Optymalizacja wykupu z leasingu - rozliczenie na gruncie VAT i PIT

Po zakończeniu trwania umowy leasingobiorca ma możliwość dokonania wykupu pojazdu. Optymalizacja wykupu z leasingu wiąże się z określonymi konsekwencjami podatkowymi zarówno na gruncie podatku VAT, jak i PIT, jednakże podatnik może w tym zakresie dokonać pewnych działań optymalizacyjnych. Poniżej przedstawiamy możliwe rozwiązania.

Optymalizacja wykupu z leasingu a VAT

W momencie, gdy przedsiębiorca dokonuje prywatnego wykupu pojazdu z firmowego leasingu, leasingodawca wystawia mimo wszystko fakturę wykupu na dane firmowe, a nie dane prywatne osoby fizycznej.

Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT opodatkowaniu podlega również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1. przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
2. wszelkie inne darowizny

– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Opodatkowaniu VAT podlega każde nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa, a także wszelkie inne darowizny, z którymi wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, o ile podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych.

Kluczowym elementem jest w tym przypadku wystąpienie prawa do odliczenia z tytułu nabycia (wykupu). 

W myśl art. 86 ust. 1 ustawy VAT podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego w zakresie, w jakim nabyte towary lub usługi są wykorzystywane do celów opodatkowanej działalności gospodarczej.

Jednakże w momencie nabycia podatnik może podjąć decyzję, że nabywany składnik nie będzie wykorzystywany na potrzeby firmowe, lecz na potrzeby prywatne. W takich okolicznościach prawo do odliczenia nie przysługuje i kwestii tej nie zmienia fakt wystawienia faktury na dane firmowe.

Podkreślmy bowiem, że odliczenie podatku naliczonego to prawo, a nie obowiązek podatnika i równocześnie podatnik może podjąć decyzje, że dany składnik nie będzie wykorzystywany do czynności opodatkowanych.

W konsekwencji ww. art. 7 ust. 2 ustawy nie będzie miał zastosowania. Czynność przekazania samochodu osobowego na cele prywatne w momencie jego wykupu z leasingu będzie stanowić działanie w sferze prywatnej, do której unormowania ustawy o podatku od towarów i usług nie będą miały zastosowania. 

Również Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 5 lutego 2020 roku (nr 0114-KDIP4-2.4012.52.2019.3.MC) wskazał, że w takim przypadku z tytułu wykupu samochodu osobowego z leasingu oraz przeznaczenia na cele prywatne osoba fizyczna nie będzie zobowiązany do rozliczenia podatku od towarów i usług, nawet jeśli FV będzie zawierała NIP przedsiębiorcy.

Warto też wskazać, że sprzedaż wykupionego prywatnie samochodu z leasingu nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.

Dostawa towarów podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywana będzie przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotne do określenia, czy w odniesieniu do konkretnej dostawy mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT, jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy. 

Nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług ten, kto jako osoba fizyczna dokonuje jednorazowych lub okazjonalnych transakcji, za które nie jest przewidziana ściśle regularna zapłata oraz nie prowadzi zorganizowanej czy zarejestrowanej działalności gospodarczej. Dokonywanie określonych czynności poza sferą prowadzonej działalności gospodarczej również nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika w zakresie tych czynności. 

Przykład 1.

Czy wykup prywatny pojazdu z leasingu i sprzedaż podlega opodatkowaniu VAT?

Osoba fizyczna otrzymała fakturę wykupu pojazdu z leasingu z NIP jej JDG. Podatnik postanowił jednak, że samochód nie będzie wykorzystywany w firmie, lecz od razu będzie przeznaczony na cele prywatne. Nie odliczył zatem podatku naliczonego, a sam pojazd po wykupie w żaden sposób nie był wykorzystywany do działalności gospodarczej. W tych okolicznościach należy przyjąć, że podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT, zatem wykup prywatny jest neutralny na gruncie podatku VAT. Również ewentualna późniejsza sprzedaż – jako dokonywana w ramach zarządu majątkiem prywatnym – nie podlega opodatkowaniu VAT.

Optymalizacja PIT wykupu prywatnego z leasingu

Jeżeli omawianą problematykę rozpatrujemy na gruncie podatku PIT, to w tym zakresie konieczne jest wskazanie na dwie istotne regulacje.

Otóż zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 19 ustawy PIT do przychodów z działalności gospodarczej zalicza się przychody z odpłatnego zbycia składników będących rzeczami ruchomymi, wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą lub przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej, na podstawie umowy, o której mowa w art. 23b ust. 1 (tj. umowy leasingu).

Natomiast w myśl art. 10 ust. 2 pkt 4 ustawy PIT przepisów dotyczących sprzedaży „prywatnych” składników majątku nie stosuje się do składników, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 19, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki te zostały wycofane z działalności, i dniem ich odpłatnego zbycia, nie upłynęło 6 lat.

W rezultacie sam wykup z leasingu jest neutralny podatkowo, jednakże w sytuacji, gdy dochodzi do odpłatnego zbycia takiego pojazdu w okresie 6 lat, to okoliczność ta generuje już obowiązek podatkowy w zakresie PIT (przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej).

Co jednak istotne, przywołany art. 10 ust. 2 pkt 4 ustawy PIT dotyczy przypadków odpłatnego zbycia. Nie jest nim natomiast dokonanie darowizny. Przypomnijmy bowiem, że darowizna ze swej istotny ma charakter nieodpłatny.

Umowy darowizny nie są objęte zakresem przedmiotowym podatku dochodowego od osób fizycznych (art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT). Dodatkowo w przypadku darowizn dokonywanych pomiędzy członkami najbliższej rodziny możliwe jest zastosowanie całkowitego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn (druk SD-Z2 w ustawowym terminie 6 miesięcy).

Następnie w stosunku do obdarowanego, który planuje dokonać sprzedaży otrzymanego samochodu, zastosowanie znajduje art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy PIT – nie podlega opodatkowaniu odpłatne zbycie rzeczy ruchomych dokonane po upływie 6 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym miała miejsce darowizna.

Przykład 2.

Przedsiębiorca prowadzący JDG wykupił prywatnie samochód z leasingu firmowego, po czym podarował go swojej córce. Taka czynność będzie neutralna na gruncie podatku PIT. Córka, składając zgłoszenie SD-Z2 w terminie 6 miesięcy, licząc od dnia otrzymania darowizny, skorzysta ze zwolnienia od podatku na mocy art. 4a ustawy SD. Następnie po upływie 6 miesięcy córka może sprzedać samochód bez podatku PIT w ramach prywatnego zbycia rzeczy ruchomych.

Podsumowując, jeśli chodzi o wykup pojazdu z leasingu, możemy mieć do czynienia z różnymi skutkami podatkowymi w podatku PIT oraz VAT. Przy czym umiejętne dokonanie odpowiednich czynności prawnych może dać pozytywne efekty podatkowe w zakresie prywatnego wykupu pojazdu z leasingu.