdzających wywóz towarów, ale również badają, czy dana transakcja spełnia elementarne kryteria eksportu.
W pierwszej kolejności należy odnieść się do ustawowej definicji eksportu. Zgodnie bowiem z art. 2 pkt 8 ustawy VAT przez eksport towarów rozumie się dostawę towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium kraju poza terytorium UE przez:
-
„dostawcę lub na jego rzecz, lub
-
nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju lub na jego rzecz, z wyłączeniem towarów wywożonych przez samego nabywcę do celów wyposażenia lub zaopatrzenia statków rekreacyjnych oraz turystycznych statków powietrznych lub innych środków transportu służących do celów prywatnych
jeżeli wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej jest potwierdzony przez właściwy organ celny określony w przepisach celnych”.
Kluczowym elementem eksportu jest dostawa towarów. Przyjęcie takiej definicji wywołuje bardzo istotne skutki podatkowe. Na gruncie ustawy VAT przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. W opinii organów podatkowych nie chodzi w tym przypadku o przeniesienie prawa własności, lecz o przekazanie praktycznej kontroli nad rzeczą i możliwości dysponowania nią.
Jak czytamy w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 19. lutego 2016 roku (nr ILPP5/4512-1-300/15-2/AK): „w tym miejscu należy również zauważyć, że z wydaniem towaru przez dostawcę łączy się istotny skutek dokonania sprzedaży towarów, polegający m.in. na przejściu na odbiorcę korzyści i ciężarów związanych z towarem oraz ryzyka przypadkowej utraty lub uszkodzenia towaru. Chwilą decydującą o przejściu na odbiorcę korzyści i ciężarów związanych z towarem oraz ryzyka przypadkowej utraty lub uszkodzenia towaru jest - co do zasady - wydanie towaru. Dokonanie dostawy, o którym mowa w art. 19a ust. 1 ustawy, oznacza zatem faktyczne zrealizowanie dostawy”.
Stawka 0% w eksporcie - kiedy może zostać zakwestionowana przez urząd skarbowy?
W niektórych przypadkach samo posiadanie dokumentów potwierdzających wywóz towaru może okazać się niewystarczające i stawka 0% wnie zostanie zastosowana.
W sytuacji, gdy nie zostanie potwierdzone, że towar dotarł do importera, urząd skarbowy może zakwestionować taką transakcję jako niespełniającą podstawowego elementu eksportu, tj. wydania (dostarczenia) towaru do nabywcy.
Przykład 1.
Polski przedsiębiorca dokonał eksportu telefonów komórkowych na rzecz kontrahenta z Ukrainy. Podatnik posiada dokument potwierdzający wywóz towaru potwierdzony przez polski organ celny. Towar ten nie dotarł jednak nigdy do nabywcy. W takim przypadku urząd skarbowy może uznać, że nie doszło do dostawy towaru, w związku z czym nieuzasadnione jest zastosowanie stawki 0%.
Taki sposób interpretacji przepisów przedstawiają zarówno organy podatkowe, jak i sądy administracyjne. Przykładowo w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 27 czerwca 2017 roku (III SA/Wa 1722/17) sąd stwierdził, że „w ramach postępowania kontrolnego ustalono, że w 2007 r. Spółka wystawiła na rzecz podmiotów ukraińskich faktury, które zakwalifikowała jako eksport towarów, rozliczając je w deklaracjach VAT za poszczególne okresy rozliczeniowe ze stawką 0%, przy czym podmioty widniejące jako odbiorcy towaru wykazanego na zakwestionowanych fakturach VAT nie weszli w posiadanie tych towarów, nie dysponowali nimi jak właściciel, nie prowadzili żadnej działalności gospodarczej, co zostało potwierdzone również przez ukraińskie władze podatkowe i celne. Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że jeżeli dokonano wywozu towarów do nieistniejącego podmiotu lub gdy na fakturze dokumentującej czynność wymieniono firmę nieistniejącą, to nie ma miejsca dostawa towaru w ujęciu art. art. 7 ust. 1 pkt 1-4 ustawy o VAT, więc nie można uznać tej transakcji za zrealizowany eksport towarów w rozumieniu art. 2 pkt 8 ww. ustawy”.
Udowodnienie, że towar dotarł do nabywcy, może być o tyle trudne, że urząd celny wydaje jedynie dokumenty potwierdzające wywóz towaru, a nie ich przywóz.
