Z chwilą śmierci spadkodawcy na spadkobiercę przechodzi ogół praw oraz obowiązków stanowiących masę spadkową. W skład owej masy mogą wchodzić również akcje należące uprzednio do spadkodawcy. W związku z tym warto zastanowić się, jak wygląda mechanizm, aby rozliczyć sprzedaż akcji nabytych w spadku.
Nabycie akcji w drodze spadku
W pierwszej kolejności należy zauważyć, że w opisanym przypadku mamy do czynienia z dwiema czynnościami prawnymi. Pierwsza z nich to nabycie akcji w spadku, a dopiero druga to ich sprzedaż. Są to zatem dwie czynności wywołujące odrębne skutki prawne.
Samo nabycie akcji w drodze spadku jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Nabycie zarówno rzeczy, jak i praw majątkowych w drodze dziedziczenia mieści się bowiem w zakresie przedmiotowym podatku od spadków i darowizn.
Jeżeli zatem spadkobierca ma polskie obywatelstwo lub miejsce stałego pobytu na terenie RP, to również nabycie w spadku zagranicznych akcji podlega pod polski podatek od spadków i darowizn.
Warto zwrócić uwagę, że cytowany przepis odnosi się do kryterium obywatelstwa oraz do kryterium stałego pobytu. Nie wspomina natomiast o przesłance rezydencji podatkowej w rozumieniu ustawy PIT. To oznacza, że polskiemu podatkowi od nabycia spadku podlega również obywatel polski, który jest rezydentem podatkowym innego kraju.
Przykład 1.
Pan Marek na stałe mieszka w Niemczech i jest niemieckim rezydentem podatkowym. Ma zarówno polskie, jak i niemieckie obywatelstwo. W spadku po swoim ojcu otrzymał pakiet akcji amerykańskiej spółki. W tym przypadku z uwagi na fakt posiadania polskiego obywatelstwa nabycie akcji podlega opodatkowaniu polskim podatkiem od spadków i darowizn.
Naturalnie w zakresie nabycia akcji po członkach najbliższej rodziny istnieje możliwość skorzystania z całkowitego zwolnienia od podatku, pod warunkiem, że spadkobierca w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądowego lub od dnia wydania aktu poświadczenia dziedziczenia złoży zgłoszenie SD-Z2.
Sprzedaż akcji nabytych w spadku
Tak jak wskazaliśmy na początku, nabycie akcji w spadku jest osobną czynnością prawną w stosunku do ich sprzedaży. Co więcej, sprzedaż tak otrzymanych akcji w żaden sposób nie przekreśla faktu ich nabycia w drodze dziedziczenia. To z kolei oznacza, że podatnik, który sprzeda akcje, i tak będzie zobowiązany do rozliczenia podatku od nabycia ich w spadku.
Przejdźmy teraz do przepisów opisujących, jak rozliczyć sprzedaż akcji nabytych w spadku.
Otóż na gruncie podatku dochodowego sprzedaż akcji stanowi przychód z kapitałów pieniężnych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy PIT. Zgodnie z art. 17 ust. 1ab ustawy PIT przychód z odpłatnego zbycia akcji powstaje w momencie przeniesienia na nabywcę własności akcji, tj. w momencie sprzedaży.
W zakresie przepisów podatkowych istnieje wprawdzie przepis, który wskazuje, że sprzedaż rzeczy dokonana po upływie sześciu miesięcy od nabycia nie podlega opodatkowaniu (chodzi o art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d) ustawy PIT), jednakże nie znajdzie on w naszym przypadku zastosowania.
Po pierwsze dotyczy on odpłatnego zbycia rzeczy, przez które należy rozumieć przedmioty materialne. Akcje nie są natomiast przedmiotami materialnymi, lecz prawami majątkowymi. Po drugie odpłatne zbycie akcji zostało zakwalifikowane do przychodów z kapitałów pieniężnych (co wprost wynika z art. 17 ust. 1 pkt 6 ustawy PIT), w których ramach nie przewidziano żadnego okresu karencji, po której upływie sprzedaż akcji byłaby wolna od podatku.
Przykład 2.
Podatnik nabył w spadku po ojcu akcje w 2013 r. Postanowił je sprzedać w 2020 r. W tym zakresie po stronie podatnika powstaje przychód z kapitałów pieniężnych, ponieważ nie obowiązuje żaden okres, po którym sprzedaż akcji byłaby wolna od podatku.
Rozliczenie podatku za sprzedaż akcji nabytych w spadku
Odpłatne zbycie akcji podlega opodatkowaniu stałym podatkiem wynoszącym 19%. Podatek jest obliczany od dochodu, którym w tym przypadku jest różnica pomiędzy przychodem ze sprzedaży a kosztami nabycia.
Trzeba zauważyć, że w przypadku dziedziczenia spadkobierca nie ponosi kosztów nabycia. Nabycie spadku podobnie jak darowizna jest czynnością nieodpłatną. Czy zatem spadkobierca, który sprzedaje odziedziczone akcje, nie może uwzględnić żadnych kosztów w tej transakcji?
Na szczęście dla podatników funkcjonuje art. 22 ust. 1m ustawy PIT, który wprost stanowi, że w przypadku odpłatnego zbycia papierów wartościowych nabytych przez podatnika w drodze spadku kosztami uzyskania przychodu są wydatki poniesione przez spadkodawcę w celu objęcia lub nabycia tych papierów wartościowych.
W rezultacie spadkobierca w kategorii kosztów będzie miał możliwość uwzględnienia wydatków, jakie poniósł na nabycie tychże akcji spadkodawca. Taki sposób rozumowania potwierdza treść interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 10 lipca 2019 r., nr 0115-KDIT2-1.4011.183.2019.2.JG:
„Kosztem uzyskania przychodów – stosownie do art. 23 ust. 1 pkt 38 w zw. z art. 22 ust. 1m ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – będą natomiast wydatki poniesione przez spadkodawcę w celu objęcia lub nabycia tych akcji. Stosownie do art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy, do kosztów uzyskania przychodów Wnioskodawczyni może również zaliczyć poniesione przez nią koszty maklerskie dotyczące obsługi rachunku, na którym zapisane były akcje”.
Sprzedaż akcji nabytych w spadku akcji w deklaracji podatkowej
Zgodnie z art. 30b ust. 6 ustawy po zakończeniu roku podatkowego podatnik jest obowiązany w zeznaniu PIT-38 wykazać dochody (straty) uzyskane w roku podatkowym z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) oraz obliczyć należny podatek dochodowy.
Zarówno dochód, jak i stratę podatnik jest zobowiązany wykazać w zeznaniu PIT-38 składanym w terminie od 15 lutego do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. W tym przypadku podatnik całość rozlicza jednorazowo w zeznaniu rocznym, co oznacza, że nie ma obowiązku wpłacania miesięcznych zaliczek na podatek z tytułu odpłatnego zbycia akcji.
Przykład 3.
Podatnik nabył w spadku akcje, które jego zmarły ojciec zakupił za kwotę 50 000 zł. Dwa lata po jego śmierci podatnik sprzedał akcje za 70 000 zł. W tym przypadku 19-procentowy podatek będzie stosowany do dochodu, który wynosi 20 000 zł. Podatnik do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym ma obowiązek złożenia zeznania PIT-38 oraz zapłaty podatku.
Przechodząc do podsumowania niniejszego artykułu, możemy wskazać, że zarówno nabycie, jak i późniejsza sprzedaż akcji nabytych w spadku wywołuje określone skutki podatkowe. Wartą uwagi informacją jest fakt, że podatnik w rozliczeniu sprzedaży akcji ma możliwość uwzględnienia wydatków poniesionych na nabycie jeszcze przez spadkodawcę.
