0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Użytkowanie wieczyste - czym się różni od własności?

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Największym prawem, na podstawie którego można dysponować nieruchomością, jest własność. W przypadku niektórych nieruchomości gruntowych istnieje możliwość uzyskania bardzo szerokich uprawnień, niemal takich samych którymi dysponuje właściciel, bez nabywania prawa własności. Może do tego dojść, gdy strony podpiszą umowę o oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste. Jakich nieruchomości to dotyczy? Kto może takie prawo uzyskać? Sprawdź!

Grunty Skarbu Państwa albo samorządu

W użytkowanie wieczyste można oddać osobom fizycznym lub osobom prawnym zasadniczo trzy kategorie gruntów. Dotyczy to:

  • gruntów Skarbu Państwa, które są położone w granicach administracyjnych miast,

  • gruntów Skarbu Państwa położonych poza granicami administracyjnymi miast, lecz włączonych do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazanych do realizacji zadań jego gospodarki,

  • gruntów stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków.

Użytkownik wieczysty pomimo tego, że nie nabywa własności, może korzystać z gruntu w podobnym zakresie jak właściciel, a także może nim rozporządzać, np. sprzedać. Jego władztwo nad rzeczą jest zatem – w pewnym uproszczeniu – takie samo jak właściciela. Czym się zatem różni? Przede wszystkim dwoma aspektami:

  • po pierwsze, jest ograniczone czasowo,

  • po drugie, ustanawia się je dla określonego celu, który uprawniony (użytkownik wieczysty) musi zrealizować.

Treść użytkowania wieczystego

To, jak będzie wyglądało użytkowanie wieczyste nieruchomości wynikać będzie przede wszystkim z treści umowy, którą właściciel (Skarb Państwa, jednostka samorządu) podpisze z zainteresowanym (osobą fizyczną czy firmą). Umowa musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Jej czas obowiązywania to 99 lat, choć gdy cel, dla którego użytkowanie ustanowiono tego wymaga, okres ten może być krótszy (choć nie może wynosić mniej niż 40 lat).

Sposób korzystania z gruntu przez użytkownika wieczystego powinien być określony w umowie,. W umowie tej, zgodnie z art. 239 Kodeksu cywilnego, ustala się również termin jej zagospodarowania, w tym termin zabudowy, zgodnie z celem, na który nieruchomość gruntowa została oddana w użytkowanie wieczyste. W sytuacji, gdy oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste następuje w celu wzniesienia na gruncie budynków lub innych urządzeń, umowa powinna określać:

  • termin rozpoczęcia i zakończenia robót,

  • rodzaj budynków lub urządzeń oraz obowiązek ich utrzymywania w należytym stanie,

  • warunki i termin odbudowy w razie zniszczenia albo rozbiórki budynków lub urządzeń w czasie trwania użytkowania wieczystego,

  • wynagrodzenie należne wieczystemu użytkownikowi za budynki lub urządzenia istniejące na gruncie w dniu wygaśnięcia użytkowania wieczystego.

Opłaty za użytkowanie wieczyste

Za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste pobiera się dwa rodzaje opłat:

  • pierwszą opłatę oraz

  • opłaty roczne.

Stawka procentowa pierwszej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego wynosi od 15% do 25% ceny nieruchomości gruntowej. Natomiast wysokość stawek procentowych opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego jest uzależniona od określonego w umowie celu, na jaki nieruchomość gruntowa została oddana. Przykładowo wynosi:

  • 1% ceny - za nieruchomości gruntowe oddane na cele rolne,

  • 1% ceny - za nieruchomości gruntowe oddane na cele mieszkaniowe, na realizację urządzeń infrastruktury technicznej i innych celów publicznych oraz działalność sportową,

  • 2% ceny -  za nieruchomości gruntowe na działalność turystyczną.

Bonifikata od opłat

Właściwy organ może, a czasem musi udzielić bonifikaty od pierwszej opłaty i opłat rocznych. Możliwość taka istnieje, o ile zostało wydane w tej kwestii zarządzenia wojewody albo podjęto uchwałę rady lub sejmiku. Natomiast osobom fizycznym, których dochód miesięczny na jednego członka gospodarstwa domowego nie przekracza 50% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym rok, za który opłata ma być wnoszona, właściwy organ obowiązkowo udziela – na ich wniosek – 50% bonifikaty od opłaty rocznej, jeżeli nieruchomość jest przeznaczona na cele mieszkaniowe lub wykorzystywana na te cele. Użytkownik powinien pamiętać, że w pewnych sytuacjach bonifikata może zostać wypowiedziana.

W razie niedotrzymania terminów zagospodarowania nieruchomości gruntowej, w sposób i w terminie określonym w umowie, organ może wyznaczyć termin dodatkowy. W przypadku niedotrzymania terminu umownego lub terminu dodatkowego, mogą być ustalone dodatkowe opłaty roczne obciążające użytkownika wieczystego, niezależnie od opłat z tytułu użytkowania wieczystego.

Podwyższenie opłaty

Opłata roczna za użytkowanie wieczyste nie jest ustalana raz na zawsze. Wysokość opłaty rocznej podlega aktualizacji nie częściej niż raz na 3 lata, jeżeli wartość tej nieruchomości ulegnie zmianie. Następuje to w wyniku wypowiedzenia w formie pisemnej wysokości dotychczasowej opłaty, w terminie do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego. Równocześnie w takiej sytuacji organ przesyła użytkownikowi wieczystemu ofertę przyjęcia nowej wysokości opłaty rocznej. W wypowiedzeniu należy wskazać sposób obliczenia nowej wysokości opłaty rocznej i pouczyć użytkownika wieczystego o sposobie zakwestionowania wypowiedzenia. Do wypowiedzenia dołącza się informację o wartości rynkowej nieruchomości oraz o miejscu, w którym można zapoznać się z operatem szacunkowym.

Użytkownik wieczysty może w terminie 30 dni od otrzymania wypowiedzenia złożyć do samorządowego kolegium odwoławczego właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości, wniosek o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej jest nieuzasadniona albo jest uzasadniona w innej wysokości. Wniosek składa się za pośrednictwem właściwego organu, który wypowiedział wysokość opłaty za  użytkowanie wieczyste. Ciężar dowodu, że istnieją przesłanki aktualizacji opłaty rocznej, spoczywa na właściwym organie, a nie na użytkowniku wieczystym. Od orzeczenia kolegium właściwy organ lub użytkownik wieczysty mogą wnieść sprzeciw w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia. Wniesienie sprzeciwu jest równoznaczne z żądaniem przekazania sprawy do sądu.

Zakończenie umowy

Z naturalnych powodów użytkowanie wieczyste wygasa po upływie terminu wskazanego w umowie. Jednak w ciągu ostatnich pięciu lat przed upływem zastrzeżonego w umowie terminu, użytkownik wieczysty może żądać jego przedłużenia na dalszy okres – od 40 do 99 lat. Z takim żądaniem użytkownik wieczysty może wystąpić wcześniej, jeżeli okres amortyzacji zamierzonych na użytkowanym gruncie nakładów jest znacznie dłuższy aniżeli czas, który pozostaje do upływu zastrzeżonego w umowie terminu. Odmowa przedłużenia jest dopuszczalna tylko ze względu na ważny interes społeczny.

Użytkowanie wieczyste może zostać rozwiązane wcześniej. Może do tego dojść na mocy porozumienia stron, tj. właściciela nieruchomości (reprezentowanego przez właściwy organ) i użytkownika wieczystego.

Ponadto właściwy organ może żądać rozwiązania umowy użytkowania wieczystego przed upływem ustalonego w umowie terminu, jeżeli użytkownik wieczysty korzysta z tej nieruchomości w sposób sprzeczny z tym, który został ustalony w umowie, a w szczególności jeżeli nie zabudował jej w ustalonym terminie.

Przekształcenie w prawo własności - zmiany od 2019 r.

Od 1 stycznia 2019 r. użytkowanie wieczyste gruntów położonych pod blokami mieszkalnymi i domami jednorodzinnymi zostanie przekształcone z mocy prawa w prawo własności. Skutek taki nastąpi zarówno w stosunku do gruntów należących do Skarbu Państwa, jak i tych będących własnością jednostek samorządu terytorialnego. Z tytułu przekształcenia nowy właściciel gruntu będzie musiał ponosić opłatę. Jej wysokość będzie równa wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego. Opłata będzie wnoszona przez okres 20 lat, licząc od dnia przekształcenia.

Użytkownicy wieczyści innych nieruchomości z mocy prawa nie zostaną uwłaszczeni, ale niektórzy z nich mogą to zrobić w odmiennym trybie, składając już teraz wniosek. Osoby fizyczne będące w dniu 13 października 2005 r. użytkownikami wieczystymi nieruchomości  zabudowanych na cele mieszkaniowe lub zabudowanych garażami albo przeznaczonych pod zabudowę na cele mieszkaniowe lub pod zabudowę garażami oraz nieruchomości rolnych mogą wystąpić z żądaniem przekształcenia prawa użytkowania wieczystego tych nieruchomości w prawo własności. Mogą to zrobić również osoby fizyczne i prawne będące właścicielami lokali, których udział w nieruchomości wspólnej obejmuje prawo użytkowania wieczystego oraz spółdzielnie mieszkaniowe będące właścicielami budynków mieszkalnych lub garaży. Regulację tę stosuje się również do osób, które prawo użytkowania wieczystego albo udział w tym prawie uzyskały po dniu 13 października 2005 r. (z wyjątkiem spółdzielni mieszkaniowych).  

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów