Skierowaliśmy pracownika na obowiązkowe badania lekarskie. Czy dojazd pracownika na badania będzie stanowił dla niego przychód?
Jerzy, Gdańsk
Zwrot kosztów na dojazd pracownika na badania obowiązkowe nie stanowi dla niego przychodu podlegającego opodatkowaniu.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o PIT za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Z definicji tej wynika zatem, że do przychodów pracownika zalicza się nie tylko otrzymane pieniądze, ale również otrzymane świadczenia rzeczowe, z wyjątkiem świadczeń określonych w katalogu zwolnień, zawartym w art. 21 ustawy o PIT.
Oznacza to, że do przychodów pracownika zalicza się praktycznie wszystkie otrzymane przez niego świadczenia. Jednak nie zalicza się do przychodów pracowników świadczeń, które pracodawca obowiązany jest ponieść na własny koszt. Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o PIT wolne od podatku dochodowego są świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty za te świadczenia, przysługujące na podstawie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, jeżeli zasady ich przyznawania wynikają z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.
Natomiast zgodnie z art. 229 § 6 Kodeksu pracy, wstępne, okresowe i kontrolne badania lekarskie są przeprowadzane na koszt pracodawcy. Pracodawca ponosi ponadto inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy. Na tę opiekę składają się 3 rodzaje badań:
- wstępne, dla osób przyjmowanych do pracy lub pracowników młodocianych przenoszonych na inne stanowiska pracy i innych pracowników przenoszonych na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe;
- okresowe, w terminie wyznaczonym przez lekarza medycyny pracy oraz
- kontrolne, w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą.
Co niezwykle istotne, pracodawca ma obowiązek nie tylko pokryć wydatki na przeprowadzenie samych badań obowiązkowych, lecz także ponieść inne związane z tym koszty. Dlatego też inny będzie sposób rozliczenia dojazdów na obowiązkowe badania, a inny na nieobowiązkowe.
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 8 lipca 2014 r. sygn. akt K 7/13. TK uznał, że nieodpłatnymi świadczeniami są wyłącznie przysporzenia majątkowe o indywidualnie określonej wartości, otrzymane przez pracownika. Dopiero wtedy po stronie zatrudnionego powstaje przychód, który podlega opodatkowaniu. Zdaniem Trybunału to, czy pracownik uzyskał dochód, zależy natomiast od tego, czy skorzystał ze świadczenia oferowanego przez pracodawcę w pełni dobrowolnie i czy leżało to w jego interesie; gdyby świadczenia ze strony pracodawcy nie było, to pracownik musiałby sam ponieść wydatek.
W konsekwencji Trybunał uznał, że przychodem pracownika mogą być tylko świadczenia, które:
- zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie);
- zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy);
- przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść, a korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich).
Zwrot kosztów przejazdu na badania obowiązkowe przekazany pracownikowi nie jest świadczeniem ponoszonym za pracownika. Tym samym nie może być uznany za jego przychód ze stosunku pracy podlegający opodatkowaniu.
