Leasing to nadal jedna z najpopularniejszych form finansowania działalności gospodarczej. W praktyce gospodarczej pomimo licznych zmian związanych z zaliczaniem opłat leasingowych do kosztów uzyskania przychodów nadal jest to bardzo opłacalna forma finansowania, szczególnie samochodów. W praktyce samochody najczęściej finansują się leasingiem operacyjnym. Podatnicy nadal zastanawiają się, jak mają ustalać wartość leasingowanego auta.
Opodatkowanie leasingu – podatek dochodowy
Zasady opodatkowania stron umowy leasingu, reguluje rozdział 4a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zgodnie z ustawą o PIT, jeśli jest mowa o umowie leasingu – rozumie się przez to umowę nazwaną w Kodeksie cywilnym, a także każdą inną umowę, na mocy której jedna ze stron, zwana dalej „finansującym”, oddaje do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie drugiej stronie, zwanej dalej „korzystającym”, podlegające amortyzacji środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, a także grunty oraz prawo wieczystego użytkowania gruntów.
Opłaty ustalone w umowie leasingu, ponoszone przez korzystającego w podstawowym okresie umowy z tytułu używania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych stanowią przychód finansującego i odpowiednio koszt uzyskania przychodów korzystającego. Aby jednak tak było, umowa musi spełniać poniższe warunki:
umowa leasingu, w przypadku gdy korzystającym jest przedsiębiorca i zostaje zawarta na czas oznaczony, powinna wynosić co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji, jeżeli przedmiotem umowy leasingu są podlegające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ruchome lub wartości niematerialne i prawne, albo została zawarta na okres co najmniej 5 lat, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym nieruchomości;
suma ustalonych opłat w umowie leasingu, o której mowa powyżej pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, odpowiada co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, a w przypadku zawarcia przez finansującego następnej umowy leasingu środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej będących uprzednio przedmiotem takiej umowy odpowiada co najmniej jego wartości rynkowej z dnia zawarcia następnej umowy leasingu; przepis art. 19 stosuje się odpowiednio.
Z powyższych przepisów wynika zatem co do zasady, że jeżeli umowa leasingu spełnia określone warunki, to wówczas ponoszone przez leasingobiorcę (korzystającego) w związku z tą umową wydatki w podstawowym okresie, z tytułu używania przedmiotu leasingu mogą stanowić koszty uzyskania przychodów.
Co ważne, ustawa o PIT stanowi, że jeśli jest mowa o podstawowym okresie umowy leasingu, rozumie się przez to czas oznaczony, na jaki została zawarta ta umowa, z wyłączeniem czasu, na który może być przedłużona lub skrócona; w przypadku zmiany strony lub stron tej umowy podstawowy okres umowy uważa się za zachowany, jeżeli jej inne postanowienia nie uległy zmianie.
Ograniczenia dotyczące kosztów uzyskania w związku z leasingiem
Od 1 stycznia 2019 roku zmieniły się zasady zaliczania do kosztów uzyskania przychodów opłat wynikających z umowy leasingu, umowy najmu, dzierżawy i innych o podobnym charakterze dotyczących samochodu osobowego.
Obecnie nie uważa się za koszty uzyskania przychodów dotyczących samochodu osobowego opłat wynikających z umowy leasingu, o której mowa w ustawie o PIT (patrz art. 23a pkt 1), umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, z wyjątkiem opłat z tytułu składek na ubezpieczenie samochodu osobowego, w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu osobowego będącego przedmiotem tej umowy.
W przypadku samochodu osobowego oddanego do używania na podstawie umowy leasingu, o której mowa powyżej, ograniczenie stosuje się do tej części opłaty, która stanowi spłatę wartości samochodu osobowego.
Celem wprowadzonych zmian było ujednolicenie zasad podatkowego rozliczania przez podatników wykorzystywania w prowadzonej działalności samochodów osobowych, niezależnie od rodzaju umowy, na podstawie której podatnik korzysta z takiego samochodu. W przepisie tym zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy zakłada się wprowadzenie limitu zaliczania do kosztów uzyskania przychodów opłat z tytułu używania samochodu osobowego na podstawie umowy leasingu, najmu, dzierżawy oraz innej umowy o podobnym charakterze.
Do końca 2018 roku korzystanie przez podatników z tych form wykorzystywania samochodów osobowych stanowiło preferencję w stosunku do zakupu samochodu osobowego. Preferencja ta miała charakter wielopłaszczyznowy. Nie ograniczała się bowiem jedynie do szybszego rozliczenia kosztu „nabycia” samochodu przez przedsiębiorcę. Korzyść ta związana była również z możliwością pełnego podatkowego rozliczenia takich kosztów. Po stronie leasingobiorcy/najemcy nie obowiązywał bowiem w tym zakresie limit odnoszący się do wartości samochodu osobowego.
Sytuacja taka prowadziła do tego, że jako samochody „firmowe” powszechnie wykorzystywane były samochody luksusowe, których charakterystyka niejednokrotnie przekracza faktyczne potrzeby przedsiębiorcy związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Charakterystyka ta predysponuje taki pojazd do wykorzystywania zasadniczo również do celów prywatnych.
Przykład 1.
Podatnik leasinguje luksusowy samochód o wartości 400 000 zł. W takim przypadku powinien on do kosztów uzyskania dodać tylko wartość rat leasingowych w proporcji wartość samochodu do kwoty 150 000 zł.
Tym samym obecnie zakup czy umowa leasingu samochodów luksusowych jest znacząco ograniczona.
Jak ustalić początkową wartość leasingowanego auta?
Ograniczenie dotyczy samochodów o wartości przekraczającej 150 000 zł. Tym samym podatnicy zawierający umowę leasingu muszą wiedzieć, jaka jest wartość samochodu z umowy leasingu.
Przykład 2.
Podatnik ma dużą firmę handlową i postanowił zawrzeć umowę leasingu operacyjnego samochodu osobowego. Wartość samochodu to 250 000 zł plus VAT. Podatnik nie wie, jak liczyć wartość samochodu, ponieważ jego wartość wykupu wynosi 140 000 zł. Zdaniem podatnika wartość samochodu to 110 000 zł. Samochód będzie wykorzystywany do celów mieszanych. Czy takie wyliczenie wartości początkowej samochodu jest prawidłowe? W tym przypadku podatnik błędnie przyjął, że wartość wykupu zmniejsza wartość samochodu. Tutaj należy podkreślić, że wartość ta jest wliczana do wartości samochodu, nawet jeśli podatnik ostatecznie nie będzie dokonywał wykupu. Czyli wartość samochodu nie jest obniżona o wartość wykupu.
Co istotne, pojęcie „wartość samochodu” nie zostało zdefiniowane w ustawach. Zgodnie z objaśnieniami Ministerstwa Finansów z 9 kwietnia 2020 roku należy przyjąć, że w przypadku umów leasingu wartością samochodu jest jego wartość netto powiększona o niepodlegający podatek VAT.
Na zakończenie trzeba jednak podkreślić, że umowa leasingu i wykup to 2 osobne transakcje. Tym samym w przypadku wykupu znów musimy sprawdzić wartość samochodu.
Podsumowując, podatnik musi wyliczać wartość leasingowanego auta zgodnie z umową i nie pomniejszać jej o wartość wykupu. Ponadto wartość samochodu powiększa się o nieodliczony VAT.
