Obecna sytuacja gospodarcza może powodować u przedsiębiorcy będącego jednocześnie pracodawcą trudności w opłacaniu zobowiązań z tytułu ubezpieczenia społecznego w ZUS-ie. W razie problemów rozwiązaniem mogą okazać się przewidziane w prawie ubezpieczeń społecznych regulacje umożliwiające rozłożenie na raty w przypadku powstania zadłużenia wobec ZUS-u. Sprawdź czym jest układ ratalny.
Dopuszczalność rozłożenia zadłużenia wobec ZUS-u na raty
W przypadku kiedy przedsiębiorca boryka się problemami z uiszczaniem składek na ubezpieczenie społeczne, o ile jest to celowe ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie, Ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych dopuszcza możliwość rozłożenie powstałych zaległości na raty.
ZUS rozkłada należności z tytułu składek na raty na wniosek płatnika.
Rozłożenie należności na raty następuje w formie umowy zawartej pomiędzy płatnikiem a ZUS-em.
Przykład 1.
Czy Jan Nowak, który prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą zajmującą się handlem i w ostatnim czasie miał problemy z regulowaniem należności z tytułu składek za siebie i pracowników (bowiem na terenie, na którym prowadzi sklep, otworzono wielki hipermarket, co skutkowało odpływem klientów), może ubiegać się o rozłożenie zaległych składek na raty?
W związku z tym, że u Jana Nowaka jako płatnika składek powstało zadłużenie w ZUS-ie, a przedsiębiorca obecnie na bieżąco reguluje należności z tytułu składek, ale nie jest w stanie jednorazowo uregulować narosłego zadłużenia, może złożyć wniosek o rozłożenie wszystkich zaległości na raty.
- składki na ubezpieczenia społeczne;
- składki na ubezpieczenie zdrowotne;
- składki na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;
- składki na Fundusz Emerytur Pomostowych.
Rozłożenie na raty dotyczy także odsetek za zwłokę naliczonych do dnia złożenia wniosku od ww. składek, dodatkowej opłaty i kosztów upomnienia.
Skutki złożenia wniosku o rozłożenie zadłużenia wobec ZUS-u na raty
Sam fakt złożenia wniosku o rozłożenie spłaty zadłużenia na raty nie gwarantuje jego pozytywnego rozpatrzenia.
Złożenie wniosku o rozłożenie spłaty zadłużenia wobec ZUS-u z tytułu składek nie oznacza, że dopuszczalne jest zawieszenie wszczętego już wobec przedsiębiorcy postępowania egzekucyjnego.
Zmiana sytuacji a ustalenia dotyczące spłaty zadłużenia
Trudno z góry przewidzieć, czy sytuacja przedsiębiorcy pomimo zawarcia układu ratalnego z ZUS-em nie ulegnie modyfikacji. Jeśli tak się stanie, dopuszczalne jest wystąpienie z wnioskiem o zmianę warunków spłaty zadłużenia zawartych w umowie. Do wniosku należy dołączyć dokumenty uzasadniające jej zasadność.
Zmiana warunków umowy o rozłożeniu zadłużenia w ZUS-ie na raty może dotyczyć:
- wydłużenia okresu spłaty zadłużenia;
- skrócenia okresu spłaty zadłużenia;
- zmiany terminu płatności rat;
- zmiany wysokości rat.
Zmiana warunków umowy dotyczących spłaty zaległości na raty wymaga zawarcia stosownego aneksu. Do czasu podpisania aneksu o zmianie warunków umowy przedsiębiorca, który zawarł umowę o rozłożenie zadłużenia na raty, musi stosować się do jej ustaleń i dotychczasowego harmonogramu płatności.
Zmiana warunków umowy możliwa jest zarówno w przypadku pogorszenia się sytuacji przedsiębiorcy, jak i wówczas, gdy ulegnie ona poprawie.
Niemożność dotrzymania warunków umowy
Dopuszczalne jest, aby przedsiębiorca, który nie może dotrzymać ustaleń umowy zawartej z ZUS-em o rozłożeniu zadłużenia na raty, złożył wniosek o utrzymanie jej w mocy.
Wniosek taki przedsiębiorca powinien umotywować i załączyć do niego dokumenty mające wykazać jego zasadność. W wypadku wydania przez ZUS zgody na utrzymanie w mocy umowy dłużnik spłaca zadłużenie w sposób określony w umowie, a ZUS nie rozpocznie czy też nie wznowi postępowania egzekucyjnego.
Zerwanie umowy o rozłożeniu zadłużenia na raty nastąpi, gdy przedsiębiorca nie stosuje się do zawartych w umowie z ZUS-em ustaleń. Zerwanie umowy o rozłożeniu zadłużenia przedsiębiorcy na raty skutkuje obowiązkiem uregulowania przez niego zadłużenia wraz z odsetkami za zwłokę, naliczonymi włącznie do dnia zapłaty. Jeśli przedsiębiorca nie zrealizuje tej powinności, będzie względem niego prowadzone postępowanie egzekucyjne, co zwiększy koszty związane z zadłużeniem.
Możliwość odstąpienia od umowy o rozłożeniu zadłużenia na raty przez przedsiębiorcę
Przedsiębiorca może w każdej chwili odstąpić od umowy o rozłożeniu zadłużenia na raty, przy czym zobligowany jest spłacić zaległości wraz z odsetkami za zwłokę pod rygorem prowadzenia postępowania egzekucyjnego.
Dokumenty wymagane do wniosku o rozłożenie zadłużenia w ZUS-ie na raty
Przedsiębiorca składający wniosek o rozłożenie zadłużenia w ZUS-ie na raty powinien załączyć do niego m.in. następujące dokumenty:
- oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym oraz sytuacji materialnej;
- dokumenty finansowe, np. zeznania PIT za ostatni rok, wyciąg z księgi przychodów i rozchodów lub sprawozdania finansowe za ostatnie 3 lata;
- dokumenty dotyczące pomocy publicznej w przypadku kontynuowania działalności przez przedsiębiorcę.
Osoby prawne i spółki prawa handlowego jako podmioty prowadzące pełną księgowość muszą przedłożyć: sprawozdania finansowe za ostatnie 3 lata obrotowe oraz za rok bieżący i oświadczenie o stanie majątkowym osoby prawnej na formularzu ROP.
Spółki osobowe (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna) oraz cywilne opodatkowane na zasadach ogólnych muszą przedłożyć: oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym oraz sytuacji materialnej osoby fizycznej nieprowadzącej pełnej księgowości na formularzu ROF za każdego wspólnika oraz wyciąg z księgi przychodów i rozchodów za ostatnie 3 lata i za rok bieżący.
Spółki osobowe (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna) oraz spółki cywilne opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych muszą przedłożyć: oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym oraz sytuacji materialnej osoby fizycznej nieprowadzącej pełnej księgowości na formularzu ROF oraz wyciąg z ewidencji przychodów za ostatnie 3 lata oraz za rok bieżący.
Osoby fizyczne będące przedsiębiorcami i prowadzące pełną księgowość muszą przedłożyć do wniosku sprawozdania finansowe za ostatnie 3 lata obrotowe, a także za rok bieżący, jak i oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym oraz sytuacji materialnej osoby fizycznej, która prowadzi pełną księgowość na formularzu ROK.
Osoby fizyczne będące przedsiębiorcami opodatkowane na zasadach ogólnych lub podatkiem liniowym muszą przedłożyć do wniosku PIT 36 lub PIT 36L za ostatni rok oraz PIT 38, o ile składały takie zeznanie, aktualny wyciąg z księgi przychodów i rozchodów za rok bieżący, a także oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym oraz sytuacji materialnej osoby fizycznej, która nie prowadzi pełnej księgowości na formularzu ROF.
Osoby fizyczne będące przedsiębiorcami opodatkowane kartą podatkową muszą załączyć do wniosku PIT 16A za ostatni rok oraz PIT 37, PIT 38, o ile osiągały inne dochody niż z prowadzonej działalności, a także oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym oraz sytuacji materialnej osoby fizycznej nieprowadzącej pełnej księgowości na formularzu ROF.
Osoby fizyczne będące przedsiębiorcami opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych muszą załączyć do wniosku PIT 28 za ostatni rok oraz PIT 37, PIT 38, o ile osiągały dochody inne niż te z prowadzonej działalności, aktualny wyciąg z ewidencji przychodów za rok bieżący oraz oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym plus sytuacji materialnej osoby fizycznej nieprowadzącej pełnej księgowości na formularzu ROF.
Dokumentami dotyczącymi pomocy publicznej w przypadku pomocy de minimis są: wszystkie zaświadczenia o pomocy de minimis, które przedsiębiorca otrzymał w roku bieżącym oraz w dwóch poprzedzających go latach, albo oświadczenie o wielkości otrzymanej pomocy de minimis na formularzu RPD lub oświadczenie, że przedsiębiorca nie korzystał z takiej pomocy na formularzu RD-2, wypełniony formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc de minimis na formularzu RFD lub formularz informacji przedstawianych przez wnioskodawcę na formularzu RFR, jeśli dotyczy pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie.
Dokumentami dotyczącymi pomocy publicznej w przypadku pomocy indywidualnej na naprawę szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne zdarzenia są: oświadczenie, że przedsiębiorca nie korzystał z takiej pomocy na formularzu RPI albo wypełniony formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc inną niż pomoc w rolnictwie lub rybołówstwie, pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie na formularzu RFI, dokumenty pozwalające ustalić, czy ogólna wartość pomocy nie będzie większa niż poniesione straty, pomniejszone o kwoty wypłacone z ubezpieczenia, jeśli zostały wypłacone.
Elementy wniosku o rozłożenie zadłużenia w ZUS-ie na raty
- dane identyfikacyjne, tj. imię i nazwisko/ nazwę, identyfikator (NIP, PESEL, REGON), telefon, adres do korespondencji;
- wskazanie należności, których wniosek dotyczy, ich wysokości oraz okresów, za które powinny być zapłacone;
- propozycję spłaty zadłużenia ze wskazaniem terminu płatności rat, ich liczby i wysokość;
- uzasadnienie;
- rodzaj pomocy publicznej, o jaką wnioskodawca się ubiega, jeżeli nadal jest przedsiębiorcą;
- podpis
Dopuszczalne jest korzystanie z dedykowanego do tego celu formularza RSR udostępnianego przez ZUS w każdej placówce lub na stronach internetowych.
Jak złożyć wniosek o rozłożenie na raty zadłużenia?
Wniosek o rozłożenie zaległości wobec ZUS-u można złożyć w następującej formie:
- pisemnej za pośrednictwem operatora pocztowego bądź osobiście w każdej placówce ZUS-u;
- ustnie do protokołu sporządzonego przez pracownika ZUS-u;
- elektronicznie za pomocą Platformy Usług Elektronicznych (PUE).
Podsumowanie - układ ratalny
Podsumowując, zawarcie przez przedsiębiorcę układu ratalnego obejmuje także zaległości z tytułu składek opłacanych za jego pracowników. W przypadku problemów z jednorazowym uregulowaniem zadłużenia wobec ZUS-u warto skorzystać z tego rozwiązania. Decydując się na wystąpienie z wnioskiem o rozłożenie na raty zadłużenia, warto przygotować wszystkie wymagane dokumenty, bowiem z pewnością przyspieszy to jego rozpoznanie.
