Obowiązujące aktualnie przepisy prawa pracy zawierają szereg elastycznych rozwiązań dla pracowników będących rodzicami. Jednym z nich jest możliwość łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu. Jest to istotne udogodnienie, przy czym powstaje jednocześnie pytanie, w jaki sposób rozliczyć urlop wypoczynkowy w czasie rodzicielskiego łączonego z pracą?
Łączenie korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy – podstawy prawne
Przepisy dotyczące zasad łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy zostały zawarte w Dziale 8 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy, zwanej dalej kp.
Przyjęcie powyższego modelu pracy łączonej z urlopem rodzicielskim następuje na pisemny wniosek pracownika składany w okresie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy na takich zasadach. Wniosek taki powinien zawierać imię i nazwisko pracownika, określenie wymiaru czasu pracy oraz wskazanie okresu, w którym zamierza on łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego lub jego części z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Do wniosku dołącza się dokumenty określone w Rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 roku w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków. Oznacza to, że do wniosku załączyć trzeba oświadczenie pracownika o zamiarze łączenia części urlopu rodzicielskiego powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia tego urlopu z pracą w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, z określeniem wymiaru czasu pracy, albo o braku takiego zamiaru.
Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca informuje pracownika na piśmie.
Należy w tym miejscu zaznaczyć, że pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego. Podstawowy wymiar urlopu rodzicielskiego to:
- 32 tygodnie – w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
- 34 tygodnie – w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka podczas jednego porodu.
W odniesieniu do łączenia przez pracownika korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu wymiar urlopu rodzicielskiego, stosownie do brzmienia art. 1821f § 1 kp, ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, nie dłużej jednak niż do:
- 64 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
- 68 tygodni – w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka w czasie jednego porodu.
Okres, o który urlop rodzicielski ulega wydłużeniu, stanowi iloczyn liczby tygodni, przez jaką pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu i wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego (art. 1821f § 2 kp).
Nowe przepisy powinny wejść w życie już od sierpnia, tymczasem polskie praco na ten moment nie zostało do nich dostosowane.
W przypadku gdy łączenie korzystania z urlopu z wykonywaniem pracy, o którym mowa, odbywa się przez część urlopu rodzicielskiego, proporcjonalne wydłużenie wymiaru tego urlopu następuje wyłącznie w odniesieniu do tej części urlopu rodzicielskiego.
Jeżeli w wyniku wydłużenia wymiaru urlopu rodzicielskiego powstała część tego urlopu, która nie odpowiada wielokrotności tygodnia, jest ona udzielana w dniach. Niepełny dzień pomija się przy udzielaniu urlopu.
Część urlopu rodzicielskiego, o którą urlop został proporcjonalnie wydłużony zgodnie z omówionymi powyżej wytycznymi, wydłuża część urlopu rodzicielskiego, podczas której pracownik łączył korzystanie z urlopu z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy u pracodawcy udzielającego urlopu.
Relacja między urlopem rodzicielskim a urlopem wypoczynkowym
W zakresie wpływu urlopu rodzicielskiego – zarówno wykorzystywanego w pełni, jak i łączonego z pracą – na prawo do urlopu wypoczynkowego oraz wymiar tego urlopu przepisy Kodeksu pracy nie zawierają żadnych szczególnych uregulowań.
Taka teza wynika z faktu, że urlop rodzicielski nie stanowi przesłanki wskazanej w jakimkolwiek zapisie Kodeksu pracy do ograniczenia prawa do urlopu wypoczynkowego lub zredukowania wymiaru takiego urlopu za okres korzystania z urlopu rodzicielskiego. Ponadto urlop rodzicielski, także ten łączony z pracą, nie może być uzasadnieniem do korygowania zasad udzielania urlopu wypoczynkowego – w tym przypadku trzeba po prostu zastosować ustalone przepisami kodeksu normy postępowania.
Jak udzielić urlop wypoczynkowy w czasie rodzicielskiego łączonego z pracą?
Jak już wcześniej wspomniano, korzystanie z urlopu rodzicielskiego łączonego z wykonywaniem pracy u pracodawcy, który udzielił tego urlopu, nie zmienia uprawnień pracownika do urlopu wypoczynkowego, nie obniża też wymiaru tego urlopu.
Jeżeli pracownik skorzysta z urlopu rodzicielskiego, łącząc go z pracą w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, to wymiar urlopu wypoczynkowego takiego pracownika nie zostanie za ten okres skorygowany (obniżony), pracownik bowiem jest zatrudniony w dalszym ciągu na pełny etat. Zmianie ulega natomiast sposób świadczenia pracy.
Przykład 1.
Pracownik wykonuje pracę maksymalnie w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Przez resztę czasu korzysta z urlopu rodzicielskiego. Dla celów ustalenia uprawnień do urlopu wypoczynkowego wspomniany pracownik jest traktowany jako zatrudniony na pełny etat. Oznacza to, że w zależności od stażu pracy nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 20 dni lub 26 dni.
Do pracowników korzystających z urlopu rodzicielskiego łączonego z pracą mają zastosowanie ogólne zasady dotyczące udzielania urlopu wypoczynkowego. Chodzi w tym przypadku zwłaszcza o art. 1542 § 1 i 2 kp. W myśl tych zapisów:
- urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu;
- przy udzielaniu urlopu zgodnie z wyżej wskazanymi zasadami jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy.
Pracodawca a powinien pamiętać, że urlop wypoczynkowy w czasie rodzicielskiego łączonego z pracą udziela się na „pracującą” część roboczego dnia w wymiarze godzinowym, uwzględniając liczbę godzin wpisanych do indywidualnego harmonogramu tego pracownika jako godziny pracy. Jeden dzień urlopu to oczywiście 8 godzin.
Przykład 2.
Pracownik korzysta z urlopu rodzicielskiego łączonego z pracą u pracodawcy, który udzielił tego urlopu. Strony ustaliły, że pracownik będzie wykonywał pracę na pół etatu – codziennie po 4 godziny. Pracownik złożył wniosek o udzielenie mu urlopu wypoczynkowego na okres następujących po sobie dwóch tygodni. Pracodawca wyraził zgodę. Rozliczając urlop wypoczynkowy pracownika, pracodawca potrąci mu z ogólnej puli urlopowej 40 godzin urlopu, czyli 5 dni urlopu wypoczynkowego.
Żadne przepisy Kodeksu pracy nie ograniczają możliwości udzielenia urlopu wypoczynkowego podczas korzystania przez pracownika z urlopu rodzicielskiego łączonego z pracą tylko do urlopu bieżącego. Urlopy zaległe mogą być również wykorzystane w okresie urlopu rodzicielskiego przy zastosowaniu ogólnych zasad udzielania urlopów wypoczynkowych.
Urlop wypoczynkowy w czasie rodzicielskiego łączonego z pracą – podsumowanie
Łączenie pracy z korzystaniem przez pracownika z urlopu rodzicielskiego, na warunkach ustalonych w art. 1821e kp, nie stanowi przesłanki mającej negatywny wpływ zarówno na prawo do urlopu wypoczynkowego, jak i na wymiar tego urlopu.