Osoba prowadząca działalność gospodarczą w razie choroby lub macierzyństwa może otrzymać z ZUS-u zasiłek chorobowy, o ile zostaną spełnione pewne warunki. Oprócz konieczności zgłoszenia się do ubezpieczenia chorobowego i terminowego opłacania składek w pełnej wysokości przedsiębiorca musi także złożyć do ZUS-u zaświadczenie płatnika składek Z-3b. Jaki jest termin na złożenie tego dokumentu? Czy niezłożenie go w terminie powoduje utratę prawa do zasiłku? Przeczytaj nasz artykuł i poznaj szczegóły.
Przedsiębiorca jako osoba podlegająca ubezpieczeniom w ZUS-ie
Osoba prowadząca działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Dla przedsiębiorców, którzy nie korzystają z żadnych ulg, podstawę wymiaru stanowi kwota nie mniejsza niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, która w 2023 roku wynosi 4161 zł. Od tej kwoty przedsiębiorcy muszą płacić składki na ubezpieczenia w wysokości:
- emerytalne – 19,52% podstawy – 812,23 zł;
- rentowe – 8% podstawy – 332,88 zł;
- wypadkowe – od 0,67 do 3,33% w zależności od liczby wypadków i branży, w której działa firma – składka dla firmy zatrudniającej do 10 osób wynosi 1,67%, tj.69,49 zł;
Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne i wynosi 2,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, tj. 101,94 zł.
Oprócz tego przedsiębiorca musi także opłacać składki na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy w wysokości 2,45% podstawy wymiaru.
Oprócz wymienionych kwot przedsiębiorca musi opłacać ubezpieczenie zdrowotne, które od 2022 roku zależy od formy opodatkowania oraz wysokości dochodów i wynosi:
- 9% od dochodu z działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach ogólnych,
- 4,9% od dochodu z działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym
– z zastrzeżeniem, że jeżeli w danym miesiącu dochód jest niższy niż minimalne wynagrodzenie, to wówczas składka jest naliczana w wysokości 9% minimalnego wynagrodzenia, które od stycznia 2023 roku wynosi 3490 zł, a od lipca – 3600 zł.
W przypadku osób rozliczających się ryczałtem składka zdrowotna wynosi 9% zryczałtowanej podstawy i zależy od kwoty przychodu:
- 376,60 zł – poniżej 60 000 zł,
- 626,63 zł – od 60 000 do 300 000 zł,
- 1128,48 zł – powyżej 300 000 zł.
Jakie warunki musi spełnić przedsiębiorca, aby otrzymać zasiłek chorobowy?
Warunkiem otrzymania zasiłku chorobowego jest otrzymanie zwolnienia lekarskiego potwierdzającego okres niezdolności do pracy. Trafia ono przez platformę PUE bezpośrednio do ZUS-u, dlatego też przedsiębiorca nie musi go dostarczać w ciągu 7 dni, jak to miało miejsce przed wprowadzeniem Platformy Usług Elektronicznych. Aby ZUS wypłacił świadczenie, niezbędne będzie także:
- zgłoszenie przedsiębiorcy do ubezpieczenia chorobowego, które jest dobrowolne;
- podleganie ubezpieczeniom społecznym (w tym chorobowemu) przez okres minimum 90 dni. Do okresu wyczekiwania wlicza się wszystkie wcześniejsze okresy ubezpieczenia (np. z pracy na umowę o pracę), pod warunkiem że przerwa nie była dłuższa niż 30 dni;
- opłacanie składek ZUS w pełnej wysokości.
Zasiłku nie otrzyma zatem osoba rozpoczynająca działalność gospodarczą, która zachoruje przed upływem 90 dni, o ile nie ma ciągłości ubezpieczenia, a także osoba, której zadłużenie względem ZUS-u przekracza kwotę 1% minimalnego wynagrodzenia, tj. w 2023 roku kwoty 34,90 zł. Zasiłek zostanie przyznany dopiero po spłacie zadłużenia.
Jak otrzymać świadczenie z ZUS-u w razie choroby?
Zgodnie z art. 61b ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa postępowanie w sprawie przyznania i wypłaty zasiłku chorobowego następuje na wniosek złożony w formie pisemnej lub elektronicznej. Po otrzymaniu zwolnienia lekarskiego, które jest przekazywane bezpośrednio do ZUS-u za pomocą platformy PUE-ZUS, przedsiębiorca powinien złożyć do ZUS-u:
- wniosek o zasiłek chorobowy na druku ZAS-53 albo
- zaświadczenie płatnika składek na druku Z3-b.
Zaświadczenie płatnika składek Z-3b składa osoba:
- prowadząca działalność gospodarczą,
- współpracująca z osobą prowadzącą działalność gospodarczą,
- korzystająca z ulgi na start,
- duchowna,
aby otrzymać jedno z następujących świadczeń wypłacanych przez ZUS:
- zasiłek chorobowy,
- zasiłek opiekuńczy,
- zasiłek macierzyński,
- świadczenie rehabilitacyjne.
W zaświadczeniu należy podać:
- dane identyfikacyjne, takie jak NIP, REGON PESEL, imię i nazwisko i adres;
- rachunek bankowy, na który ZUS ma przekazać pieniądze;
- o jaki zasiłek się wnioskuje, np. chorobowy lub opiekuńczy czy inny;
- informacje dotyczące ubezpieczonego – czy jest objęty ubezpieczeniem jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, czy na innej podstawie, oraz czy niezdolność do pracy powstała z powodu choroby zawodowej, wypadku przy pracy lub wypadku w drodze do pracy lub z pracy (wówczas należy dołączyć dokument potwierdzający to zdarzenie, np. decyzję lub kartę wypadku).
Termin na złożenie w ZUS-ie zaświadczenia płatnika składek Z-3b
Ustawodawca nie określił dokładnie terminu złożenia do ZUS-u zaświadczenia płatnika składek Z-3b przez przedsiębiorcę. W art. 61b pkt 4 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wskazał jedynie, że płatnik składek, który zgłasza do ubezpieczenia nie więcej niż 20 osób (taki, który nie wypłaca samodzielnie zasiłków), ma obowiązek w terminie 7 dni przekazać dokumentację niezbędną do wypłaty zasiłku.
Oznacza to, że w takiej sytuacji zastosowanie mogą mieć przepisy wspomnianej ustawy dotyczące przedawnienia roszczeń o zasiłek chorobowy. Zgodnie bowiem z art. 67 pkt 1 Ustawy „roszczenie o wypłatę zasiłku chorobowego, wyrównawczego, macierzyńskiego oraz opiekuńczego przedawnia się po upływie 6 miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek przysługuje”.
Jeżeli jednak niezgłoszenie roszczenia o wypłatę zasiłku nastąpiło z przyczyn niezależnych od osoby uprawnionej, termin 6 miesięcy liczy się od dnia, w którym ustała przeszkoda uniemożliwiająca zgłoszenie roszczenia.
Przykład 1.
Pani Joanna prowadzi zakład fryzjerski i od 1 do 8 lutego 2023 roku przebywała na zwolnieniu lekarskim. Zaświadczenie płatnika składek Z-3b musi złożyć do ZUS-u najpóźniej 7 sierpnia 2023 roku. Po tym terminie prawo do zasiłku ulegnie przedawnieniu.
Przykład 2.
Pan Piotr jest przedsiębiorcą prowadzącym zakład brukarski. Od 5 do 15 sierpnia 2022 roku przebywał na zwolnieniu lekarskim, jednak nie złożył do tej pory w ZUS-ie zaświadczenia płatnika składek Z-3b. Pan Piotr zapomniał dostarczyć ten dokument i nie może udowodnić, że niedostarczenie go do ZUS-u wynikało z przyczyn niezależnych od niego. W związku z tym, że minęło już 6 miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który przysługuje zasiłek, prawo do niego uległo przedawnieniu i pan Piotr już go nie otrzyma.
Reasumując, przedsiębiorca, który chciałby otrzymać z ZUS-u zasiłek chorobowy, musi złożyć do ZUS-u zaświadczenie płatnika składek Z-3b, które wraz ze zwolnieniem lekarskim stanowi podstawę do wszczęcia przez ZUS procedury wypłaty zasiłku. Na złożenie dokumentu jest tylko 6 miesięcy od ostatniego dnia, za który zasiłek przysługuje. Po tym czasie prawo do zasiłku chorobowego ulega przedawnieniu, chyba że istnieją przeszkody uniemożliwiające zgłoszenie roszczenia. Wówczas 6-miesięczny termin liczy się od dnia, w którym ustała przeszkoda uniemożliwiająca zgłoszenie roszczenia.
