Co do zasady sprzedaż następuje za cenę odpowiadającą wartości towaru. Zdarzają się jednak takie sytuacje, gdy dochodzi do dostawy towarów za niższą cenę lub nawet za kwotę symboliczną. W dzisiejszym artykule zastanowimy się, jakie konsekwencje podatkowe wywołuje sprzedaż towaru za symboliczną złotówkę oraz jak wygląda kwestia opodatkowania takiej transakcji.
Dopuszczalność sprzedaży za złotówkę
W pierwszej kolejności wskazać należy, że żaden przepis prawa nie zabrania dokonywania sprzedaży za złotówkę. W rezultacie działanie takie jest prawnie dopuszczalne, choć przedsiębiorcy muszą pamiętać, aby było ono ekonomicznie uzasadnione. Prawidłowa argumentacja pomoże uchronić podatnika przed zakwestionowaniem takiej transakcji przez urząd skarbowy.
Chodzi mianowicie o treść art. 199 a. ustawy Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym organ podatkowy, dokonując ustalenia treści czynności prawnej, uwzględnia zgodny zamiar stron i cel czynności, a nie tylko dosłowne brzmienie oświadczeń woli złożonych przez strony czynności. Jeżeli pod pozorem dokonania czynności prawnej dokonano innej czynności prawnej, skutki podatkowe wywodzi się z tej ukrytej czynności prawnej. Jeżeli z dowodów zgromadzonych w toku postępowania, w szczególności zeznań strony, chyba że strona odmawia składania zeznań, wynikają wątpliwości co do istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, z którym związane są skutki podatkowe, organ podatkowy występuje do sądu powszechnego o ustalenie istnienia lub nieistnienia tego stosunku prawnego lub prawa.
W świetle powyższej regulacji, w przypadku gdy podatnik dokona sprzedaży towaru za 1 zł i nie będzie potrafił podać ekonomicznych przyczyn takiego zachowania, organ skarbowy może uznać taką czynność za dokonaną dla pozoru. W tym miejscu wskazać należy, że najczęściej przedsiębiorcy uzasadniają sprzedaż towaru za symboliczną złotówkę akcją promocyjną lub też chęcią pozbycia się zużytego sprzętu, czy towaru o bliskim terminie przydatności do użycia.
Analiza transakcji dokonywanych za złotówkę
Jeżeli jasno określimy cel sprzedaży za złotówkę i transakcja dojdzie do skutku, warto rozważyć, jakie konsekwencje podatkowe wywoła taka sprzedaż.
Przede wszystkim dla sprzedawcy powstanie przychód podatkowy z tytułu takiej transakcji. Jak bowiem wynika z treści art. 14 ustawy PIT przychodami z działalności gospodarczej są należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Przepis nie zawiera żadnych wyjątków odnoszących się do kwoty przychodu, co oznacza, że każda sprzedaż, nawet ta za 1 złoty czy nawet 1 grosz, będzie kwalifikowana jako przychód podatkowy.
Może pojawić się wątpliwość, czy w takim przypadku nie dochodzi do powstania przychodu z tytułu częściowo odpłatnych świadczeń. Kwestia ta została uregulowana w art. 11 ust. 2 b. ustawy o PIT. W myśl tego przepisu, jeżeli świadczenia są częściowo odpłatne, przychodem podatnika jest różnica pomiędzy wartością tych świadczeń, a odpłatnością ponoszoną przez podatnika. Samą wartość nieodpłatnego świadczenia ustala się w następujący sposób:
- jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców;
- jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione – według cen zakupu;
- jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku – według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku;
- w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
Nie może być jednak mowy o świadczeniu częściowo odpłatnym w sytuacji sprzedaży towaru za złotówkę. Jeżeli bowiem taka sprzedaż wynika z określonej strategii ekonomicznej oraz polityki handlowej, nie mamy do czynienia z żadną nieodpłatnością. W takich warunkach cena wprawdzie nie jest odzwierciedleniem wartości towaru, ale uzasadnia pewien model działania przedsiębiorcy.
Podobne wnioski można wyciągnąć, biorąc pod uwagę sytuację nabywcy towaru za złotówkę. Jak bowiem stanowi art. 22 ustawy PIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Zatem kosztem w tym przypadku będzie wydatek faktycznie poniesiony, czyli 1 złoty. Także w tym przypadku nie ma prawnych podstaw, aby wysokość możliwych do ujęcia kosztów podatkowych określać w innej wysokości niż wydatek rzeczywiście poniesiony.
Sprzedaż towaru za symboliczną złotówkę - skutki na gruncie podatku VAT
Na zakończenie odnieśmy się jeszcze do przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. W ramach tej ustawy również nie odnajdziemy żadnych przepisów zakazujących dokonywania sprzedaży za symboliczną złotówkę. W rezultacie sprzedaż dokonana przez czynnego podatnika VAT powinna zostać udokumentowana fakturą z wykazaną kwotą netto oraz należnym podatkiem.
Podatnicy powinni jednak zwrócić uwagę na treść art. 32 ustawy VAT. Przepis ten stanowi, że w przypadku gdy pomiędzy podmiotami dokonującymi transakcji o zaniżonej wartości występują powiązania o charakterze rodzinnym, kapitałowym, majątkowym lub wynikające ze stosunku pracy, to organ podatkowy ma prawo do określenia podstawy opodatkowania zgodnie z wartością rynkową, jeżeli okaże się, że związek, o którym mowa, miał wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług.
Jeżeli powyższe powiązania nie występują, a podatnik potrafi uzasadnić sprzedaż towaru za symboliczną złotówkę, to nie musi się obawiać zakwestionowania takiej transakcji przez urzędników organów podatkowych.
