Prowadzę firmę budowlaną. W umowie, którą podpisałem z kontrahentem, przewidziany był termin wykonania prac, a za jego niedotrzymanie – kara umowna. Niestety nie dotrzymałem go i w związku z tym byłem zobowiązany do jej zapłaty. Czy kara z tytułu niewykonania robót budowlanych w terminie może zostać zaliczona do kosztów firmowych?
Stefan, Nowy Sącz
W opisanej sytuacji możliwe jest zaliczenie wydatków poniesionych na zapłatę kary umownej do kosztów.
Przepisy Kodeksu cywilnego przewidują możliwość zastrzeżenia w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy, tj. kary umownej. W przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej dla tej sytuacji wysokości, bez względu na wysokość poniesionej szkody. Zastępuje ona odszkodowanie, którego wierzyciel może dochodzić na tzw. zasadach ogólnych.
Za koszt podatkowy może zostać uznany każdy wydatek poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.
Jednak na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 19 ustawy o PIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków związanych z zapłatą kar umownych i odszkodowań z tytułu:
wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług,
zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad,
zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.
Kara umowna, która podlega zapłacie przez spółkę za nieterminową realizację robót budowlanych, nie mieści się w przepisie art. 23 ust. 1 pkt 19 ustawy o PIT.
Stanowisko takie potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, w piśmie z 31 października 2012 r., sygn. IPPB1/415-1308/12-2/MT, w którym czytamy:
(…) W opisanej sytuacji Wnioskodawca dołożył wszelkich starań aby kontrakt zrealizować i uzyskać przychody, a nałożona kara jest związana z ryzykiem prowadzenia działalności gospodarczej, bez podjęcia którego jedyną decyzją byłoby w ogóle nie przystępowanie do realizacji umowy, a więc i brak przychodów. Pomiędzy zapłatą kary, a osiągnięciem przychodu istnieje ścisły związek przyczynowo-skutkowy.
Jeżeli zatem będące przedmiotem zapytania i określone co do wysokości kary umowne, wynikające z zawartej umowy, związane są w istocie z nieterminowym zrealizowaniem umów (a nie np. z wadami wykonanych usługi), to stanowią koszt uzyskania przychodu prowadzonej przez Wnioskodawcę pozarolniczej działalności gospodarczej (…).
Jednak organy podatkowe podkreślają przy tym, że zapłata kary nie powinna być efektem niestarannych działań podatnika. Podkreślał to m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji z 29 grudnia 2011 r.:
(...) nałożona kara nie może wynikać z nieracjonalnego i pozbawionego należytej staranności działania samej spółki. Niezwykle istotne jest, aby obiektywna ocena działań spółki skutkowała możliwością uznania ich za racjonalne, podjęte przy zachowaniu zasad staranności, które muszą cechować przedsiębiorcę (…).
Przykład 1.
Przedsiębiorca prowadzi firmę budowlaną. W związku z opóźnieniem w dostawie materiałów budowlanych prace nie zostały wykonane w terminie. Dlatego też na podatnika została nałożona kara. W takiej sytuacji przedsiębiorca może ją zaliczyć do kosztów.
