Przestrzeganie zasad uczciwej konkurencji na rynku powinno być priorytetem dla każdego przedsiębiorcy. Problem jednak w tym, że część firm w ogóle nie stosuje się do takiego zalecenia. W takiej sytuacji prawo pozwala skorzystać z pewnych narzędzi, a pokrzywdzonemu przekazuje odpowiednie roszczenia. W artykule zostanie wyjaśnione czym jest nieuczciwa konkurencja i w jaki sposób można się przed nią bronić.
Czym jest nieuczciwa konkurencja?
Zanim przejdziemy do omówienia katalogu roszczeń przysługujących przedsiębiorcy, wobec którego stosowana jest nieuczciwa konkurencja, należy najpierw dokładnie wyjaśnić, czym jest to pojęcie.
Zgodnie z treścią art. 3 Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.
Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności:
-
wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa;
-
fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług;
-
wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług;
-
naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa;
-
nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy;
-
naśladownictwo produktów;
-
pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie;
-
utrudnianie dostępu do rynku;
-
przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną;
-
nieuczciwa lub zakazana reklama;
-
organizowanie systemu sprzedaży lawinowej;
-
prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym;
-
nieuzasadnione wydłużanie terminów zapłaty za dostarczane towary lub wykonane usługi.
W rzeczywistości liczba czynów nieuczciwej konkurencji jest ogromna, wiele w tym zakresie zależy od pomysłowości danego przedsiębiorstwa. Podstawowym wyznacznikiem jest jednak sprzeczność z prawem lub dobrymi obyczajami biznesowymi.
Wszystkie czyny zdefiniowane w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji są sprzeczne z dobrymi obyczajami. Ponadto, art. 3 ust. 1 u.z.n.k. pozwala uznać za czyny nieuczciwej konkurencji również inne zachowania przedsiębiorcy, nieobjęte przepisami tej ustawy, które są zabronione na gruncie innych ustaw lub sprzeczne z dobrymi obyczajami, jednocześnie naruszając interes przedsiębiorcy. Ustalenie dobrych obyczajów w rozumieniu ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji następuje z uwzględnieniem celu ustawy, jakim jest zapewnienie równych i niezakłóconych warunków konkurencji. W kontekście relacji z konsumentami jako sprzeczne z dobrymi obyczajami należy uznać działania, które zmierzają do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania u klienta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, czyli takie działanie, które potocznie określone jest jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania. O tym, czy dane działanie jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, decyduje przy tym całokształt okoliczności, a zwłaszcza cel, użyte środki i konsekwencje przedsiębranych działań.
Nieuczciwa konkurencja - roszczenia
Jeśli dojdzie już do czynu nieuczciwej konkurencji, pokrzywdzony przedsiębiorca ma prawo do obrony swojej pozycji na rynku. Przepisy przyznają mu w takiej sytuacji szereg różnych roszczeń wobec podmiotu, który narusza prawo lub dobre obyczaje na rynku.
W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:
-
zaniechania niedozwolonych działań;
-
usunięcia skutków niedozwolonych działań;
-
złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
-
naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych;
-
wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
-
zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.
Co ciekawe, z roszczeniem można wystąpić niezależnie od tego, czy dany przedsiębiorca poniósł szkodę na skutek nieuczciwych działań swojego konkurenta. Wystarczające jest, aby zachowanie drugiego przedsiębiorcy było sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami oraz godziło w interes innej firmy.
Które roszczenie oferowane przez ustawodawcę będzie jednak odpowiednie dla danego przedsiębiorcy? Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy zbadać okoliczności konkretnej sprawy i dostosować do nich żądania pokrzywdzonego przedsiębiorcy.
O zakresie zastosowania sankcji z art. 18 u.z.n.k. decyduje rodzaj czynu nieuczciwej konkurencji, jakiego dopuścił się pozwany oraz konsekwencje bezprawnego zachowania. Roszczenie o zaniechanie jest środkiem cywilnoprawnej ochrony interesów przedsiębiorcy, naruszonych bądź zagrożonych wskutek dokonania czynu nieuczciwej konkurencji i ma podstawowe znaczenie dla zapewnienia efektywności systemu ochrony szeroko pojętych praw na dobrach niematerialnych oraz interesów chronionych przepisami powołanej ustawy. Jego celem i zasadniczą funkcją jest możliwie najszybsze przerwanie bezprawnej działalności oraz zapobieżenie niedopuszczalnym działaniom na przyszłość. Roszczenie to służy pokrzywdzonemu przedsiębiorcy przede wszystkim w sytuacji, gdy czyn nieuczciwej konkurencji został już popełniony, a niezgodny z prawem stan trwa nadal lub gdy ze względu na naturę bezprawnego działania lub zaprzestania naruszenia niezgodny z prawem stan nie istnieje w chwili wytoczenia powództwa, ale istnieje realne niebezpieczeństwo powtórzenia naruszenia.
Nieuczciwa konkurencja - jak skorzystać z roszczeń?
Pierwszym krokiem, który powinien wykonać każdy pokrzywdzony przedsiębiorca, jest wystosowanie odpowiedniego wezwania do naruszającego – koniecznie w formie pisemnej. W takim oświadczeniu należy wskazać przede wszystkim żądanie natychmiastowego zaprzestania podejmowania czynów nieuczciwej konkurencji. Równie ważne jest wskazanie, o jakie czyny dokładnie chodzi oraz kiedy zostały one popełnione. W zależności od okoliczności danej sprawy pokrzywdzony może skorzystać z roszczeń gwarantowanych mu ustawowo – zwłaszcza, gdy naruszenia wywołały już negatywne konsekwencje rynkowe względem danego przedsiębiorcy. W wezwaniu należy również określić skutki niezastosowania się do żądania – będą nimi przede wszystkim możliwość skierowania sprawy na drogę sądową oraz wystąpienie z roszczeniem odszkodowawczym od naruszającego. Warto zaznaczyć także, że pismo jest ostatecznym wezwaniem do zaprzestania naruszeń zasad uczciwej konkurencji i nie będzie ponawiane w przypadku jego zignorowania (w takim wypadku pokrzywdzony ma prawo do bezpośredniego założenia sprawy sądowej przeciwko nieuczciwemu przedsiębiorcy bez konieczności wcześniejszego informowania go o złożonym pozwie).
Wezwanie do zaprzestania naruszeń nie jest obowiązkowym krokiem w przypadku pojawienia się nieuczciwej konkurencji. Pokrzywdzony może od razu założyć sprawę sądową wobec danego podmiotu. W praktyce sporządzenie wezwania jest jednak dobrym rozwiązaniem, ponieważ w przypadku ewentualnej sprawy sądowej pokazuje, że pokrzywdzony próbował ugodowo podejść do rozwiązania problemu – wzmacnia to jego pozycję w sądzie już na starcie.
Nieuczciwa konkurencja - przedawnienie roszczenia
Niezależnie od rodzaju roszczenia przysługującego przedsiębiorcy z tytułu naruszenia zasad uczciwej konkurencji, trzeba pamiętać, że każde z nich ulega przedawnieniu. Jeśli od popełnienia czynu zabronionego lub naruszenia dobrego obyczaju handlowego minie zbyt dużo czasu, naruszający nie poniesie żadnej odpowiedzialności.
Roszczenia z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat, przy czym bieg przedawnienia rozpoczyna się oddzielnie co do każdego naruszenia.
Przedawnienie roszczeń rozpoczyna swój bieg z chwilą, gdy poszkodowany dowiedział się o czynie nieuczciwej konkurencji i o osobie ponoszącej odpowiedzialność za jego popełnienie. Niewątpliwie obie te przesłanki muszą zostać spełnione łącznie, co oznacza, że uprawniony ma świadomość zaistnienia wszystkich elementów konstytutywnych przysługujących mu roszczeń. Natomiast pojęcie „powzięcia wiadomości o tym czynie” należy rozumieć w ten sposób, że poszkodowany ma świadomość zaistnienia znamion konstytutywnych deliktu nieuczciwej konkurencji. Oznacza to, iż bieg przedawnienia rozpoczyna się z chwilą, gdy poszkodowany przedsiębiorca poweźmie wiedzę o fakcie popełnienia przeciwko niemu czynu nieuczciwej konkurencji, osobie sprawcy oraz związku pomiędzy działaniem sprawcy i czynem, ewentualnie – w przypadku roszczeń odszkodowawczych – związku przyczynowym pomiędzy takim działaniem a szkodą.
Nieuczciwa konkurencja - podsumowanie
Naruszenie uczciwej konkurencji wiąże się z bezprawnym działaniem drugiego przedsiębiorcy, które niekiedy może przyjmować także postać sprzeczności z dobrymi obyczajami handlowymi. W takiej sytuacji pokrzywdzony przedsiębiorca ma prawo skorzystać z roszczeń, jakie gwarantuje mu ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Podstawowym prawem jest tutaj żądanie zaprzestania dokonywania naruszeń oraz naprawienia zaistniałej szkody. Pokrzywdzony przedsiębiorca może wykonać swoje prawa zarówno na drodze przedsądowej (poprzez sporządzenie wezwania do zaprzestania naruszeń), jak i w toku postępowania sądowego (poprzez złożenie odpowiedniego pozwu wytoczonego przeciwko naruszającemu).
