Ile wynosi urlop rodzicielski na dziecko niepełnosprawne?

Urlopy przewidziane dla osób wychowujących dzieci mają za zadanie umocnienie więzi z podopiecznymi. Przy okazji nowelizacji Kodeksu pracy spowodowanej obowiązkiem wprowadzenia zapisów z dyrektyw unijnych pojawia się dodatkowe uprawnienie dla rodziców dzieci z niepełnosprawnościami. Ile będzie wynosił urlop rodzicielski na dziecko niepełnosprawne po wdrożeniu zmian? O tym poniżej!

Kto może skorzystać z urlopu rodzicielskiego?

Urlop rodzicielski udzielany jest bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Może go wykorzystać zarówno matka, jak i ojciec dziecka, pod warunkiem że w dniu porodu matka pozostaje w zatrudnieniu, a jeśli ma podpisaną np. umowę zlecenie czy prowadzi działalność, wówczas aby mieć prawo do pobierania zasiłku macierzyńskiego, w dniu porodu powinna podlegać ubezpieczeniu chorobowemu. Niebawem jednak mają pojawić się zmiany w tym zakresie wynikające z dyrektywy unijnej 2019/1158, dzięki którym każdemu z rodziców prawo do urlopu rodzicielskiego będzie przysługiwało odrębnie, bez względu na to, czy matka była zatrudniona/podlegała ubezpieczeniu chorobowemu w dniu porodu, czy też nie. Z zapowiedzi wynika, że zmiany mają wejść w życie w 2023 roku.

Istotne jest również to, że rodzice mogą przebywać na urlopie rodzicielskim jednocześnie. Wtedy jednak wymiar urlopu nie może przekroczyć limitu wspomnianego w przepisach.

W jakim wymiarze przysługuje urlop rodzicielski?

Wymiar urlopu rodzicielskiego jest podany w art. 182^1a § 1 Kodeksu pracy. Zgodnie z nim po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do:

1. 32 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
2. 34 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie.

Natomiast dla osób przysposabiających dziecko w wieku do:

• 7. roku życia;
• 10. roku życia, jeżeli podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego

– urlop rodzicielski może trwać maksymalnie 29 tygodni.

Po zmianach ma on zostać wydłużony o 9 tygodni, czyli będzie wynosić:

• 41 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
• 43 tygodnie – w przypadku urodzenia dwójki lub większej liczby dzieci przy jednym porodzie;
• 38 tygodni – w przypadku przyjęcia dziecka w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, do 10. roku życia.

Urlop rodzicielski na dziecko niepełnosprawne lub nieuleczalnie chore

Obecnie nie ma znaczenia, czy dziecko urodziło się z niepełnosprawnością lub chorobą, której nie da się wyleczyć – rodzice mogą korzystać wówczas z urlopu w wymiarze wspomnianym wcześniej. Jednakże po wejściu w życie nowych regulacji ma się to zmienić. W projekcie nowelizacji Kodeksu pracy, a dokładnie w art. 182^1a § 2, możemy przeczytać, że: „Pracownicy – rodzice dziecka posiadającego zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 Ustawy z dnia 4 listopada 2016 roku o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (Dz.U. z 2020 r. poz. 1329), mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad tym dzieckiem w wymiarze do:

1. 65 tygodni – w przypadku, o którym mowa w art. 180 § 1 pkt 1;
2. 67 tygodni – w przypadkach, o których mowa w art. 180 § 1 pkt 2–5”.

Przepis ten mówi o tym, że urlop rodzicielski zostanie wydłużony w stosunku do standardowego wymiaru o 24 tygodnie, jeśli rodzic będzie posiadał zaświadczenie stwierdzające ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu dziecka, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu.

Jest to ogromne wsparcie dla osób opiekujących się dzieckiem z niepełnosprawnością, bowiem znajdują się one w szczególnej sytuacji, która wymaga dodatkowego wsparcia.

Co ważne, 9 tygodni z wyżej wspomnianego wymiaru urlopu rodzicielskiego przysługuje na wyłączność jednemu z rodziców dziecka. Nie ma możliwości przeniesienia tego prawa na drugiego opiekuna.

Wniosek o urlop rodzicielski

Aby skorzystać z urlopów związanych z rodzicielstwem, pracownik zobowiązany jest do złożenia u pracodawcy odpowiedniego wniosku. Powinien to zrobić w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Co więcej, po wejściu w życie unijnej dyrektywy wniosek będzie można przekazać również w wersji elektronicznej (aktualnie można tego dokonać wyłącznie w formie papierowej).

Wysokość zasiłku macierzyńskiego za czas urlopu rodzicielskiego

Za okres korzystania z urlopu rodzicielskiego ubezpieczony może otrzymywać zasiłek macierzyński. Przysługuje on w wysokości 80% podstawy zasiłku, o ile wniosek o udzielenie tego urlopu zostanie złożony w terminie 21 dni po porodzie. Jeśli pracownik tego nie zrobi, wówczas świadczenie będzie mu przysługiwało w wymiarze:

• 100% podstawy za okres:

• 6 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie oraz w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka;

• 8 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku urodzenia przy jednym porodzie co najmniej dwojga dzieci oraz w przypadku równoczesnego przyjęcia na wychowanie co najmniej dwojga dzieci;

• 3 tygodnie urlopu rodzicielskiego – w przypadku przyjęcia na wychowanie dziecka, o ile ubezpieczony ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w minimalnym wymiarze wynoszącym 9 tygodni;

• 60% podstawy za pozostałą część urlopu.

Jednak i w tym zakresie pojawią się zmiany. Po wejściu w życie nowych regulacji zasiłek macierzyński za czas urlopu rodzicielskiego będzie przysługiwał w wysokości:

• 70% za cały okres urlopu rodzicielskiego lub
• 81,5% za podstawowy okres urlopu rodzicielskiego – takie rozwiązanie będzie jednak stosowane, jeśli w ciągu 21 dni po porodzie matka złoży wniosek do ZUS-u lub pracodawcy o wypłacenie jej zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.

Jeżeli pracownik wybierze pierwsze rozwiązanie, to musi wiedzieć, że za okres 9 tygodni urlopu przysługującego drugiemu rodzicowi zasiłek i tak będzie przysługiwał w kwocie 70%.

Czy urlop rodzicielski na dziecko niepełnosprawne można łączyć z pracą?

Osoby korzystające z urlopu rodzicielskiego mogą zdecydować się na łączenie opieki nad dzieckiem z wykonywaniem pracy, o czym mówi art. 182^1f § 11 Kodeksu pracy. Wtedy w razie podjęcia pracy u własnego pracodawcy można ją świadczyć w wymiarze nie wyższym niż ½ etatu. Przy zastosowaniu takiego rozwiązania proporcjonalnemu wydłużeniu ulega wymiar urlopu rodzicielskiego. W przypadku gdy przysługuje on na dziecko posiadające wspomniane wcześniej zaświadczenie, limit urlopu zwiększa się maksymalnie do:

• 64 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka przy jednym porodzie;
• 68 tygodni przy urodzeniu dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie.

Natomiast w projekcie Kodeksu pracy pojawił się art. 182^1f § 11, w myśl którego urlop rodzicielski przy połączeniu z pracą będzie mógł zostać przedłużony:

• 130 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka przy jednym porodzie;
• 134 tygodnie przy urodzeniu dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie.

Aby jednak powrócić do pracy, konieczne jest zawnioskowanie o to u pracodawcy – nie później niż 21 dni przed planowanym rozpoczęciem pracy. Pracodawca ma obowiązek taki wniosek uwzględnić, o ile jest to możliwe ze względu na organizację lub rodzaj wykonywanej pracy. Jeśli takiej możliwości nie ma, to należy poinformować o tym pracownika, przy czym obecnie nie ma uregulowanego terminu, w jakim należy to zrobić. Zmieni się to jednak wraz z nowymi przepisami i pracodawca będzie zobligowany do odpowiedzi w ciągu 7 dni od dnia otrzymania wniosku.

Zmiany w zakresie urlopów rodzicielskich są zdecydowanie korzystne dla pracowników. Urlop rodzicielski na dziecko niepełnosprawne lub nieuleczalnie chore ulega znacznemu wydłużeniu, co będzie dużym wsparciem dla rodziców bądź opiekunów, którzy będą mogli skupić się na opiece i leczeniu dziecka przez dłuższy czas bez utraty środków do życia.