Organy podatkowe są zobowiązane do przestrzegania tajemnicy skarbowej w zakresie gromadzonych i posiadanych informacji dotyczących podatników. W związku z tym pojawia się pytanie, czy organy podatkowe mogą swobodnie przekazywać między sobą informacje, które chroni tajemnica skarbowa. Nasze rozważania skoncentrujemy na danych uzyskanych od banków i innych instytucji kredytowych.
Dostęp fiskusa do danych bankowych i tajemnica skarbowa
W pierwszej kolejności wskażmy, że zgodnie z art. 104 ustawy Prawo bankowe bank, osoby w nim zatrudnione oraz osoby, za których pośrednictwem bank wykonuje czynności bankowe, są obowiązane zachować tajemnicę bankową, która obejmuje wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania i realizacji umowy, na podstawie której bank tę czynność wykonuje.
Powyższy przepis stanowi o tajemnicy bankowej, która jednak nie musi być zachowana, jeżeli z odpowiednim żądaniem wystąpią organy podatkowe. W tym zakresie przede wszystkim wskażmy na treść art. 182 Ordynacji podatkowej, który podaje, że jeżeli z dowodów zgromadzonych w toku postępowania podatkowego wynika potrzeba ich uzupełnienia lub porównania z informacjami pochodzącymi z banku, bank jest obowiązany na sporządzone na piśmie żądanie naczelnika urzędu skarbowego, a w toku postępowania odwoławczego – na żądanie dyrektora izby administracji skarbowej, do sporządzenia i przekazania informacji dotyczących strony postępowania w zakresie m.in. posiadanych rachunków bankowych lub rachunków oszczędnościowych, liczby tych rachunków, a także obrotów i stanów tych rachunków.
Z żądaniem sporządzenia i przekazania informacji, o których mowa w art. 182, upoważniony organ podatkowy może wystąpić po uprzednim wezwaniu do udzielenia informacji z tego zakresu albo do upoważnienia tego organu do wystąpienia do instytucji finansowych o przekazanie tych informacji, jeżeli strona w wyznaczonym terminie:
- nie udzieliła informacji;
- nie upoważniła tego organu podatkowego do wystąpienia do instytucji finansowych o przekazanie informacji lub
- udzieliła informacji, które wymagają uzupełnienia lub porównania z informacjami pochodzącymi z instytucji finansowej.
Powyższe przepisy dotyczą uzyskiwania informacji w toku postępowania podatkowego prowadzonego przez naczelnika US, jednak jak się okazuje, nie jest to jedyny przepis pozwalający na uzyskiwanie informacji objętych tajemnicą bankową.
Zwróćmy bowiem uwagę, że zgodnie z art. 48 ust. 1 ustawy o KAS na sporządzone na piśmie żądanie Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, naczelnika urzędu celno-skarbowego lub naczelnika urzędu skarbowego wydane w związku z wszczętym postępowaniem przygotowawczym lub czynnościami wyjaśniającymi odpowiednio w sprawie o przestępstwa lub wykroczenia oraz przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, bank jest obowiązany do sporządzania i przekazywania informacji, w przypadku gdy postępowanie przygotowawcze lub czynności wyjaśniające są prowadzone w związku z czynami popełnionymi w zakresie działalności podatników.
I to nie wszystko, ponieważ w myśl art. 127a ustawy o KAS, jeżeli jest to konieczne do skutecznego zapobieżenia przestępstwom skarbowym, przestępstwom, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 14-16, lub przestępstwom ściganym na podstawie ratyfikowanych umów międzynarodowych, lub ich wykrycia, ustalenia ich sprawców, uzyskania i utrwalenia dowodów ich popełnienia, a także wykrycia i identyfikacji przedmiotów i innych korzyści majątkowych pochodzących z tych przestępstw, Szef Krajowej Administracji Skarbowej oraz naczelnik urzędu celno-skarbowego mogą korzystać z przetwarzanych przez banki informacji stanowiących tajemnicę bankową.
Zakres tajemnicy skarbowej dotyczący informacji bankowych
Jak wynika z treści art. 293 Ordynacji podatkowej, indywidualne dane zawarte w deklaracji oraz innych dokumentach składanych przez podatników, płatników lub inkasentów objęte są tajemnicą skarbową. Są nią również objęte informacje uzyskane przez organy Krajowej Administracji Skarbowej z banków.
W tym zakresie warto wskazać, że zgodnie z art. 295 Ordynacji podatkowej w toku postępowania podatkowego dostęp do informacji pochodzących z banku lub innej instytucji finansowej, a także do informacji uzyskanych z banku lub innej instytucji finansowej mających siedzibę na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, przysługuje wyłącznie funkcjonariuszowi lub pracownikowi załatwiającym sprawę, ich przełożonym, naczelnikowi urzędu skarbowego, naczelnikowi urzędu celno-skarbowego, dyrektorowi Izby Administracji Skarbowej oraz Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej.
Przypomnijmy, że zakres podmiotowy zachowania tajemnicy skarbowej jest szeroki i obejmuje nie tylko pracowników i funkcjonariuszy, lecz także praktykantów, pracowników technicznych, biegłych oraz inne osoby mające dostęp do akt sprawy.
Jednakże w przypadku informacji objętych tajemnicą bankową dostęp do ich treści mogą uzyskać wyłącznie pracownicy oraz funkcjonariusze KAS załatwiający sprawę oraz ich przełożeni.
Dopuszczalność przekazywania informacji bankowej pomiędzy organami podatkowymi
Odnośnie do możliwości przekazywania informacji dotyczących podatnika pomiędzy organami podatkowymi należy wskazać, że zgodnie z art. 297 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej akta, w tym akta zawierające informacje wymienione w art. 182, naczelnicy urzędów skarbowych i naczelnicy urzędów celno-skarbowych udostępniają wyłącznie innym naczelnikom urzędów skarbowych lub naczelnikom urzędów celno-skarbowych – w związku ze wszczętym postępowaniem podatkowym, postępowaniem w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, kontrolą podatkową, kontrolą celno-skarbową lub w związku z postępowaniem przejętym w trybie art. 18d Ordynacji podatkowej.
W powyższym zakresie odpowiednio stosuje się art. 295 Ordynacji podatkowej. Taka konstrukcja przepisów oznacza zatem, że informacje uzyskane z banku przez jeden organ podatkowy – mimo że objęte tajemnicą skarbową – mogą zostać przekazane innemu organowi podatkowemu, ale wyłącznie na potrzeby prowadzonego postępowania lub kontroli. W takim przypadku dostęp do informacji bankowych może uzyskać tylko pracownik/funkcjonariusz prowadzący postępowanie lub kontrolę podatkową.
Przykładowo zatem nie jest możliwe przekazanie przez naczelnika urzędu skarbowego posiadanych informacji bankowych w zakresie prowadzonych przez innego naczelnika czynności sprawdzających. W tym miejscu wskażmy, że w ramach czynności sprawdzających organ podatkowy nie może również samodzielnie uzyskiwać informacji objętych tajemnicą bankową. Warto też zauważyć, że na podstawie treści tego przepisu nie jest możliwe przekazanie informacji samorządowym organom podatkowym, np. prezydentowi miasta w zakresie podatku od nieruchomości.
W myśl art. 297 § 3 Ordynacji podatkowej oznaczanie i przekazywanie akt zawierających dane podlegające szczególnej ochronie powinno odbywać się w sposób przewidziany w art. 184 § 2a Ordynacji podatkowej. Zatem przekazane informacje powinny być oznaczone klauzulą „Tajemnica skarbowa”, a ich przekazanie następuje w trybie przewidzianym dla dokumentów zawierających informacje niejawne o klauzuli „zastrzeżone”.
W podsumowaniu wskażmy zatem, że podatnik nie może podnosić zarzutu naruszenia tajemnicy skarbowej, jeżeli właściwy dla niego organ podatkowy korzysta z informacji objętych tajemnicą skarbową i otrzymanych od innego organu podatkowego. Takie przekazanie jest dopuszczalne na gruncie przepisów Ordynacji podatkowej.
