Pełnomocnictwo to wyrażone poprzez oświadczenie woli mocodawcy upoważnienie osoby trzeciej do wykonywania w jego imieniu czynności prawnych, które zostały określone w treści pełnomocnictwa. Innymi słowy - jest to dokument, umożliwiający reprezentowanie lub zastępowanie mocodawcy w stosunkach z innymi podmiotami w ustalonym zakresie. Analogicznie - cofnięcie pełnomocnictwa to odwołanie udzielonego wcześniej upoważnienia. Oświadczenie to w praktyce bywa też określane jako oświadczenie o wypowiedzeniu pełnomocnictwa, odwołanie pełnomocnictwa, a nawet zrzeczenie się pełnomocnictwa.
Rodzaje pełnomocnictwa i ich odwoływanie
Rozróżniamy trzy rodzaje pełnomocnictw:
pełnomocnictwo ogólne, do czynności zwykłego zarządu,
pełnomocnictwo rodzajowe obejmujące umocowanie do określonego rodzaju czynności,
pełnomocnictwo szczególne obejmujące umocowanie do konkretnej czynności prawnej.
Pełnomocnictwo ogólne zawiera umocowanie do prowadzenia wszystkich spraw mocodawcy, związanych ze zwykłym zarządem. Cofnięcie pełnomocnictwa musi wyraźnie wskazywać, że cofa się udzielone pełnomocnictwo ogólne lub pełnomocnictwo w całości. Może również nastąpić częściowe cofnięcie pełnomocnictwa. Możemy w ten sposób je ograniczyć, upoważniając pełnomocnika jedynie do wykonywania określonych czynności. Będzie to swoistego rodzaju przekształcenie w pełnomocnictwo rodzajowe (szczególne).
Przykład 1.
Pracownikowi zostało udzielone pełnomocnictwo ogólne do występowania w sprawach spółki ZZZ. Firma jednak się bardzo rozrosła i prezes postanowił ograniczyć upoważnienia konkretnych osób do występowania w sprawach firmy. W tym celu udzielił kolejnego pełnomocnictwa, tym razem szczególnego, upoważniającego pracownika tylko do zawarcia umowy z firmą XXX. W tym samym pełnomocnictwie zawarł informację, że odwołuje wcześniejsze pełnomocnictwo ogólne.
Pełnomocnictwo szczególne
Pełnomocnictwo szczególne nazywane również pełnomocnictwem rodzajowym. Jest to oświadczenie, w którym mocodawca wyraża wolę powierzenia wykonania określonego zadania osobie, którą upoważnia np. do sprzedaży samochodu. Czynności te nie mogą jednak przekraczać granic zwykłego zarządu. Pełnomocnictwo takie może być udzielane do wykonywania konkretnego rodzaju czynności, a jego cofnięcie powinno być dokładnie określone przez wypisanie tych czynności lub wskazanie, do czego było udzielone i w jakim okresie.
Pełnomocnictwo szczególne do jednorazowej czynności wygasa po wykonaniu powierzonego pełnomocnikowi zadania, ponieważ przestaje być zasadne. Cofnięcie pełnomocnictwa może jednak nastąpić przed wykonaniem szczególnej czynności.
Pełnomocnictwo procesowe
O wypowiedzeniu pełnomocnictwa procesowego pełnomocnikowi należy zawiadomić o tym sąd, a do swojego pisma dołączyć odpisy w celu doręczenia stronie przeciwnej i innym uczestnikom postępowania (tyle kopii, ile stron bierze udział w postępowaniu). Po doręczeniu pełnomocnikowi oświadczenia mocodawcy o wypowiedzeniu pełnomocnictwo wygasa. Pełnomocnik ma obowiązek działać za stronę jeszcze przez 2 tygodnie w imieniu mocodawcy, chyba że zwolnił on go z tego obowiązku.
Komu udziela się pełnomocnictwa?
Prawo dopuszcza szeroki krąg pełnomocników, czyli osób, którym można udzielić pełnomocnictwa. Są nimi przede wszystkim:
prawnicy (adwokaci, radcowie prawni, rzecznik patentowy- ale tylko w sprawach wynikających z prawa własności przemysłowej),
osoba sprawująca zarząd nad majątkiem - ale tylko w sprawach, które związane są z zarządem, czyli np. administrator budynku,
pracownikom - w przypadku osób prawnych oraz przedsiębiorców, nawet gdy nie mają osobowości prawnej lub organu nadrzędnego tej jednostki – pełnomocnictwa udziela się zatrudnionemu, który nie musi mieć żadnych szczególnych kwalifikacji zawodowych i może być nawet pracownikiem najniższego szczebla,
osobom pozostającym ze stroną w stałym stosunku zlecenia - jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia, pełnomocnictwa udziela się na czas nieokreślony lub określony terminowo,
członkom rodziny,
innym osoby zaufanym.
Cofnięcie pełnomocnictwa
Pełnomocnictwo może być cofnięte w każdej chwili bez zgody pełnomocnika (zgodnie z art. 101 kodeksu cywilnego).
Cofnięcie pełnomocnictwa następuje najczęściej kiedy pełnomocnik nie spełnia się w swojej roli, popełnia błędy, narażając w ten sposób swojego mocodawcę na niekorzystne skutki prawne lub gdy ustaje stosunek prawny, będący podstawą udzielonego pełnomocnictwa.
Cofnięcie pełnomocnictwa jest oświadczeniem woli, najczęściej wyrażonym na piśmie, informującym o odwołaniu upoważnienia do występowania w interesie mocodawcy. Od początku 2016 r. można udzielać pełnomocnictwa nawet drogą elektroniczną. Ustawodawca nie zastrzegł formy cofnięcia pełnomocnictwa, więc może nastąpić w sposób dowolny. Oświadczenie to powinno w szczególności zawierać:
miejsce i datę sporządzenia,
tytuł - Odwołanie pełnomocnictwa,
wskazanie mocodawcy,
wskazanie pełnomocnika,
oznaczenie rodzaju pełnomocnictwa, które było udzielone pierwotnie i zakres jego odwołania,
własnoręczny podpis mocodawcy.
Należy pamiętać, że cofnięcie pełnomocnictwa musi zostać dostarczone pełnomocnikowi, warto więc poinformować go o obowiązku zwrotu pełnomocnictwa (dokumentu), oraz wszelkich innych dokumentów. Jest to o tyle ważne, że jeżeli pełnomocnik po wygaśnięciu umocowania dokona w imieniu mocodawcy czynności prawnej w granicach pierwotnego umocowania, czynność ta jest ważna, chyba że druga strona o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub mogła się z łatwością o tym dowiedzieć.
