Podpisałem umowę najmu lokalu użytkowego na okres 10 lat. Prowadzę w tym punkcie sklep spożywczy, jednak lokalizacja ta powoduje straty. Chciałbym wycofać się z umowy i zapłacić karę za jej wcześniejsze rozwiązanie. Czy kara umowna może stanowić koszt uzyskania przychodu?
Tomasz, Koszalin
Nie ma przeszkód, by zaliczyć wydatki na karę z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy do kosztów.
Kosztami uzyskania przychodu są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Z oceny związku z prowadzoną działalnością winno wynikać, iż poniesiony wydatek obiektywnie może się przyczynić do osiągnięcia przychodów z danego źródła. Ponadto wydatek nie może znajdować się na liście kosztów nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów, wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Natomiast za koszty uzyskania przychodów nie uważa się kar umownych i odszkodowań z tytułu:
- wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług,
zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad,
zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług (art. 23 ust. 1 pkt 10) ustawy o PIT.
Z treści przywołanych uregulowań wynika, że dotyczy on wyłącznie zdarzeń spowodowanych wadliwością towarów lub robót i usług będących przedmiotem działalności gospodarczej. Wada jest w tym przypadku podstawową i konieczną przyczyną eliminacji poniesionych wydatków z kosztów podatkowych.
Jak wynika z treści pytania, kara umowna jest za przedterminowe rozwiązanie umowy. W katalogu wydatków niestanowiących kosztów uzyskania koszty wypłaty odstępnego z tytułu wcześniejszego odstąpienia od umowy nie zostały wymienione. Tym samym należy uznać, iż taki rodzaj kary nie został wyłączony z kosztów podatkowych.
W przypadku braku rozwiązania umowy najmu byłby Pan zobowiązany do ponoszenia kosztów czynszów przez pełny okres trwania umowy. W konsekwencji zapłata odstępnego miała na celu zminimalizowanie strat związanych z wycofaniem się z prowadzenia działalności w przedmiotowej lokalizacji.
Dlatego też należy uznać, iż poniesienie wydatku z tytułu odstępnego jest racjonalne i uzasadnione z punktu widzenia prowadzonej działalności gospodarczej, gdyż zapłata odstępnego jest dla Pana korzystniejsza, niż kontynuacja przedmiotowej umowy najmu na dotychczasowych warunkach i ponoszenie kosztów czynszów, znacznie przewyższających koszty związane z odstępnym. Powyższe działanie ma na celu uniknięcie powstania straty związanej z kontynuowaniem umów najmu przedmiotowego lokalu w związku z niewykorzystywaniem ich w działalności gospodarczej.
Również sądy i organy podatkowe potwierdzają możliwość zaliczenia takich wydatków do kosztów. Przykładem może być wyrok WSA w Warszawie z dnia 12 lutego 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 2105/12. W stanie faktycznym będącym przedmiotem rozstrzygnięcia niektóre z zawartych przez spółkę umów najmu lokali użytkowych zostały rozwiązane przed upływem czasu, na jaki zostały zawarte. Działanie takie było związane z zakończeniem nierentownej działalności w danej lokalizacji. W związku z powyższym spółka zobowiązała się do zapłaty kary umownej lub odszkodowania dla wynajmującego. Sąd potwierdził, że kara związana z przedterminowym rozwiązaniem umowy najmu może być zaliczona przez podatnika do kosztów uzyskania przychodów. Warunkiem takiego działania jest jednak to, aby rozwiązanie umowy najmu wiązało się z uzyskaniem, zabezpieczeniem lub zachowaniem źródła przychodów.
Podobne stanowisko zaprezentował dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 28 czerwca 2012 r., nr ITPB3/423-227/12/MK, w której organ ten stwierdził, co następuje:
(…) udokumentowane wydatki poniesione przez Spółkę, w związku z zapłaconym odszkodowaniem za skrócenie okresu trwania umowy najmu, które wynikają z umowy zawartej między stronami - mogą być, co do zasady, rozpoznawane jako koszty podatkowe w rozumieniu przepisu art. 15 ust. 1, z uwzględnieniem przepisu art. 16 ust. 1 ustawy. Do przedstawionego w zapytaniu stanu faktycznego zastrzeżenia zawarte w art. 16 ust. 1 pkt 22, ze względu na charakter przewidzianego w umowie ”odszkodowania”, nie mają zastosowania. Spółka wykazała, że zapłacone przez nią odszkodowanie poniesione na skutek przedterminowego rozwiązania umowy najmu ma pośredni związek z prowadzoną działalnością gospodarczą i osiąganymi przychodami. Z całokształtu okoliczności przedstawionych przez Spółkę wynika, że w tym konkretnym przypadku istnieje wpływ na konkurencyjność Spółki, co w efekcie przedkłada się na osiągane przychody (przełoży się na uzyskanie przez Spółkę wyższych przychodów z innych segmentów działalności) (...).
Należy jednak zaznaczyć, iż część organów podatkowych prezentuje niekorzystne stanowisko, kwestionując w takich sytuacjach możliwość zaliczenia kary umownej do kosztów uzyskania przychodów. Takie stanowisko zaprezentował m.in. dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie z 5 września 2008 r.,sygn. IP-PB3-423-922/08-2/KB:
(...) kara umowna zapłacona w związku z odstąpieniem od umowy leasingu, pomimo iż dyktowana rachunkiem ekonomicznym, nie przesądza o tym, że jest to działanie w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Podatnik poniósł bowiem ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej, a zapłacona kara umowna jako wynik podjętych przez Spółkę decyzji o odstąpieniu od umowy, stanowi konsekwencję tego ryzyka i nie może być przerzucana na Skarb Państwa, przy pomocy przepisów podatkowych. Zatem stwierdzić należy, iż stanowisko Podatnika w zakresie zaliczenia zapłaconej kary umownej do kosztów uzyskania przychodów jest nieprawidłowe (...).
W mojej opinii stanowisko takie jest błędne, a zapłacona kara umowna może zostać zakwalifikowana do kosztów uzyskania przychodów.
