Ulga 4+ - obowiązki dokumentacyjne związane z zastosowaniem

Kwiecień to czas, w którym należy dokonać rozliczenia rocznego podatku dochodowego. Równocześnie podatnicy podatku PIT mają możliwość zastosowania ulg podatkowych. Przykładem jest tutaj ulga 4+ przewidziana dla rodzin wielodzietnych. W niniejszym artykule przedstawiamy mechanizm jej funkcjonowania oraz związane z tym obowiązki dokumentacyjne.

Ulga 4+ w zeznaniu rocznym PIT

Omawiana ulga 4+ jest de facto zwolnieniem podatkowym określonym w art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy PIT. Przepis ten stanowi, że zwalnia się od podatku przychody podatnika do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł, osiągnięte:

1. ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy,
2. z umów zleceń, o których mowa w art. 13 pkt 8,
3. z pozarolniczej działalności gospodarczej, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27, art. 30c albo art. 30ca bądź ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym w zakresie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,
4. z zasiłku macierzyńskiego, o którym mowa w Ustawie z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

– który w roku podatkowym w stosunku do co najmniej czworga dzieci wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało, lub sprawował funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą, a w przypadku pełnoletnich uczących się dzieci – wykonywał ciążący na nim obowiązek alimentacyjny albo sprawował funkcję rodziny zastępczej.

Powyższe zwolnienie ma charakter indywidualny w tym sensie, że wskazany limit dotyczy każdego z rodziców osobno, nawet jeżeli rozliczają się wspólnie w zeznaniu rocznym.

Obowiązująca od 1 stycznia 2022 roku tzw. ulga dla rodzin 4+ przysługuje podatnikowi, który – po spełnieniu warunków dotyczących uzyskania przychodów z określonych źródeł przychodów – w roku podatkowym w stosunku do co najmniej czworga dzieci:

• wykonywał władzę rodzicielską,
• pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało, lub
• sprawował funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą,
• a w przypadku pełnoletnich, uczących się dzieci:
• wykonywał ciążący na nim obowiązek alimentacyjny albo
• sprawował funkcję rodziny zastępczej.

Ulga dotyczy rodziców, w tym rodziców zastępczych, oraz opiekunów prawnych, bez względu na ich stan cywilny. Mogą z niej korzystać zarówno samotni rodzice (opiekunowie prawni), jak i małżonkowie oraz rodzice pozostający w związkach nieformalnych.

W tym miejscu warto podkreślić, że zwolnienie przysługuje tym osobom fizycznym, które wykonują władzę rodzicielską nad czwórką dzieci. Faktyczne wychowywanie dziecka bez posiadanej władzy rodzicielskiej nie uprawnia do omawianej preferencji podatkowej.

Do problematyki tej odniósł się Dyrektor KIS w interpretacji z 23 marca 2022 roku, nr 0115-KDIT2.4011.900.2021.1.RS:

„Jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego zawartego we wniosku, Pana rodzina liczy 4 dzieci we wspólnym gospodarstwie domowym: 3 dzieci jest Pana dziećmi biologicznymi, są na Pana utrzymaniu, a dziecko Pana żony pochodzi z pierwszego związku. Ojciec dziecka ma ograniczoną władzę rodzicielską i w sposób faktyczny to Pan z żoną sprawuje opiekę, troszczy się o wychowanie i utrzymanie całej 4 dzieci. Z żoną rozlicza się wspólnie, uwzględniając wszystkie dzieci.

Mając zatem na uwadze wyżej przywołane przepisy prawa oraz opisane zdarzenie przyszłe, stwierdzić należy, że nie spełnia Pan warunku uprawniającego do skorzystania z tzw. ulgi dla rodzin 4+, ponieważ nie jest Pan rodzicem czworga dzieci, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”.

Dodajmy też, że zgodnie z art. 21 ust. 45 ustawy PIT przy ustalaniu prawa do zwolnienia nie uwzględnia się dziecka, które w roku podatkowym, na podstawie orzeczenia sądu, zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych.

Obowiązki dokumentacyjne a ulga 4+

Chociaż zwolnienie jest stosowane w zakresie przychodów osiąganych w trakcie roku podatkowego, to jednak na etapie składania zeznania rocznego podatnik korzystający z ulgi może mieć określone obowiązki dokumentacyjne.

Otóż zgodnie z art. 21 ust. 46 pkt 1 ustawy PIT podatnik korzystający z ulgi 4+ wyłącznie w zakresie przychodów podlegających opodatkowaniu w myśl art. 27, innych niż z pozarolniczej działalności gospodarczej, składa w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym informację, według ustalonego wzoru PIT-DZ, zawierającą dane o liczbie dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów – imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci.

Podatnik nie składa informacji PIT-DZ, jeżeli w zeznaniu złożonym za rok podatkowy, w którym korzystał ze zwolnienia określonego w ust. 1 pkt 153, poinformował o liczbie dzieci i ich numerach PESEL, a w przypadku braku tych numerów – o imionach, nazwiskach oraz datach urodzenia dzieci (art. 21 ust. 48 ustawy PIT).

Przykład 1.

Czy podatnik korzystający z ulgi 4+ zawsze ma obowiązek składania informacji PIT-DZ?

Osoba fizyczna wykonująca władzę rodzicielską nad czwórką dzieci w trakcie roku korzystała z ulgi 4+. Składając roczne zeznanie podatkowe z tytułu dochodów z umowy o pracę, podatnik dodatkowo skorzystał z ulgi prorodzinnej i do zeznania PIT-37 dołączył PIT/O, w którym wskazał dane wszystkich dzieci. W takim przypadku podatnik nie musi dodatkowo składać informacji PIT-DZ.

Przykład 2.

Czy podatnik korzystający z ulgi 4+ zawsze ma obowiązek składania informacji PIT-DZ?

Osoba fizyczna wykonująca władzę rodzicielską nad czwórką dzieci w roku podatkowym osiągnęła przychód z umowy zlecenia w kwocie 50 000 zł. To oznacza, że przychód ten w całości korzystał ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy PIT. Podatnik nie jest zatem zobligowany do składania zeznania rocznego PIT-37, jednak w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym ma obowiązek złożenia informacji PIT-DZ.

Dalej wskażmy, że zgodnie z art. 21 ust. 46 pkt 2 ustawy PIT podatnik korzystający z ulgi 4+ w zakresie przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym korzystał ze zwolnienia, informuje o liczbie dzieci i ich numerach PESEL, a w przypadku braku tych numerów – imionach, nazwiskach oraz datach urodzenia dzieci.

Przykładowo gdy podatnik prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym, to informacje na temat dzieci, których wychowywanie uprawnia do ulgi 4+, należy umieścić w zeznaniu PIT-36L oraz załączniku PIT/O.

Końcowo wskażmy, że zgodnie z art. 21 ust. 47 ustawy PIT na żądanie organów podatkowych podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do zwolnienia, o którym mowa w ust. 1 pkt 153, w szczególności:

1. odpis aktu urodzenia dziecka,
2. zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka,
3. odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą,
4. zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.

W zakresie obowiązków dokumentacyjnych związanych ze stosowaniem ulgi 4+ podatnicy muszą pamiętać o konieczności podania danych dzieci. Odbywa się to albo w oparciu o zeznanie roczne wraz z odpowiednim załącznikiem, albo w oparciu o specjalną informację podatkową PIT-DZ.