Wytoczenie powództwa wiąże się z koniecznością poniesienia pewnych wydatków, w tym uiszczenia opłaty sądowej. Jeżeli powód zdecyduje się na skorzystanie z pomocy prawnej, koszty dochodzenia wierzytelności zwiększają się o koszt wynagrodzenia zawodowego pełnomocnika – radcy prawnego lub adwokata.
Koszty dochodzenia wierzytelności - ile wyniosą opłaty sądowe?
Wysokość opłat sądowych została określona w przepisach ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Dochodzenie wierzytelności należy do spraw o prawa majątkowe, w związku z tym zgodnie z art. 13 przywołanej ustawy, podlega opłacie stosunkowej. Co do zasady opłata stosunkowa wynosi 5% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia.
Minimalna wysokość opłaty stosunkowej to 30 zł, a maksymalna 100 000 zł. Ta sama granica dotyczy opłaty od pozwu w postępowaniu grupowym, przy czym wysokość opłaty jest znacznie niższa, bowiem wynosi tylko 2% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia.
Co do zasady od pozwu pobiera się opłatę w pełnej wysokości. Istnieją jednak sytuacje, w których pobiera się jedynie część opłaty stosunkowej, w szczególności od pozwu w:
-
postępowaniu nakazowym,
-
elektronicznym postępowaniu upominawczym.
W tych przypadkach pobiera się tylko ¼ opłaty. Opłata częściowa nie może jednak wynosić mniej niż 30 zł. Zgodnie z art. 21 przywołanej ustawy końcówkę opłaty zaokrągla się w górę do pełnego złotego.
Przykład 1.
Powód składa pozew, w którym wnosi o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Podstawą wydania nakazu zapłaty jest podpisana przez nabywcę faktura VAT, wystawiona na kwotę 10 300,90 zł. Wartość przedmiotu sporu wynosi zatem 10 300,90 zł. W tym wypadku pozew podlega opłacie w wysokości 129 zł [(10 300,90 zł x 5%) x ¼ ].
Należy pamiętać, że dochodzenie roszczeń w postępowaniu uproszczonym podlega opłacie stałej, która wynosi przy wartości przedmiotu sporu:
-
do 2000 zł – 30 zł;
-
ponad 2000 zł do 5000 zł – 100 zł;
-
ponad 5000 zł do 7500 zł – 250 zł;
-
ponad 7500 zł – 300 zł.
Kiedy sprawa dotyczy roszczeń majątkowych?
Przy ustalaniu wysokości opłaty sądowej niekiedy pojawiają się wątpliwości, czy dana sprawa jest sprawą o prawa majątkowe. Jest to istotne z punktu widzenia wysokości opłaty sądowej, bowiem w tych sprawach pobiera się opłatę stosunkową, podczas gdy w sprawach o prawa niemajątkowe obowiązuje opłata stała. Zagadnienie to było również przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. W postanowieniu z 3 lutego 2012 roku (CZ 9/12) Sąd Najwyższy stwierdził, iż sprawa o uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia jest sprawą o prawa majątkowe, wskazując, że o tym, czy roszczenie ma charakter majątkowy, decyduje nie okoliczność, że stanowi ono korzyść majątkową, lecz to, że stanowi ono pewną pozycję - obojętne, dodatnią czy ujemną - w sferze praw majątkowych podmiotu. Taką zaś cechę ma niewątpliwie prawo do spadku, wobec czego również żądanie uznania spadkobiercy za niegodnego ma charakter roszczenia majątkowego.
W jaki sposób obliczyć wartość przedmiotu sporu?
Jak już wyżej wspomniano, wysokość opłaty od pozwu zależy od wartości przedmiotu sporu. Wartość przedmiotu sporu jest również jednym z wymogów formalnych pozwu, którego niedopełnienie, mimo wezwania, może skutkować zwrotem pozwu.
Zgodnie z art. 19 § 1 Kodeksu Prawa Cywilnego (kpc) w sprawach o roszczenia pieniężne, zgłoszone choćby w zamian innego przedmiotu, podana kwota pieniężna stanowi wartość przedmiotu sporu. W innych sprawach majątkowych powód ma obowiązek wskazać w pozwie wartość przedmiotu sporu, liczoną według następujących zasad:
-
do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego;
-
jeżeli powód dochodzi pozwem kilku roszczeń, zlicza się ich wartość;
-
w sprawach o prawo do świadczeń powtarzających się (np. czynsz najmu), wartość przedmiotu sporu stanowi suma świadczeń za jeden rok, a jeżeli świadczenia trwają krócej niż rok – za cały czas ich trwania;
-
w sprawach o istnienie, unieważnienie albo rozwiązanie umowy najmu lub dzierżawy, o wydanie albo odebranie przedmiotu najmu lub dzierżawy, wartość przedmiotu sporu stanowi przy umowach zawartych na czas oznaczony – suma czynszu za czas sporny, lecz nie więcej niż za rok; przy umowach zawartych na czas nieoznaczony – suma czynszu za okres trzech miesięcy.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 1981 r., III CZP 69/80
Reguła dotycząca świadczeń powtarzających się, nie ma zastosowania w sytuacji, kiedy powód dochodzi zaległych świadczeń za okres poprzedzający wniesienie pozwu.
Jak uzyskać rekompensatę za koszty odzyskiwania należności?
Zgodnie z art. 98§ 1 i 3 kpc strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu), w tym wynagrodzenie i wydatki pełnomocnika zawodowego, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.
Ile kosztuje pomoc pełnomocnika?
Minimalne stawki wynagrodzenia pełnomocnika zawodowego określa Minister Sprawiedliwości dwoma rozporządzeniami; w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz w sprawie opłat za czynności radców prawnych.
Podobnie jak w przypadku opłat sądowych ich wysokość zależy od wartości przedmiotu sporu. Opłaty wynoszą przy wartości przedmiotu sprawy:
-
do 500 zł – 90 zł,
-
powyżej 500 zł do 1500 zł – 270 zł,
-
powyżej 1500 zł do 5000 zł – 900 zł,
-
powyżej 5000 zł do 10 000 zł – 1800 zł,
-
powyżej 10 000 zł do 50 000 zł –3600 zł,
-
powyżej 50 000 zł do 200 000 zł – 3600 zł,
-
powyżej 200 000 zł do 2 000 000 zł – 5400 zł,
-
powyżej 2 000 000 zł do 5 000 000 zł – 10 800 zł,
-
powyżej 5 000 000 zł – 25 000 zł.
W sprawach rozpoznawanych w postępowaniu upominawczym, elektronicznym postępowaniu upominawczym, postępowaniu nakazowym oraz europejskim postępowaniu nakazowym opłaty wynoszą przy wartości przedmiotu sprawy:
-
do 500 zł – 60 zł,
-
powyżej 500 zł do 1500 zł – 180 zł,
-
powyżej 1500 zł do 5000 zł – 600 zł,
-
powyżej 5000 zł do 10 000 zł – 1200 zł,
-
powyżej 10 000 zł do 50 000 zł – 2400 zł,
-
powyżej 50 000 zł do 200 000 zł – 3600 zł,
-
powyżej 200 000 zł – 7200 zł.
W przypadku skutecznego wniesienia sprzeciwu lub zarzutów opłatę ustala się na zasadach ogólnych. Wynika to z Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu.
Zwrot kosztów odzyskiwania należności przewiduje również art. 10 ustawy z dnia 8 marca 2013 roku. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Zgodnie z przywołanym przepisem wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek (czyli od dnia, w którym dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia), przysługuje od dłużnika, bez wezwania, równowartość kwoty 40 euro przeliczonej na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne, stanowiącej rekompensatę za koszty odzyskiwania należności. Oprócz kwoty, o której mowa wyżej, wierzycielowi przysługuje również zwrot, w uzasadnionej wysokości, poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających tę kwotę.
