Sprzedaż obligacji nabytych w drodze spadku - rozliczenie podatkowe

Wielu spadkobierców ma problem z ustaleniem wysokości dochodu do opodatkowania rzeczy ruchomych, nieruchomości, praw majątkowych czy kapitałów pieniężnych, które otrzymali na drodze spadku. W ślad za ustaleniem dochodu pojawia się kolejny problem: ustalenie kosztów nabycia tych rzeczy, nieruchomości, praw majątkowych bądź kapitałów pieniężnych, a przecież de facto zakupu ich nie dokonali. Niektórzy podatnicy otrzymują w spadku papiery wartościowe w postaci obligacji. Jak poradzić sobie z kwestią ustalenia kosztów uzyskania przychodów, gdy następuje sprzedaż obligacji nabytych w drodze spadku?

Opodatkowanie otrzymanego spadku

W ustawie z dnia 28 lipca 1983 roku o podatku od spadków i darowizn nieodpłatne nabycie spadku znajdującego się na terytorium RP przez osobę fizyczną lub też nabycie praw majątkowych wykonywanych na terytorium RP są jednym z wielu rzeczy stanowiących przedmiot opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn obejmuje m.in.:

1. dziedziczenie,
2. zapis zwykły,
3. zapis windykacyjny,
4. polecenie testamentowe,
5. zachowek,
6. nieodpłatną rentę, nieodpłatne użytkowanie oraz służebność,
7. nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci,
8. nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.

Należy jednak podkreślić, iż może on skorzystać z wielu ulg, aby uniknąć w części albo w całości podatku od spadków i darowizn. Są to m.in.:

1. ulga w postaci kwoty wolnej od podatku w zależności od tego, do jakiej grupy podatkowej należy spadkobierca (I grupa – 10 434 zł, II grupa – 7878 zł, III grupa – 5308 zł),
2. ulga zwalniająca w całości z podatku, jeżeli podatnik dokona zgłoszenia nabycia spadku w ciągu 6 miesięcy, a spadkobierca należał do 0 grupy podatkowej (małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha),
3. ulga mieszkaniowa,
4. pozostałe możliwości.

Sprzedaż obligacji jako przychód z kapitałów pieniężnych

Jednym ze źródeł przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych jest przychód z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż nieruchomości (ich części lub udział), spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, prawo wieczystego użytkowania gruntów.

Z kolei za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się m.in. odsetki od pożyczek, odsetki (dyskonto) od papierów wartościowych, dywidendę i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, a także przychód z odpłatnego zbycia udziałów (akcji), udziałów w spółdzielni oraz papierów wartościowych.

Obligacje należy zakwalifikować do papierów wartościowych, a więc przychód ze sprzedaży obligacji dokonany przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym PIT, a jego źródłem są kapitały pieniężne (odpłatne zbycie papierów wartościowych).

Sprzedaż obligacji - opodatkowanie dochodu

Dochód ze zbycia obligacji to różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego ich zbycia a kosztami uzyskania przychodów. Podlega on opodatkowaniu stawką 19%. Obliczony dochód ze sprzedaży obligacji podatnik wykazuje w zeznaniu rocznym PIT-38 składanym w roku następnym po roku wystąpienia transakcji sprzedaży. Tegoroczny termin złożenia zeznania PIT-38 upłynął 2 maja 2023 roku.

Koszty uzyskania przychodu przy zbyciu obligacji nabytych na drodze spadku

Jak wyżej wspomniano, dochód ze zbycia obligacji to różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego ich zbycia a kosztami uzyskania przychodów.

Uwzględniając art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT, wydatki na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.

Będą one jednak kosztami uzyskania przychodów w momencie dokonania ich sprzedaży. Tylko w jaki sposób zidentyfikować koszty uzyskania przychodów, skoro spadkobierca ich nie nabył odpłatnie, a nieodpłatnie w ramach otrzymania spadku?

Odpowiedź na to pytanie można znaleźć w art. 22 ust. 1m ustawy o PIT. Co odkryje w nim podatnik?

Przepis ten umożliwia spadkobiercy obniżenie przychodu ze sprzedaży obligacji nabytych w spadku o koszty nabycia (objęcia) tych obligacji, które poniósł spadkowca.

Potwierdzeniem powyższego jest stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej wyrażone w interpretacji indywidualnej z 8 czerwca 2018 roku o sygn. 0115-KDIT2-1.4011.129.2018.1.MT.

Dyrektor KIS wskazuje, iż „[…] W odniesieniu do wskazanych powyżej rodzajów wydatków (dot. wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych) ustawodawca przewidział szczególną możliwość rozliczenia ich jako kosztów uzyskania przychodów przez spadkobiercę osoby, która faktycznie poniosła te wydatki. 

I tak, na mocy art. 22 ust. 1m ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w przypadku odpłatnego zbycia udziałów w spółce kapitałowej oraz papierów wartościowych nabytych przez podatnika w drodze spadku, kosztami uzyskania przychodu są wydatki poniesione przez spadkodawcę w celu objęcia lub nabycia tych udziałów w spółce kapitałowej oraz papierów wartościowych.

Powołany przepis ma charakter wyjątku od zasady, że kosztami uzyskania przychodów są wydatki poniesione przez podatnika (zasada ta wynika w szczególności z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Pozwala na uwzględnienie w kosztach podatkowych podatników – spadkobierców wydatków faktycznie poniesionych przez inne osoby (spadkodawców). 

Z kolei przepis art. 22 ust. 1m ustawy przewiduje swoistą sukcesję prawa spadkodawcy do uwzględnienia wydatków, o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy w kosztach uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia akcji na spadkobiercę (spadkobierców).

Wobec powyższego, w opisanym zdarzeniu przyszłym Wnioskodawczyni będzie mogła rozpoznać jako koszt uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia akcji wydatki poniesione przez spadkodawcę w celu ich objęcia lub nabycia – z uwzględnieniem proporcji ilości zbywanych akcji do wartości wydatków spadkodawcy na ich objęcie lub nabycie (art. 23 ust. 1 pkt 38 w zw. z art. 22 ust. 1m ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). […]”.