Opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne jest obowiązkowe w zasadzie w każdym przypadku prowadzenia działalności gospodarczej. Dotyczy to także rolników prowadzących małe, średnie i duże gospodarstwa. Oczywiście ustawodawca przewidział wyjątki od tej reguły – kiedy zatem nie jest konieczne opłacanie składek do KRUS? Czy zwolnienie z opłacania składek KRUS jest możliwe?
Czym jest KRUS?
KRUS jest odpowiednikiem ZUS, z którego korzystać mogą wszystkie osoby prowadzące rolniczą działalność gospodarczą. W praktyce składki opłacane do KRUS są dużo korzystniejsze niż te odprowadzane do ZUS (są mniejszym kosztem dla danego przedsiębiorcy).
KRUS to skrót nazwy Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – instytucji odpowiedzialnej za ubezpieczenie rolników, z którego wypłacane są m.in. świadczenia emerytalne, rentowe lub wypadkowe dla wszystkich osób tam ubezpieczonych.
Podleganie pod ubezpieczenia oferowane przez KRUS nie jest prostym zadaniem – należy bowiem wykazać status rolnika oraz prowadzenie działalności związanej z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
1. Ubezpieczenie realizuje Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, zwana dalej „Kasą”.
2. Prezes Kasy jest centralnym organem administracji rządowej, podległym ministrowi właściwemu do spraw rozwoju wsi.
Interesy ogółu ubezpieczonych i świadczeniobiorców, dotyczące ubezpieczenia i działalności 3. Kasy, reprezentuje Rada Ubezpieczenia Społecznego Rolników, zwana dalej „Radą Rolników”.
4. W realizacji ubezpieczenia uczestniczą także, w zakresie określonym w ustawie i w odrębnych przepisach, organy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zwanego dalej „Zakładem”, oraz inne podmioty.
Składki KRUS
Podobnie jak w przypadku składek opłacanych do ZUS, rolnicy także muszą regulować swoje zobowiązania pieniężne wobec KRUS. Zgodnie bowiem z treścią art. 4 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników składki na ubezpieczenie za każdego ubezpieczonego opłaca rolnik. Jeżeli działalność rolnicza jest prowadzona na rachunek kilku osób, obowiązek opłacenia składki ciąży na nich solidarnie. Obowiązek opłacenia składki powstaje od dnia, w którym powstało ubezpieczenie, a ustaje od dnia, w którym ono ustało.
W polskim ustawodawstwie brak jest przepisów ustalających, że każdy właściciel gospodarstwa rolnego podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników. Z mocy ustawy temu ubezpieczeniu podlega jedynie rolnik.
Przesłanki podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników są takie same w stosunku do wszystkich rolników i każdy kto nie prowadzi działalności rolniczej na gruntach przekraczających 1 ha przeliczeniowy nie podlega ubezpieczeniom rolniczym z ustawy.
- do 31 stycznia za I kwartał,
- do 30 kwietnia za II kwartał,
- do 31 lipca za III kwartał,
- do 31 października za IV kwartał.
Zwolnienie ze składek KRUS
W przypadku opłacania składek do ZUS przedsiębiorcy mogą korzystać z 6-miesięcznego zwolnienia w ramach tzw. ulgi na start, a następnie z 2-letniego okresu małego ZUS-u (opłaca się wówczas składki na ubezpieczenia społeczne w mniejszej wysokości). Ostatnimi czasy obowiązek opłacania składek był także zawieszony ze względu na obostrzenia związane z pandemią koronawirusa w Polsce.
Pamiętajmy, że wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne (niezależnie od tego, czy są opłacane do ZUS, czy też do KRUS) muszą być przekazywane zgodnie z obowiązującymi terminami. W przeciwnym wypadku instytucja ubezpieczeniowa ma prawo do naliczania odsetek za zwłokę za każdy dzień opóźnienia, zaczynając od dnia następnego po upływie terminu płatności.
W rzeczywistości osoby podlegające rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu nie mają możliwości korzystania z ulg dla początkujących przedsiębiorców, tak jak ma to miejsce w przypadku ubezpieczonych w ZUS. Jedynym zwolnieniem, które oferuje ustawodawca, jest sytuacja związana z pandemią koronawirusa. W praktyce oznacza to, że obowiązek regularnego opłacania składek do KRUS nie podlega żadnemu wyłączeniu, nawet w przypadku rolników, którzy dopiero zaczynają swoją działalność. Przyjmuje się bowiem, że wysokość składek do KRUS jest już i tak zbyt niska w porównaniu do składek odprowadzanych do ZUS – nie ma więc uzasadnienia do ich czasowego wstrzymania lub obniżenia.
Składki KRUS a COVID-19
Zwolnienie z opłacania składek KRUS obowiązywało tylko w ramach II kwartału 2020 r. Przepisy pozwalające uniknąć obowiązkowej płatności wprowadzone były na podstawie Ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.
Dzięki powyższej regulacji składka za II kwartał 2020 r. została opłacona za wszystkich rolników ze środków pochodzących z budżetu państwa. Nastąpiło to za pośrednictwem Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Warto w tym miejscu jednak dodać, że omawiane zwolnienie nie dotyczyło wszystkich składek odprowadzanych do KRUS. Rolnicy nie musieli bowiem opłacać składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, te przeznaczane na ubezpieczenia wypadkowe, chorobowe, macierzyńskie oraz zdrowotne musiały być regulowane według normalnych dotychczasowych zasad (a więc przez samych ubezpieczonych rolników).
Obecnie zwolnienie to nie przysługuje już żadnemu rolnikowi.
Zwolnienie z opłacania składek KRUS w przyszłości
Aktualnie nie wiemy, czy zwolnienie z opłacania składek KRUS będzie ponowione przez polski rząd. Biorąc pod uwagę stan krajowej i ogólnoświatowej gospodarki wywołany obostrzeniami związanymi z pandemią koronawirusa, takie rozwiązanie jest mało prawdopodobne (szczególnie, że wysokość składek na ubezpieczenia społeczne rolników jest niewielka w porównaniu do składek przedsiębiorców prowadzących działalność nierolniczą).
Podsumowanie
Zwolnienie z opłacania składek KRUS jest w obecnym systemie prawnym niemożliwe. Jedynym wyjątkiem od tej zasady było wprowadzenie przepisów, które pozwalały odstąpić rolnikom od płatności za II kwartał 2020 r. (tylko w części składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe). Innymi słowy, przedsiębiorcy zajmujący się gospodarstwami rolnymi nie mogą liczyć na zwolnienia z tytułu rozpoczęcia pierwszej działalności czy wykonywania jej przez okres 2 lat – tak, jak ma to miejsce w przypadku zwolnień i ulg stosowanych przez ZUS.
