Obecnie rozwój gospodarki w coraz większym stopniu zależy od jej innowacyjności. Podatnicy inwestując w innowacje, mogą liczyć na preferencje podatkowe. Jedną z najpopularniejszych ulg jest tzw. ulga badawczo rozwojowa. Polega ona w skrócie na możliwości odliczenia kosztów kwalifikowanych od podstawy opodatkowania, co oznacza zmniejszenie podatku do zapłaty. Tym samym jest ona bardzo korzystna dla podatników, którzy często mają wątpliwości, jakie wydatki można uznać za związane z ulgą badawczo-rozwojową.
Badania i rozwój – ustawy podatkowe
W ustawach podatkowych umieszczono definicję działalności badawczo-rozwojowej. Znajdziemy ją w art. 4a pkt 26 o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej jako ustawa o CIT). Zgodnie z tym przepisem działalność badawczo-rozwojowa oznacza działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania ich do tworzenia nowych zastosowań. Zgodnie z art. 4a pkt 27 ustawy o CIT badania naukowe obejmują dwie kategorie prac:
- badania podstawowe – rozumiane jako prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne;
- badania aplikacyjne – rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług bądź wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń.
Podobnie jak powyższa definicja badań naukowych również definicja prac rozwojowych od 1 października 2018 r. odwołuje się do ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Zapisy powyższego aktu wskazują zaś, że prace rozwojowe są działalnością obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy oraz umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania do planowania produkcji oraz projektowania, a także tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe bądź okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli mają one charakter ulepszeń. Powyższa definicja eliminuje te przejawy aktywności podatnika, które pomimo ulepszenia istniejących usług są cykliczne, czyli okresowe, oraz nie są innowacyjne.
Nowa definicja kładzie nacisk na prowadzenie prac rozwojowych w branży IT. Wskazuje ona wprost, że prace rozwojowe dotyczą wiedzy i umiejętności w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania.
Wydatki stanowią podstawę do kalkulacji ulgi B+R
W myśl art. 18d ust. 1 ustawy o CIT podatnik uzyskujący przychody inne niż przychody z zysków kapitałowych odlicza od podstawy opodatkowania, ustalonej zgodnie z art. 18, koszty uzyskania przychodów poniesione na działalność badawczo-rozwojową (zwane dalej kosztami kwalifikowanymi). Kwota odliczenia nie może w roku podatkowym przekraczać kwoty dochodu uzyskanego przez podatnika z przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych. Biorąc pod uwagę powyższy zapis, podatnik chcąc skorzystać z ulgi badawczo-rozwojowej, musi sprawdzić, czy dokonywane koszty może zaliczyć do wydatków kwalifikowanych. Rodzaje wydatków kwalifikowanych zostały wymienione w art. 18d ust. 2–3 ustawy o CIT.
- podatnik poniósł koszty na działalność badawczo-rozwojową;
- koszty na działalność badawczo-rozwojową stanowiły dla podatnika koszty uzyskania przychodów w rozumieniu ww. ustawy;
- koszty na działalność badawczo-rozwojową mieszczą się w zamkniętym katalogu kosztów kwalifikowanych określonym przepisami art. 18d ust. 2–3 ustawy o CIT;
- ww. koszty uzyskania przychodów stanowiły koszty kwalifikowane w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych;
- podatnik, który w roku podatkowym prowadził działalność na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na podstawie zezwolenia, a także odliczał jedynie koszty kwalifikowane, które nie są przez podatnika uwzględniane w kalkulacji dochodu zwolnionego z podatku na podstawie zezwolenia (w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2018 r.);
- podatnik, który w roku podatkowym korzysta ze zwolnień, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 34 i 34a, odliczał jedynie koszty kwalifikowane, które nie są przez podatnika uwzględniane w kalkulacji dochodu zwolnionego z podatku na podstawie zezwolenia (w stanie prawnym obowiązujący od 30 czerwca 2019 r.);
- w ewidencji, o której mowa w art. 9 ust. 1b ww. ustawy, podatnik wyodrębnił koszty działalności badawczo-rozwojowej;
- podatnik wykazał w zeznaniu podatkowym koszty kwalifikowane podlegające odliczeniu;
- kwota odliczonych kosztów kwalifikowanych nie przekroczyła limitów określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych;
- koszty kwalifikowane nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiekolwiek formie lub nie zostały odliczone od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.
Zlecenie prac badawczo rozwojowych a ulga badawczo rozwojowa
W praktyce gospodarczej podatnicy nie zawsze dysponują odpowiednimi zasobami, aby móc prowadzić działalność badawczo-rozwojową. W takiej sytuacji podatnicy zawsze będą chcieli skorzystać z doświadczenia, zasobów i innych podmiotów.
Przykład 1.
Przedsiębiorca produkujący specjalistyczny sprzęt lekarski postanowił go unowocześnić. Podatnik uznał, że jego dział badawczy nie jest w stanie przeprowadzić odpowiednich badań. Bez nich nie będzie można wprowadzić nowego sprzętu na rynek. Przedsiębiorca zlecił powyższe badania podatnikowi z Niemiec (podmiot prywatny), który specjalizuje się w tego typu badaniach. Powyższe badania są bardzo drogie. Czy w takim przypadku podatnikowi przysługuje ulga badawczo rozwojowa?
W świetle art. 18d ust. 2 pkt 3 ustawy o CIT ulga obejmuje tylko ekspertyzy, opinie, usługi doradcze i usługi równorzędne, świadczone lub wykonywane na podstawie umowy przez podmiot, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 4–8, 2 i 4–8 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, a także nabycie od takiego podmiotu wyników prowadzonych przez niego badań naukowych, na potrzeby działalności badawczo-rozwojowej. Użycie w przepisie łącznika „a także” wskazuje, że świadczenia na podstawie umowy z jednostką naukową dotyczą zarówno ekspertyz, opinii, usług doradczych oraz innych usług równorzędnych, takich jak np. nabycia wyników badań naukowych na potrzeby prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej. Za koszty kwalifikowane nie można uznać wydatków na zakup ekspertyz, opinii, usług doradczych i usług równorzędnych, świadczonych lub wykonywanych przez podmioty inne niż jednostki naukowe w rozumieniu ustawy o zasadach finansowania nauki. W naszym przypadku usługi te zostaną nabyte od podmiotu z zagranicy (podmiot prywatny), czyli nie spełniają powyższych warunków i nie mogą zostać uznane za koszty kwalifikowane.
