Czy można przyspieszyć postępowanie podatkowe?

Długotrwałe postępowanie administracyjne powoduje znaczne opóźnienia w załatwieniu sprawy. Planując konkretne przedsięwzięcia - czy to prywatne, czy gospodarcze - należy wziąć pod uwagę także czas na załatwienie niezbędnych pozwoleń oraz decyzji.

O tym, jakie są terminy dla rozpoznania sprawy przez urząd oraz o tym, jak można przyspieszyć proces rozpatrywania spraw piszemy w dalszej części artykułu.

Postępowanie podatkowe - czas na załatwienie sprawy

Terminy, przewidziane na załatwianie spraw przez urząd, zostały uregulowane w Kodeksie postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.). Zgodnie z dyspozycją art. 35 k.p.a. organy administracji publicznej zobowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki.

Co więcej, niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu na dowodach przedstawionych przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania.

Sprawa powinna być także załatwiona bez nadmiernych opóźnień, jeżeli jest możliwa do rozpatrzenia w oparciu na faktach i dowodach powszechnie znanych albo znanych z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie.

Ponadto zwłoka przy rozpatrzeniu sprawy nie może mieć miejsca, gdy organ może wydać akt decyzyjny na podstawie danych, którymi rozporządza.

Dnia 16 grudnia 2008 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w wyroku sygn. akt II SA/Op 555/2008 orzekł: “Niezwłocznie oznacza bez zwlekania, natychmiast - od razu. Należy jednak mieć na uwadze, że nawet w najprostszej sprawie organ administracji publicznej powinien dokonać analizy stanu prawnego i mieć czas na zapoznanie się ze stanem faktycznym sprawy. W takiej sytuacji jednak organ nie powinien przekroczyć terminu (...)”.

Kolejne części tego przepisu wskazują, że załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania.

Do przytoczonych powyżej reguł nie należy wliczać terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności, jak również okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu.

Przykładowo do naruszenia terminów nie dojdzie w momencie, gdy strona nie uzupełniła braków formalnych wniosku, mimo wezwania do usunięcia braków. Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 sierpnia 2013 r., sygn. akt I SAB/Wa 302/2013, z bezczynnością organu administracji publicznej możemy mieć do czynienia, gdy ten nie podjął żadnych czynności w sprawie, ale również wtedy, gdy je podjął, ale mimo ustawowego obowiązku nie zakończył postępowania wydaniem decyzji lub innego aktu administracyjnego.

Obowiązek informowania o opóźnieniu załatwienia sprawy

W przypadku niezałatwienia sprawy w terminie organ jest zobowiązany do poinformowania o tym strony toczącego się postępowania. W tym celu powinien podać przyczyny zwłoki oraz wyznaczyć nowy termin na załatwienie sprawy.

Praktyka pokazuje, że organy nawet kilkakrotnie przesuwają termin załatwienia sprawy i nie podają przy tym żadnych okoliczności. Z kolei nowy termin bywa także zmieniany.

W przypadku, gdy takie postępowanie organu potrwa dłużej niż 2 miesiące, strona może wnieść zażalenie na niezałatwienie sprawy w terminie.

Zażalenie oraz wezwanie do usunięcia naruszenia prawa

W zależności od organu, który prowadzi sprawę, środek odwoławczy może być kierowany do różnych instytucji. Szczegółowy wykaz organów wyższej instancji można odnaleźć w art. 17 k.p.a.

Ponadto strona ma możliwość wezwać organ do usunięcia naruszenia prawa. W wypadku, gdy organ wyższego stopnia nie występuje, wezwanie się wnosi do tego, który rozpoznaje sprawę. Tak stanowi dyspozycja art. 37 k.p.a.

Zażalenie powinno spełniać wymagania określone w art. 63 par. 2 k.p.a., czyli zawierać co najmniej wskazanie osoby, od której pochodzi, jej adres oraz żądanie, którym w tym przypadku będzie wyznaczenie organowi prowadzącemu sprawę ostatecznego terminu do jej załatwienia.

Ponadto należy zamieścić także krótkie uzasadnienie, które wskazuje w szczególności moment wszczęcia postępowania administracyjnego oraz upłynięcie terminu na jego zakończenie. W sytuacji, gdy podmiot wezwie organ do usunięcia naruszenia prawa, należy także wspomnieć o tym, że zaistniała przewlekłość postępowania.

Skutki złożenia zażalenia - dodatkowy termin

Co do zasady zażalenie jest rozpatrywane przez organ wyższego stopnia. Ten może uznać zażalenie za uzasadnione albo za bezzasadne np. w przypadku dalszych braków formalnych. Uznanie wniesionego środka skutkuje wyznaczeniem dodatkowego terminu na załatwienie sprawy oraz zarządzeniem wyjaśnienia przyczyn oraz ustalenia osób odpowiedzialnych niezałatwienia sprawy w terminie. W niektórych sytuacjach następuje także podjęcie środków, których celem jest zapobieganiu naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.

Ponadto zgodnie z brzmieniem art. 37 k.p.a. organ stwierdza jednocześnie, czy niezałatwienie sprawy w terminie miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

Należy wspomnieć także o skutkach braku terminowości z winy urzędników, którzy z tego tytułu mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej.

Postępowanie przed sądem

W przypadku nieuwzględnienia zażalenia strona może wnieść skargę do sądu administracyjnego. Skargę taką można wnieść, gdy nie przysługuje już żaden środek odwoławczy - jak zażalenie, odwołanie albo wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Strona może wnieść skargę w terminie 30 dni od dnia otrzymania rozstrzygnięcia organu wyższego stopnia lub po upływie 60 dni od dnia wezwania do usunięcia naruszenia prawa, jeżeli takie wezwanie zostało pozostawione bez odpowiedzi. Zasadniczo opłata od skargi wynosi 100 zł. Uznanie skargi wiąże się ze stwierdzeniem o tym, czy bezczynność albo przewlekłość postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Ponadto sąd zobowiązuje organ do załatwienia sprawy w określonym terminie.