Definicja samochodu osobowego

Rok 2013 miał być rokiem zmiany w definicji samochodu osobowego obowiązującej w polskich przepisach. Przyjęcie nowych przepisów przesunięto jednak o rok - według najnowszych planów zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2014 roku. Skąd całe zamieszanie wokół tej sprawy oraz co oznacza obecny stan prawny dla przedsiębiorców?

Konieczność zmiany przepisów określających, czym jest samochód osobowy oraz jakie wymogi musi spełnić pojazd, aby można było uznać go za samochód inny niż osobowy, wynika z konieczności dostosowania ustaw o PIT i CIT do zmienionych przepisów ustawy o VAT. Są to skutki ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 roku o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r. Nr 102, poz. 585). Zmiany te istotne są z punktu widzenia odliczenia podatku VAT od zakupu takiego samochodu oraz odliczania VAT od paliwa oraz kwoty zaliczania do kosztów uzyskania przychodów – amortyzacji i ubezpieczenia.

Jak było od 2011 do końca 2012 roku?

W 2011 roku definicja samochodu osobowego zniknęła z ustaw o podatku dochodowym. Art. 7 wspomnianej wcześniej ustawy nowelizacyjnej określał, że w okresie od 1 stycznia 2011 roku (mimo iż ustawa została przyjęta 15 kwietnia, zmiany dotyczące samochodu osobowego zaczęły obowiązywać z mocą wsteczną od 1 stycznia) do 31 grudnia 2012 roku, ilekroć w przepisach ustaw o podatku dochodowym jest mowa o samochodzie osobowym, oznacza to pojazd osobowy o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, konstrukcyjnie przeznaczony do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą, z wyjątkiem:

pojazdu samochodowego mającego jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, klasyfikowanego na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van;
pojazdu samochodowego mającego więcej niż jeden rząd siedzeń, które oddzielone są od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą i u którego długość części przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona po podłodze od najdalej wysuniętego punktu podłogi pozwalającego postawić pionową ścianę lub trwałą przegrodę pomiędzy podłogą a sufitem do tylnej krawędzi podłogi, przekracza 50% długości pojazdu; dla obliczenia proporcji, o której mowa w zdaniu poprzednim, długość pojazdu stanowi odległość pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a tylną krawędzią podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona w linii poziomej wzdłuż pojazdu pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a punktem wyprowadzonym w pionie od tylnej krawędzi podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków;
pojazdu samochodowego, który ma otwartą część przeznaczoną do przewozu ładunków;
pojazdu samochodowego, który posiada kabinę kierowcy i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu;
pojazdu samochodowego będącego pojazdem specjalnym w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym o przeznaczeniach wymienionych w załączniku do niniejszej ustawy.

Różnicą między nowymi przepisami, a tymi sprzed nowelizacji jest głównie ustalenie w przepisach obowiązujących od początku 2011 roku znaczenia pojęcia “pojazd specjalny”. Wcześniejsza definicja wynikająca z obu ustaw o podatku dochodowym wskazywała, iż samochodem osobowym nie jest pojazd samochodowy będący pojazdem specjalnym w myśl przepisów prawa o ruchu drogowym, o przeznaczeniach wymienionych w załączniku nr 9 do ustawy o VAT. Tymczasem od 1 stycznia 2011 r. ustawa o VAT nie zawiera tego załącznika, dlatego konieczne było doprecyzowanie tego pojęcia w znowelizowanych przepisach. Dlatego ustawa z 15 kwietnia 2011 roku w załączniku zawiera wykaz przeznaczeń samochodów specjalnych, o których mowa w pkt 5. Są to:

agregat elektryczny/spawalniczy,
bankowóz,
do prac wiertniczych,
koparka, koparkospycharka,
ładowarka,
do oczyszczania dróg,
podnośnik do prac konserwacyjno-montażowych,
pomoc drogowa,
do zimowego utrzymania dróg,
żuraw samochodowy,
pogrzebowy.

Wykaz ten dotyczy pojazdów specjalnych, które spełniają warunki i wymagania techniczne określone dla przeznaczeń tych pojazdów, zawarte w odrębnych przepisach.

Jak miało być od 1 stycznia 2013 roku?

Wspomniany wcześniej art. 7 ustawy nowelizującej miał obowiązywać do końca 2012 roku. Od 1 stycznia 2013 roku w ustawach o podatku dochodowym miała pojawić się nowa definicja samochodu osobowego. Zgodnie z tymi przepisami, ilekroć w ustawach o PIT i CIT jest mowa o samochodzie osobowym, oznacza to pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, konstrukcyjnie przeznaczony do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą, z wyjątkiem:

pojazdu samochodowego mającego jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, klasyfikowanego na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van,
pojazdu samochodowego mającego więcej niż jeden rząd siedzeń, które oddzielone są od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą i u którego długość części przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona po podłodze od najdalej wysuniętego punktu podłogi pozwalającego postawić pionową ścianę lub trwałą przegrodę pomiędzy podłogą a sufitem do tylnej krawędzi podłogi, przekracza 50% długości pojazdu; dla obliczenia proporcji, o której mowa w zdaniu poprzednim, długość pojazdu stanowi odległość pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a tylną krawędzią podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona w linii poziomej wzdłuż pojazdu pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a punktem wyprowadzonym w pionie od tylnej krawędzi podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków,
pojazdu samochodowego, który ma otwartą część przeznaczoną do przewozu ładunków,
pojazdu samochodowego, który posiada kabinę kierowcy i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu,
pojazdu samochodowego będącego pojazdem specjalnym - jeżeli z wyciągu ze świadectwa homologacji lub z odpisu decyzji zwalniającej z obowiązku uzyskania świadectwa homologacji, wydawanych zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym, lub z innych dokumentów określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 86a ust. 10 ustawy o podatku od towarów i usług, wynika, że jest to pojazd specjalny,
pojazdu samochodowego innego niż wymieniony w lit. a-e, w którym liczba miejsc (siedzeń) łącznie z miejscem dla kierowcy wynosi:
- 1 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 425 kg,
- 2 - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 493 kg,
- 3 lub więcej - jeżeli dopuszczalna ładowność jest równa lub większa niż 500 kg.

W przypadku pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony spełnienie wymagań określonych w punktach 1-4, pozwalających na niezaliczenie danego pojazdu samochodowego do samochodów osobowych, jest stwierdzane na podstawie dodatkowego badania technicznego przeprowadzonego przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzonego zaświadczeniem wydanym przez tę stację, oraz dowodu rejestracyjnego pojazdu, zawierającego właściwą adnotację o spełnieniu tych wymagań.

Dopuszczalna ładowność pojazdów oraz liczba miejsc, o których mowa w pkt 6, określane są na podstawie wyciągu ze świadectwa homologacji lub odpisu decyzji zwalniającej z obowiązku uzyskania świadectwa homologacji, wydawanych zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym. Pojazdy, które w wyciągu ze świadectwa homologacji lub w odpisie decyzji, o której mowa w zdaniu pierwszym, nie mają określonej dopuszczalnej ładowności lub liczby miejsc, będą traktowane jak samochody osobowe.

Jak jest od 1 stycznia 2013 roku?

Przepisy ustawy nowelizacyjnej, wbrew przewidywaniom, nie zaczęły obowiązywać od początku bieżącego roku. Stało się tak, zgodnie z ustaleniami art. 11 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej (Dz. U. z 2012 r. poz. 1456). Zgodnie z tym dokumentem, termin wejścia przedstawionych zmian został przesunięty o rok - na 1 stycznia 2014 roku. Jednocześnie, co za tym idzie, okres obowiązywania definicji samochodu osobowego zawartej w art. 7 ustawy nowelizacyjnej, został przesunięty do 31 grudnia 2013 roku.

Na wprowadzenie bardziej korzystnej dla przedsiębiorcy definicji samochodu osobowego (zawierającej mniej rodzajów samochodów, które można zaliczyć do tej kategorii) musimy zatem zaczekać jeszcze rok.