Rynek nieruchomości jest jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających się gałęzi gospodarki. Nic więc dziwnego, że w ślad za tym również prężnie rozwija się branża deweloperska. Można powiedzieć, że na porządku dziennym jest podpisywanie umów z deweloperami dotyczących budowy mieszkań. W treści takiej umowy znajdują się różne zapisy, które m.in. mają na celu ochronę interesów stron. Wśród nich można wymienić zapisy regulujące odszkodowanie od dewelopera w przypadku nieterminowego oddania mieszkania. W niniejszym artykule poddamy analizie kwestie omawiające odszkodowanie od dewelopera pod kątem podatkowym.
Ustalenie źródła przychodu w postaci odszkodowania
Ustawa PIT przewiduje bardzo szeroki zakres opodatkowania. Jak bowiem stanowi art. 9 ust. 1 ustawy opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Użycie w tym przepisie sformułowania "w szczególności" wskazuje, iż definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe. W rezultacie otrzymane odszkodowanie, co do zasady, stanowi przychód podatkowy podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym według reguł ogólnych.
Zwolnienia podatkowe w zakresie odszkodowań
Ustaliliśmy zatem, że odszkodowanie stanowi przysporzenie majątkowe podlegające opodatkowaniu. Jednakże ustawodawca przewidział w zakresie niektórych odszkodowań zwolnienie od podatku.
Kwestie zwolnienia od podatku otrzymanych odszkodowań reguluje art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT. Zgodnie z tym przepisem wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, z wyjątkiem:
-
określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
-
odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
-
odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
-
odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
-
odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
-
odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali podatkowej lub podatkiem liniowym,
-
odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
Odszkodowanie od dewelopera
W kontekście przywołanych przepisów wskazać należy, że niestety, ale odszkodowanie od dewelopera z tytułu nieterminowego oddania nieruchomości nie może korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy. Wynika to z faktu, że przepis wyłącza z zakresu zwolnienia wszelkie odszkodowania wynikające z zawartej umowy lub wypłacane na podstawie innej niż sądowa ugody.
Stanowisko to popierają organy podatkowe. Przykładowo w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 17 maja 2012 r., nr ILPB1/415-385/11/12-S/AA, czytamy:
Należy bowiem zauważyć, iż ww. przepis wyraźnie wskazuje, że wyłączeniu ze zwolnienia podlegają świadczenia przyznane na mocy zawieranych między stronami umów lub ugód pozasądowych. W sprawie będącej przedmiotem wniosku Wnioskodawca wypłacał nabywcom lokali rekompensaty (odszkodowania), w tym także w postaci pokrycia części kosztów aktu notarialnego, na podstawie zawieranych porozumień. Z tej zatem przyczyny świadczenia te - z uwagi na wyłączenie zawarte w art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - nie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania.
W związku z powyższym, ze względu na brak możliwości objęcia świadczenia pieniężnego wypłacanego przez Spółkę na podstawie zawartego porozumienia którymkolwiek ze zwolnień przedmiotowych należy stwierdzić, że stanowi ono przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zaliczony do źródeł przychodów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 i art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Ze zwolnienia korzystałoby otrzymane odszkodowanie od dewelopera, jeżeli zostałoby wypłacone na podstawie ugody zawartej w postępowaniu sądowym, co potwierdza art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy PIT.
