Prawo podatkowe wyróżnia szczególną kategorię przychodów podatkowych, jaką jest otrzymanie nieodpłatnych świadczeń. Pojęcie to ma szersze znaczenie niż w przypadku prawa cywilnego. Mieszczą się pod nim różne przypadki. Co w takim wypadku należy zrobić, w sytuacji kiedy nastąpiło użyczenie spółce adresu korespondencyjnego? Jak wpływa to na przepisy PIT i VAT? Odpowiedź znajdziesz w poniższym artykule.
Zakres obowiązku dokonania zgłoszenia identyfikacyjnego spółki jawnej
Pojęcie adresu korespondencyjnego spółki jawnej wiąże się z obowiązkiem dokonania zgłoszenia identyfikacyjnego. Jak bowiem wynika z treści art. 5 ust. 1 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, podatnicy, z zastrzeżeniem ust. 2a, są obowiązani do dokonania zgłoszenia identyfikacyjnego do naczelnika urzędu skarbowego albo organu właściwego na podstawie odrębnych przepisów. Zgłoszenia identyfikacyjnego dokonuje się jednokrotnie, bez względu na rodzaj oraz liczbę opłacanych przez podatnika podatków, formę opodatkowania, liczbę oraz rodzaje prowadzonej działalności gospodarczej oraz liczbę prowadzonych przedsiębiorstw.
W myśl zaś art. 5 ust. 2b ww. ustawy zgłoszenie identyfikacyjne podatników wpisanych do Krajowego Rejestru Sądowego (a więc również i spółek jawnych) zawiera dane:
- objęte treścią wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym, z wyłączeniem rejestru dłużników niewypłacalnych, przekazywane automatycznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego;
- uzupełniające: skróconą nazwę (firmę), wykaz rachunków bankowych lub imiennych rachunków w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, z wyjątkiem rachunku VAT, adresy miejsc prowadzenia działalności, dane prowadzącego dokumentację rachunkową, w tym jego NIP, adres miejsca przechowywania dokumentacji rachunkowej, dane kontaktowe, a w przypadku osobowych spółek handlowych i podmiotów podlegających wpisowi do rejestru przedsiębiorców na zasadach określonych dla spółek osobowych – dane dotyczące poszczególnych wspólników, w tym ich identyfikatory podatkowe.
Podatnicy wpisani do Krajowego Rejestru Sądowego dokonują zgłoszenia identyfikacyjnego poprzez NIP-8 wyłącznie w zakresie danych uzupełniających wskazanych w ust. 2b pkt 2, w terminie 21 dni od dnia dokonania wpisu podmiotu do Krajowego Rejestru Sądowego (art. 5 ust. 2c ww. ustawy).
Użyczenie spółce jawnej adresu korespondencyjnego a podatek PIT
Przechodząc na grunt podatku dochodowego, wskażmy, że spółka jawna jest podmiotem transparentnym podatkowo, co oznacza, że podatek z działalności gospodarczej rozliczają wspólnicy tejże spółki.
Aby określić wielkość przychodów, które przypadają na wspólnika, trzeba określić jego udział w zysku. W świetle art. 8 ust. 1 ustawy PIT czym innym są zysk spółki osobowej i źródła jego pochodzenia, a czym innym przychód wspólnika z tytułu udziału w zysku spółki, który podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Nie można zatem doszukiwać się tożsamości pomiędzy spółką a jej wspólnikami. W przypadku spółki osobowej prawa handlowego przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej będą przychodami tejże spółki, ale z uwagi na to, że spółki osobowe nie posiadają osobowości prawnej, ich dochody nie stanowią odrębnego przedmiotu opodatkowania podatkiem dochodowym.
Jednocześnie należy zauważyć, że zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy PIT za przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. W zakresie spółki jawnej, gdy jeden ze wspólników dokonuje nieodpłatnych świadczeń, to przychód z tego tytułu rozpoznają pozostali wspólnicy proporcjonalnie do posiadanego udziału w zyskach.
Należy zatem rozważyć, czy przypadek udostępnienia przez jednego ze wspólników adresu korespondencyjnego mieści się w zakresie pojęcia przychodu z nieodpłatnego świadczenia.
Dla celów podatkowych nieodpłatne świadczenie obejmuje działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.
Podkreślić też należy, że do przychodów z działalności gospodarczej należy zaliczyć wartość nieodpłatnych świadczeń, którą ustala się na podstawie cen rynkowych. Ustala się ją, jak stanowi art. 11 ust. 2a ustawy PIT:
- jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców;
- jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione – według cen zakupu;
- jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku – według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku;
- w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
O ile zatem w przypadku, gdyby doszło do użyczenia nieruchomości (np. na potrzeby siedziby spółki), faktycznie można w takim przypadku rozpoznać przychód z nieodpłatnych świadczeń, o tyle w przypadku czynności użyczenia samego adresu korespondencyjnego nie jest możliwe ustalenie wartości rynkowej takiego świadczenia. To zatem oznacza, że opisana okoliczność będzie neutralna podatkowo na gruncie podatku PIT.
Użyczenie spółce adresu korespondencyjnego a podatek VAT
W kontekście podatku VAT należy wskazać, że przypadek użyczenia przez wspólnika spółce jawnej adresu korespondencyjnego również będzie zdarzeniem neutralnym podatkowo. Należy bowiem zauważyć, że choć ustawa VAT przewiduje opodatkowanie czynności w postaci nieodpłatnego świadczenia usługi (art. 8 ust. 2a pkt 2 ustawy VAT), to aby wystąpił obowiązek podatkowy, czynności musi dokonać podatnik, czyli podmiot prowadzący działalność gospodarczą. Tymczasem na gruncie podatku spółka jawna jest odrębnym podatnikiem względem wspólników (co wynika z treści art. 15 ust. 1 ustawy VAT), a zatem wspólnik działający w charakterze osoby prywatnej nie będzie podlegał pod regulacje ustawy VAT.
Trzeba zauważyć, że kwestia udostępnienia adresu korespondencyjnego spółce może wywołać określone skutki w zakresie rejestracji spółki na potrzeby podatku VAT. W świetle art. 96 ust. 4a pkt 1 ustawy VAT naczelnik urzędu skarbowego nie dokonuje rejestracji podmiotu jako podatnika VAT bez konieczności zawiadamiania podmiotu, jeżeli dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym są niezgodne z prawdą.
W tym zakresie warto przywołać treść wyroku NSA z 13 listopada 2019 roku (I FSK 1363/17), w którym sąd wskazał, że fakt, iż dla potrzeb rejestracji spółki w KRS nie podlega weryfikacji podany przez nią adres siedziby jej organu zarządzającego, nie stanowi żadnej podstawy do akceptacji fikcji wskazania tego adresu jako takiej siedziby, jeżeli wynik dokonanej weryfikacji tego adresu dla celów rejestracji VAT jednoznacznie wskazuje, że nie jest to faktyczny adres tej siedziby, a jedynie adres do korespondencji ze spółką. Pojęcie „adresu siedziby” podatnika nie oznacza adresu do doręczania korespondencji.
Podsumowując powyższe, można wskazać, że okoliczność udostępnienia spółce jawnej adresu korespondencyjnego przez jednego ze wspólników nie generuje skutków w zakresie powstania obowiązku podatkowego w VAT czy też PIT. Konsekwencje – w przypadku rozbieżności adresów – mogą powstać w odniesieniu do rejestracji spółki jako podatnika czynnego VAT.
