W przypadku dokonywania dużych zakupów podatnicy często łączą się w grupy, aby kupować wspólnie. Dokonywanie wspólnie zakupów ma na celu zazwyczaj uzyskanie korzystniejszej oferty. Ponadto w niektórych przypadkach kupujemy nieruchomości wspólnie, ponieważ cała powierzchnia nie jest nam potrzebna. W przypadku takich zakupów podatnicy muszą odpowiednio go rozliczyć podatkowo i zaksięgować. Kilku nabywców a rozliczenie podatkowe - w jaki sposób to zrobić?
Kilku nabywców a rozliczenie VAT
W myśl art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług – dalej ustawa o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług, a towary i usługi, przy których nabyciu podatek został naliczony, są lub będą w przyszłości wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.
Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest więc związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Jednocześnie, przedstawiona wyżej zasada wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.
Natomiast kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikająca z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:
nabycia towarów i usług,
dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru bądź wykonaniem usługi.
Przykład 1.
Podatnik chce skorzystać z dotacji unijnej. Aby móc otrzymać dotację wraz z 2 innymi rolnikami, musi wybudować duże silosy. Tym samym nabywcami silosów będzie 3 podatników – każdy nabywa udział w wysokości 1/3. Co ważne, wszyscy nabywcy są czynnymi podatnikami podatku VAT. Ponadto zakup służy sprzedaży opodatkowanej. W związku z tym podatnicy zastanawiają się, jak powinna wyglądać faktura zakupu. Ponadto zastanawiają się, czy będą mogli rozliczyć podatek naliczony z tej faktury.
Podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze bądź na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem (patrz art. art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT).
Należy zauważyć, że w powyższym przepisie ustawodawca użył sformułowania „nabywcy”, tj. w liczbie pojedynczej – jednakże nie może to oznaczać niestosowania tego przepisu w przypadku nabycia tej samej rzeczy przez kilku nabywców – zatem z uwagi na fakt, że prawodawca wymaga wpisania do faktury imienia, nazwiska lub nazwy nabywcy, to w wypadku nabycia towaru przez 2 nabywców wpisaniu podlegają te 2 podmioty występujące jako nabywcy danej transakcji. Tym samym na fakturze powinni znajdować się wszyscy nabywcy.
W takim przypadku zakup służy sprzedaży opodatkowanej, tym samym w świetle powyższej normy prawnej podatnikom przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego.
Trzeba wskazać, że w przypadku współwłasności w częściach ułamkowych, każdy ze współwłaścicieli ma określony ułamkiem udział w rzeczy. Udział wyraża zakres uprawnień współwłaściciela względem rzeczy wspólnej. Współwłaściciel ma względem swego udziału pozycję wyłącznego właściciela. Ze względu na charakter udziału, jako wyłącznego prawa współwłaściciela, zasadą jest, że każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli. Współwłaściciele są zatem odrębnymi podmiotami prawa.
Biorąc pod uwagę powyższe, współwłaścicielom realizowanej inwestycji w proporcji 1/3, będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury dokumentującej nabycie udziałów w silosach, ponieważ każdy z nich będzie 1 z nabywców wskazanych na fakturze dokumentującej zakup przedmiotowych udziałów.
Kilku nabywców a rozliczenie kosztów uzyskania przychodów
Stosownie do art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej ustawa o PIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.
Z powyższego przepisu wynika, że kosztami uzyskania przychodów są wszelkie koszty, a więc bezpośrednio i pośrednio związane z uzyskiwaniem przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 powołanej ustawy.
Jednakże, aby dany wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów, podatnik musi wykazać jego związek z prowadzoną działalnością oraz to, że poniesienie tego wydatku miało lub mogło mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu, ewentualnie na zachowanie lub zabezpieczenie źródła tego przychodu.
W wielu przypadkach podatnicy dokonują zakupu nieruchomości wspólnie.
Przykład 2.
2 podatników postanowiło zakupić halę. Powodem wspólnego zakupu jest atrakcyjna cena i wielkość hali. Podatnicy nie mają wystarczających środków, aby samodzielnie dokonać zakupu. Po zakupie hala będzie wynajmowana dużej sieci handlowej. Obaj podatnicy mają taki sam udział w hali. Jak mogą zaliczyć wydatki na zakup hali do kosztów uzyskania przychodu?
Z uwagi na to, że składniki majątku wykorzystywane są przez podatników w dłuższym okresie, a nie tylko w roku ich nabycia, ustawodawca przyjął zasadę, że wydatki te zalicza się do kosztów sukcesywnie, w miarę ich zużycia. Podatnicy mogą uznać za koszty uzyskania przychodów jedynie odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (odpisy amortyzacyjne) dokonywane wyłącznie zgodnie z ustawą o PIT.
Podstawę naliczania odpisów amortyzacyjnych stanowi wartość początkowa środków trwałych, której zasady ustalania zawarte są w ustawie.
Czyli amortyzacja podatkowa stanowi formę rozłożonego w czasie obniżenia kosztów podatkowych wartością używanych w prowadzonej działalności gospodarczej podmiotów, które zużywają się w okresie dłuższym niż 1 rok (środków trwałych). Okres amortyzacji jest zwykle zbliżony do standardowego okresu użytkowania danego rodzaju środków trwałych, co znajduje odzwierciedlenie w wysokości stawek amortyzacyjnych wskazanych w wykazie.
W tym przypadku każdy z podatników może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu odpisy amortyzacyjne od 50% wartości nieruchomości.
W tym przypadku w ewidencji księgowej także jako wartość środka trwałego przyjmuje się tylko połowę ich wartości.
Podatnik jako koszty zalicza rachunkowo także odpisy amortyzacyjne od połowy wartości. Czyli kosztem rachunkowym są tylko odpisy od połowy wartości nieruchomości.
Podsumowując, zakupy towarów, w których nabywcami jest kilku podatników, nie należą do rzadkości. Rozliczenie takich zakupów nie jest trudne, jeśli wiemy jaki udział w towarze lub usłudze przysługuje poszczególnym nabywcom.
