Zaniechane inwestycje a podatek PIT i VAT

Inwestycja, zanim zostanie uruchomiona, pochłania duże nakłady nie tylko własnej pracy podatnika, ale również środków finansowych. Jednak nie zawsze inwestycje udaje się doprowadzić do końca. W takiej sytuacji powstaje problem z ich rozliczaniem na gruncie prawa podatkowego. Sprawdź jak zaniechane inwestycje wpłyną na obowiązki podatkowe.

Zaniechane inwestycje a PIT

Zgodnie z art. 5a pkt 1  ustawy o PIT inwestycje definiuje się jako środki trwałe w budowie w rozumieniu ustawy o rachunkowości. Natomiast ustawa o rachunkowości w art. 3 ust. 1 pkt 16 definiuje środki trwałe w budowie jako zaliczane do aktywów trwałych środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego. 

Wydatki ponoszone w związku z inwestycją nie podlegają bezpośredniemu zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodu. Powiększają one wartość inwestycji, wpływając na przyszłą wartość początkową środka trwałego, który powstanie (zostanie wytworzony) po zakończeniu inwestycji. Wydatki poniesione na zakończone inwestycje, w wyniku których zostaną wytworzone środki trwałe, staną się, co do zasady, kosztami uzyskania przychodów poprzez odpisy amortyzacyjne. 

Dlatego też problem powstaje w sytuacji, gdy dana inwestycja przestaje być kontynuowana. Koszty zaniechanych inwestycji są, w myśl art. 22 ust. 5e ustawy o PIT, kosztem podatkowym w dacie zbycia lub likwidacji inwestycji. Ustawodawca nie wprowadził jednak do przepisów podatkowych definicji legalnej pojęcia „likwidacja inwestycji”, dlatego interpretując przepisy dotyczące likwidacji, należy posłużyć się wykładnią językową tego pojęcia.

Mając na uwadze powyższe uregulowania, stwierdzić należy, iż wydatki poniesione na nieukończoną inwestycję mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w dwóch sytuacjach:

• sprzedaży nieukończonej inwestycji,

• zlikwidowania zaniechanej inwestycji.

Sprzedaż inwestycji

Zasadniczo sprzedaż, rozliczenie sprzedaży niezakończonej inwestycji nie wywołuje problemów. W momencie inwestycji podatnik może uwzględnić w kosztach uzyskania przychodów poniesione nakłady na inwestycję.

Przykład 1.

Podatnik budował halę produkcyjną. Poniósł wydatki na inwestycję w wysokości 100 000 zł, których nie zaliczył do kosztów, a miały one powiększać wartość początkową środka trwałego. Z uwagi na problemy finansowe postanowił sprzedać rozpoczętą inwestycję za 150 000 zł. W takiej sytuacji dochód ze sprzedaży wyniesie 50 000 zł (150 000 zł – 100 000 zł).

Likwidacja inwestycji

Przepisy podatkowe nie zawierają legalnej definicji likwidacji inwestycji, należy posłużyć się znaczeniem terminu likwidacja w języku polskim. Ponieważ „zlikwidować” oznacza: „spowodować, że coś przestaje istnieć lub traci ważność, usuwać, pozbywać się czegoś”, organy podatkowe wymagają, żeby likwidacja miała „fizyczny” charakter. Warunkiem uznania wydatków zaniechanej inwestycji za koszty uzyskania przychodów jest także, aby efekt nakładów poniesionych na zaniechaną inwestycję nie był wykorzystywany w przyszłości.

W naszej opinii o likwidacji inwestycji możemy mówić w momencie podjęcia decyzji przez podatnika o trwałym wykreśleniu (usunięciu) środka trwałego w budowie z ewidencji aktywów. Stanowisko takie potwierdził dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 6 sierpnia 2013 r., nr ITPB1/415-644/12/13-S/WM, gdzie możemy przeczytać:

(…) Mając na uwadze treść powołanego art. 22 ust. 5e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz treść wydanego w niniejszej sprawie orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy należy stwierdzić, że poniesione przez Wnioskodawcę koszty zaniechanej inwestycji mogą być potrącone jako koszty uzyskania przychodów w sytuacji, gdy Wnioskodawca zadecydował definitywnie, że efekt nakładów poniesionych na zaniechaną inwestycję nie będzie wykorzystywany w przyszłości.

Uwzględniając zatem w przedmiotowej sprawie stanowisko Sądu oraz mając na uwadze zaistniały stan faktyczny przedstawiony we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, stwierdzić należy, że w dacie podjęcia decyzji o likwidacji zaniechanej inwestycji, Wnioskodawca może zaliczyć koszt tej inwestycji do kosztów uzyskania przychodów, pod warunkiem jednak, że decyzja ta jest definitywna oraz, że efekt nakładów poniesionych na zaniechaną inwestycję nie będzie wykorzystywany w przyszłości (…).

Podobne stanowisko można odnaleźć w orzecznictwie sądowym, czego przykładem jest wyrok NSA z 25 czerwca 2013 r., sygn. akt II FSK 2225/11.

Zaniechane inwestycje a VAT

Z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT wynika, że podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary lub usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Z powyższego wynika, iż prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje czynny zarejestrowany podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Przy czym związek dokonywanych zakupów z działalnością podatnika może mieć charakter bezpośredni lub pośredni.

W przypadku gdy mamy do czynienia ze sprzedażą inwestycji, przy tworzeniu której odliczany był podatek VAT, sprzedaż ta podlega opodatkowaniu, tym samym nie należy korygować podatku VAT.

Problem pojawia się w przypadku zaniechania inwestycji. W takiej sytuacji gdy podatnik zaniechał inwestycji z przyczyn obiektywnych czy niezależnych od niego, również nie należy korygować podatku VAT. Potwierdził to Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w piśmie z 18 czerwca 2014 r., sygn. IPPP3/443-287/14-2/IG, gdzie możemy przeczytać.

(…) dalsza kontynuacja inwestycji z przyczyn od Spółki niezależnych, nie jest poparta względami ekonomicznymi i biznesowymi, nadto jej realizacja mogłaby w istotny sposób wpłynąć na kondycję finansową Spółki. W oparciu o te przesłanki Spółka w sposób trwały i nieodwołany zrezygnowała z kontynuacji inwestycji i nie zamierza również w przyszłość wykorzystywać poniesionych a zaniechanych nakładów inwestycyjnych do innych celów. Podjęcie takiej ostatecznej decyzji nie oznacza, że zaniechana inwestycja zostanie wykorzystana do czynności zwolnionych lub niepodlegających opodatkowaniu.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa, przedstawione okoliczności sprawy, a także orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE, należy stwierdzić, że w przypadku gdy Wnioskodawcy przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu poniesionych wydatków związanych z pracami nad przebudową i rozbudową własnego budynku produkcyjnego, w momencie poniesienia tych wydatków, a następnie z powodów pozostających poza kontrolą Wnioskodawcy ww. zakupy nie zostały wykorzystane do prowadzenia działalności opodatkowanej podatkiem VAT, Wnioskodawca nie stracił prawa do odliczenia i nie był zobowiązany do dokonania jednorazowej lub wieloletniej korekty podatku naliczonego związanego z ww. inwestycją (…).