Krajowy Rejestr Sądowy powstał w celu wzmocnienia pewności obrotu gospodarczego, trafiają tam bowiem wyłącznie dane zweryfikowane przez sąd rejestrowy. Przed wydaniem postanowienia w przedmiocie wpisu sąd przeprowadza kontrolę wniosku w zakresie jego zgodności z przepisami prawa, zarówno pod względem formalnym, jak i merytorycznym. Dzięki temu informacje znajdujące się w KRS są wiarygodne i pewne. Dodatkowo, w celu ugruntowania owej wiarygodności, wprowadzona została zasada nieusuwalności danych. Takie rozwiązanie pozwala wszystkim zainteresowanym nie tylko zapoznać się z aktualnymi informacjami o przedsiębiorcy, ale także zweryfikować dane historyczne.
Zasada nieusuwalności danych - na czym polega?
Zasada nieusuwalności danych oznacza tyle, że dane raz umieszczone w rejestrze nie mogą być z niego usunięte. Dotyczy to wszelkich informacji, jakie kiedykolwiek zostały wprowadzone do rejestru, tj. nie tylko tych aktualnie odnoszących się do podmiotu wpisanego w KRS, ale także danych historycznych, nieaktualnych, które zostały już pozbawione jakichkolwiek skutków prawnych. Zabieg ten ma pomóc w większym stopniu odzwierciedlić faktyczną sytuację prawną przedsiębiorcy, pokazując, jak w perspektywie czasu zmieniała się struktura firmy czy zasady jej funkcjonowania.
Zasada generalna – nieusuwalność danych
Zasada nieusuwalności danych została ustanowiona przepisami art. 12 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (dalej jako „ustawa o KRS”). Zgodnie z ust. 1 tego przepisu wszelkie dane wprowadzone do systemu teleinformatycznego KRS nie mogą być z niego usunięte, chyba że ustawa stanowi inaczej. Zasada ta dotyczy wszelkiego rodzaju informacji, jakie sąd rejestrowy wprowadził do rejestru mocą swojego postanowienia. Do zbioru danych KRS wchodzą również informacje nieaktualne, które nie wywołują już skutków prawnych.
Omawiając zasadę nieusuwalności danych, należy podkreślić, iż usunięcie danych to nie to samo, co ich wykreślenie. Wykreślenie stanowi rodzaj wpisu w rejestrze, który wskazuje, iż informacje wykreślone stały się przedawnione i prawnie nieważne. Mimo to cały czas są one przechowywane w systemie teleinformatycznym i mogą być wyświetlone przez każdego, kto będzie chciał je zweryfikować. Wykreślenie danych nie jest zatem równoznaczne z trwałym usunięciem danych z KRS.
Zasada nieusuwalności wpisu nie ma charakteru bezwzględnego. Jednakże usunięcie danych może nastąpić wyłącznie na podstawie przepisów zawartych w aktach prawnych rangi ustawowej. Stąd też upoważnienie do trwałego usunięcia danych w KRS musi wynikać z ustawy o KRS lub z ustaw szczególnych. Wykluczone jest usunięcie jakichkolwiek informacji z systemu bez jednoznacznej podstawy wynikającej z ustawy nawet wówczas, gdy przemawiałyby za tym względy celowościowe. Powyższe potwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z 19 sierpnia 2009 roku (sygn. akt: III CZP 49/09): „Art. 12 ust. 1 KRSU ustanawia zasadę nieusuwalności wpisu i dlatego musi istnieć przepis szczególny (wyjątkowy) zezwalający wprost na jego usunięcie z rejestru”.
Wpis zawierający oczywiste błędy lub niezgodności z treścią postanowienia sądu
Jak niemalże od każdej zasady, tak i od tej istnieją pewne wyjątki. Przepis ust. 2 art. 12 ustawy o KRS wskazuje, iż gdy okaże się, że w rejestrze znajduje się wpis zawierający oczywiste błędy lub niezgodności z treścią postanowienia sądu, sąd z urzędu sprostuje wpis. Jak wskazuje się w doktrynie, sprostowanie realizowane przez sąd rejestrowy na podstawie art. 12 ust. 2 KRSU dotyczy wyłącznie wpisu. Przepis ten nie może stanowić podstawy dla sprostowania postanowienia sądu rejestrowego w przedmiocie wpisu (por. P. Suski, Stowarzyszenia, s. 157).
Sprostowanie dokonywane jest z urzędu, tj. w każdej sytuacji, czy to sąd zauważy błąd, czy podmiot trzeci zgłosi zastrzeżenie w tym przedmiocie, sąd rejestrowy ma obowiązek zbadania sprawy i w razie potrzeby wydania odpowiedniego orzeczenia. Wpisu „naprawczego” dokonuje się na mocy postanowienia, które z kolei podlega zaskarżeniu (od orzeczenia referendarza sądowego – skarga, od postanowienia sądu – apelacja).
Co bardzo istotne, sprostowanie nie może wprowadzać zmian merytorycznych we wpisie. Postanowienie w przedmiocie sprostowania nie może prowadzić do zmiany rozstrzygnięcia zawartego w postanowieniu o wpisie poprzez poszerzanie lub zawężanie zakresu danych ujawnionych w KRS w porównaniu do tych, które zostały wprowadzone pierwotnie.
Przesłanki sprostowania
Przepis art. 12 ust. 2 ustawy o KRS daje możliwość dokonania sprostowania wpisu przez sąd wyłącznie w dwóch przypadkach. Modyfikacja wpisu z urzędu jest możliwa, jedynie gdy:
- wpis zawiera oczywiste błędy,
- wpis zawiera niezgodności z treścią postanowienia sądu rejestrowego o wpisie.
Za oczywiste błędy bierzemy pomyłki widoczne na pierwszy rzut oka, oczywiste nawet dla osoby niebędącej zawodowym prawnikiem. Mogą to być omyłki pisarskie, czyli błędy literowe, pominięcie litery lub wyrazu, błędy rachunkowe, czyli pomyłki wynikające z niewłaściwego przeprowadzenia badań arytmetycznych, w szczególności błędne zsumowanie lub odjęcie poszczególnych pozycji, bądź też inne niedokładności.
#podobne#
Sąd Najwyższy w postanowieniu z 31 stycznia 2007 roku (sygn. akt: II CSK 314/06) wskazał, że „wady orzeczenia musi charakteryzować cecha oczywistości, która stanowi jednocześnie granicę dopuszczalności sprostowania. Nie można w wyniku stosowania doprowadzić do merytorycznej zmiany orzeczenia czy zastąpienia orzeczenia merytorycznego formalnym. Tryb sprostowania służy do usuwania z tekstu orzeczenia niedokładności, błędów pisarskich albo rachunkowych lub innych oczywistych omyłek, a nie do naprawy poważniejszych wad orzeczenia”.
Z kolei wpis zawierający niezgodności z treścią postanowienia sądu rejestrowego oznacza błąd popełniony nie przy wydawaniu orzeczenia, a wprowadzaniu treści postanowienia do systemu teleinformatycznego. Może on wynikać z pominięcia pewnych informacji, wpisania ich z błędami czy też umieszczenia danych wskazanych w postanowieniu o wpisie w niewłaściwych rubrykach rejestru. Niezgodność może objawiać się wykreśleniem informacji aktualnych zamiast tych wskazanych w orzeczeniu sądu.
Zasada nieusuwalności danych KRS a dane niedopuszczalne
Kolejnym wyjątkiem od głównej reguły nieusuwalności danych w KRS jest przypadek, gdy w rejestrze są zamieszczone dane niedopuszczalne ze względu na obowiązujące przepisy prawa. W takiej sytuacji sąd rejestrowy, po wysłuchaniu zainteresowanych osób na posiedzeniu lub po wezwaniu do złożenia oświadczenia pisemnego, wykreśla je z urzędu.
Dane niedopuszczalne to informacje o podmiocie wpisanym do rejestru, których umieszczenie w KRS nie zostało przewidziane przez przepisy prawa lub takie, które nie odpowiadają rzeczywistemu stanowi rzeczy bądź zostały wpisane na podstawie nieważnej czynności prawnej.
Jak wskazuje doktryna, omawiana kompetencja sądu jest skutkiem zasady prawdziwości danych wpisanych do rejestru. Skoro wpis objęty jest domniemaniem prawdziwości, to konieczne jest, aby sąd rejestrowy miał możliwość wykreślenia wpisu, którego dokonano na podstawie nieważnej czynności prawnej lub który nie odpowiada rzeczywistemu stanowi rzeczy. Wpis niedopuszczalny to wpis dokonany na podstawie bezwzględnie nieważnej czynności prawnej.
Usunięcie dokumentów finansowych z repozytorium
Ostatnim wyjątkiem przewidzianym przez art. 12 ustawy o KRS jest prawo sądu rejestrowego do usuwania z urzędu dokumentów złożonych do repozytorium dokumentów finansowych. Jak wskazywano w projekcie nowelizacji do ustawy wprowadzającej ust. 4 do omawianego przepisu, dotychczasowy mechanizm składania do rejestru dokumentów finansowych znacząco utrudniał prowadzenie kontroli sądowej na etapie przekazywania wymaganych dokumentów do repozytorium. W związku z tym właściwym było przyznanie sądowi kompetencji do przeprowadzenia następczej kontroli złożonych dokumentów.
Kontrola dokumentów finansowych składanych przez podmioty wpisane do KRS obejmuje przede wszystkim ustalenie istnienia podstawy prawnej dla złożenia do rejestru dokumentów o określonej treści, a także stwierdzenie spełnienia przez dokument wymogów formalnych związanych z realizacją obowiązków sprawozdawczości finansowej. Jeżeli sąd dojdzie do przekonania, iż badane dokumenty nie spełniają wymogów prawnych, ma on obowiązek usunąć je z repozytorium oraz (jeżeli istnieje stosowny obowiązek dokonania wpisu do KRS) wykreślić z urzędu taki wpis.
Usunięcie dokumentów z repozytorium dokumentów finansowych oraz wykreślenie stosownego wpisu na podstawie takiego dokumentu wymaga, aby sąd badający sprawę wydał postanowienie. Na to orzeczenie przysługuje odwołanie.
Zasada nieusuwalności danych – podsumowanie
Generalna zasada rejestracji podmiotów gospodarczych w KRS stanowi, iż wszystkie dane, jakie zostały tam wpisane, nie mogą zostać usunięte. I nie chodzi tu jedynie o informacje aktualne, ale również o te już przedawnione. W związku z celem rejestru przedsiębiorców, jakim jest zagwarantowanie pewności obrotu gospodarczego, każdy zainteresowany jest w stanie sprawdzić całą historię danych, jakie były przypisane do danego podmiotu. Przepis stanowiący omawianą zasadę wskazuje także na pewne odstępstwa. Otóż sąd z urzędu może dokonać modyfikacji wpisu, jeżeli uzna, iż pojawił się oczywisty błąd, a także kiedy informacje zamieszczone w rejestrze są niedopuszczalne ze względu na obowiązujące przepisy prawa.
