0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Opłaty sądowe w przegranym procesie jako koszty uzyskania przychodów

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Spory powstałe pomiędzy kontrahentami w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej często kończą się w sądzie. Sprawy sądowe często trwają bardzo długo i charakteryzują się koniecznością ponoszenia znacznych kosztów oraz opłat administracyjnych. Niestety w sporze sądowym zawsze występuje strona przegrana. Pojawia się pytanie, czy koszty administracyjne i opłaty sądowe w przegranym procesie mogą stanowić koszt uzyskania przychodów?

Ogólna definicja kosztów uzyskania przychodów

Jak stanowi art. 22 ustawy o PIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy. W kontekście tej definicji należy zastanowić się, czy koszty przegranego procesu wykazują związek przyczynowo-skutkowy oraz czy konkretny wydatek nie został ujęty w katalogu z art. 23 ustawy. 

W kontekście rozstrzyganego zagadnienia oraz powyższej definicji warto wskazać, że przepisy ustawy nie kwalifikują możliwości zaliczenia poniesionych opłat sądowych od wyniku sprawy sądowej. Istotne jest wyłącznie to, czy konkretny wydatek jest związany z prowadzoną działalnością gospodarczą. Wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu istnieje związek przyczynowy.

Opłaty sądowe w przegranym procesie

Opłaty sądowe nie zostały wymienione w katalogu z art. 23, w związku z czym można je zaliczyć do kosztów podatkowych, o ile wykazują związek z prowadzoną działalnością gospodarczą. Potwierdzają to również pisma wydawane przez organy podatkowe. Przykładowo w piśmie z 19 kwietnia 2011 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, IBPBI/2/423-121/11/AP stwierdził: 

(...) pomimo tego, że nie można poniesionych przez Wnioskodawcę kosztów sądowych powiązać z konkretnym przychodem to jednak wiążą się one z prowadzoną przez Niego działalnością oraz zostały poniesione w celu ochrony Jego interesów.

Powyższe zasady nie obowiązują jednak w sytuacji, gdy koszty dotyczą przegranego procesu z tytułu wad towaru lub usługi. W interpretacji z 20 lipca 2011 r., sygn. IPPB1/415-505/11-2/EC, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie zbadał sytuację, w której podatnik poniósł opłaty sądowe w przegranym procesie, będąc pozwanym o naprawienie szkody. W przedmiocie kwalifikacji kosztów postępowania sądowego do kosztów uzyskania przychodów stwierdził:

Niewątpliwie poniesionego przez Wnioskodawcę wydatku z tytułu zasądzonej wyrokiem kwoty, nie można uznać za poniesiony w celu osiągnięcia przychodu, gdyż przychód w ogóle w tym przypadku nie wystąpi. Nie można także doszukać się przesłanek do zakwalifikowania go do wydatków mających na celu zachowanie lub zabezpieczenia źródła przychodów. Koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu uzyskiwano oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast za koszty służące zabezpieczeniu źródła przychodów należy uznać koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, w sposób gwarantujący bezpieczne funkcjonowanie tego źródła. Istotą tego rodzaju kosztów jest ich obligatoryjne poniesienie w celu niedopuszczenia do utraty źródła przychodu w przyszłości. Takiego charakteru przedmiotowy wydatek również nie posiada.

Podkreślić trzeba, że powyższa interpretacja dotyczyła stanu faktycznego, w którym podatnik przegrał proces związany z wadliwym wykonaniem zobowiązania. Każdy przypadek podlega odrębnemu rozpoznaniu oraz analizie, w związku z czym nie można wykluczyć, że w przypadku procesu związanego z samym funkcjonowaniem przedsiębiorstwa podatnik zachowa prawo do ujęcia takich wydatków w kosztach podatkowych.

Kompleksową analizę zagadnienia poniesionych kosztów w toku procesu sądowego zaprezentował Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 22.08.2017 r., nr 0111-KDIB1-2.4010.200.2017.2.MM, gdzie stwierdzono, że do kosztów podatkowych można zaliczyć wydatki na:

  • opłaty sądowe i obsługę prawną postępowania sądowego (zarówno w postępowaniach wygrywanych, jak i przegrywanych),
  • zwrot klientowi poniesionych przez niego kosztów sądowych oraz kosztów zastępstwa procesowego (w postępowaniach przegrywanych),
  • zwrot klientowi otrzymanej wcześniej zapłaty za usługę (w postępowaniach przegrywanych).

Co istotne, w piśmie tym organ podatkowy wyraźnie podkreślił, że każde opłaty sądowe w przegranym procesie należy rozpatrywać indywidualnie pod kątem możliwości zaliczenia wydatku z tego tytułu do kosztów uzyskania przychodów, biorąc pod uwagę szczegóły danej sprawy i przesłanki, jakimi kierował się podatnik, a także pozywający oraz poznać rozstrzygnięcie sądu wraz z jego uzasadnieniem.

Opłaty sądowe związane z pomocą prawną w toku procesu

Powszechnie w doktrynie oraz orzecznictwie przyjmuje się, że opłaty sądowe związane z pomocą oraz obsługą prawną można kwalifikować jako koszt uzyskania przychodów. Należ bowiem zaznaczyć, że przepisy ustawy PIT nie przewidują bezpośredniego wyłączenia kosztów dotyczących świadczonej pomocy prawnej podmiotom gospodarczym (w tym polegające na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych oraz występowaniu przed sądami) zasadnicze znaczenie dla dokonania oceny możliwości zaliczenia wskazanych kosztów do kosztów uzyskania przychodu będzie miało określenie, czy powyższe koszty zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Choć opłaty sądowe nie mogą być powiązane z konkretnym przychodem, to niewątpliwie wiążą się z prowadzoną działalnością i są ponoszone dla ochrony i zabezpieczenia źródła przychodu.

W rezultacie bez wątpienia stanowią koszty pośrednie prowadzonej działalności, które są potrącane w dacie ich poniesienia. Tak też stwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 15.10.2009 r., nr ITPB3/423-390/09/MK.

Końcowo należy odnieść się do wszelkich ponoszonych kosztów egzekucyjnych. W tym zakresie należy wskazać na treść art. 23 ust. 1 pkt 14 ustawy PIT, zgodnie z którym nie uważa się za koszt uzyskania przychodów kosztów egzekucyjnych związanych z niewykonaniem zobowiązań.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów