Krajowy Rejestr Zadłużonych - jak działa?

W Polsce funkcjonuje kilka ważnych rejestrów o zasięgu ogólnokrajowym, m.in. KRS oraz KRK. Od 1 lipca 2021 roku do tego grona dołączył KRZ, czyli Krajowy Rejestr Zadłużonych – jakie są dokładnie zasady jego działania i kto może do niego trafić?

Krajowy Rejestr Zadłużonych

Krajowy Rejestr Zadłużonych został powołany na mocy przepisów Ustawy z dnia 6 grudnia 2018 roku o Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Choć stosowna regulacja prawna została uchwalona dosyć dawno, rejestr ten zaczął działać dopiero od początku lipca 2021 roku. Zgodnie z treścią art. 2 ww. ustawy w KRZ ujawnia się informacje o:

• osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną – wobec których są albo były prowadzone postępowania:

• restrukturyzacyjne w rozumieniu Ustawy z dnia 15 maja 2015 roku – Prawo restrukturyzacyjne,

• upadłościowe lub wtórne postępowania upadłościowe,

• zakończone prawomocnym orzeczeniem zakazu, o którym mowa w art. 373 ust. 1 Ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku – Prawo upadłościowe (zakaz prowadzenia działalności gospodarczej),

• w przedmiocie uznania orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego;

• wspólnikach osobowych spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, jeżeli ogłoszono upadłość spółki, wszczęto wtórne postępowanie upadłościowe wobec spółki lub oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości spółki na podstawie art. 13 ust. 1 lub 2 Ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku – Prawo upadłościowe;

• osobach fizycznych, osobach prawnych oraz jednostkach organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną – wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika sądowego, zwanego dalej komornikiem, lub sąd z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych, albo umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez naczelnika urzędu skarbowego bądź dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z uwagi na fakt, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne;

• osobach fizycznych, wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, a które zalegają ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące.

Jak wynika z powyższego, Krajowy Rejestr Zadłużonych nie zawiera w sobie zestawienia wszystkich możliwych dłużników, lecz tylko ich konkretną grupę. Innymi słowy, osoba zobowiązana do zapłaty z innego tytułu, niż te, które zostały wymienione w ustawie, nie może zostać wpisana do KRZ bez względu na wysokość jej zobowiązania.

Krajowy Rejestr Zadłużonych - podstawowe zasady funkcjonowania 

Krajowy Rejestr Zadłużonych jest prowadzony przez Ministra Sprawiedliwości i ma charakter jawny. Dzięki temu każdy ma prawo zapoznać się z danymi ujawnionymi w rejestrze oraz objętymi treścią obwieszczeń za pośrednictwem internetu. Dostęp do KRS funkcjonuje na podobnej zasadzie co system elektronicznych ksiąg wieczystych lub CEIDG.

Pełne wykorzystanie KRZ wymaga jednak posiadania odpowiedniego numeru identyfikującego szukaną osobę, w przypadku osób fizycznych będzie to oczywiście jej numer PESEL, w przypadku zaś osób prawnych (np. spółek prawa handlowego) konieczne będzie posiadanie poprawnego NIP-u. Jeśli poszukujący nie ma żadnego z powyższych numerów, dysponuje jednak sygnaturą akt sprawy (np. postępowania upadłościowego, restrukturyzacyjnego lub alimentacyjnego), która toczyła się przeciwko dłużnikowi, to taki numer również może pomóc w wyszukiwaniu.

Rejestr zawiera w sobie szereg bardzo dokładnych i ważnych informacji na temat dłużnika, który został do niego wpisany. Zgodnie z treścią ustawy wśród ujawnionych informacji które zawiera Krajowy Rejestr Zadłużonych o podmiotach znajdą się m.in.:

• imię i nazwisko albo nazwa dłużnika (w przypadku dłużników prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą);

• firma dłużnika (w przypadku osób prawnych);

• miejsce zamieszkania albo siedziby;

• adres;

• numer PESEL albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku — inne dane umożliwiające jednoznaczną identyfikację,

• NIP;

• określenie, czy upadły jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej;

• nazwa sądu prowadzącego postępowanie;

• sygnatura akt sprawy;

• informacja o zabezpieczeniu majątku dłużnika przez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego, tymczasowego zarządcy lub zarządcy przymusowego oraz informacja o zakresie i sposobie wykonywania zarządu;

• informacja o prawomocnym oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości na podstawie art. 13 ust. 1 lub 2 Ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku – Prawo upadłościowe;

• informacja o zatwierdzeniu warunków sprzedaży w trybie przygotowanej likwidacji oraz uwzględnieniu wniosku o uchylenie lub zmianę postanowienia zatwierdzającego warunki sprzedaży;

• informację o ogłoszeniu upadłości, wszczęciu wtórnego postępowania upadłościowego, otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego i jego rodzaju.

Najważniejszą informacją jest to, że dane dłużników będą trafiały do KRZ za pośrednictwem sądów i komorników, nie zaś samych wierzycieli. Osoby, które posiadają jakiekolwiek roszczenie finansowe względem osoby fizycznej lub prawnej, nie będą mogły wnioskować o wpisanie dłużnika do omawianego rejestru (od tego jest bowiem rejestr dłużników niewypłacalnych funkcjonujący przy KRS).

Krajowy Rejestr Zadłużonych - jak usunąć dane?

Co do zasady dane zawarte w rejestrze nie mogą być z niego usunięte, chyba że ustawa stanowi inaczej. Dane dłużnika automatycznie przestają być ujawniane po upływie 10 lat od dnia prawomocnego zakończenia lub umorzenia postępowania, którego dotyczą, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Jeżeli w postępowaniu został prawomocnie zatwierdzony układ, dane automatycznie przestają być ujawniane po upływie:

• 3 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu wykonania układu albo

• 10 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o uchyleniu układu bądź wygaśnięciu układu z mocy prawa.

Jeżeli w postępowaniu został prawomocnie ustalony plan spłaty wierzycieli albo prawomocnie umorzono zobowiązania bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, dane automatycznie przestają być ujawniane po upływie:

• 3 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzeniu zobowiązań upadłego albo umorzeniu zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli albo

• 10 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o uchyleniu planu spłaty wierzycieli.

Jeżeli w postępowaniu prawomocnie warunkowo umorzono zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, dane automatycznie przestają być ujawniane po upływie:

• 3 lat od dnia upływu terminu 5 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli albo

• 10 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o uchyleniu postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli.

Dane osoby, wobec której prawomocnie orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, wraz z danymi dotyczącymi postępowania, w którym orzeczono zakaz, automatycznie przestają być ujawniane po upływie 3 lat od dnia następującego po upływie okresu zakazu.

Zaprzestanie ujawniania danych obejmuje również zaprzestanie ujawniania obwieszczeń dokonanych w postępowaniu, którego dotyczyły te dane. Zgromadzone dane które zawiera Krajowy Rejestr Zadłużonych, których ujawniania zaprzestano, mogą być, po pozbawieniu tych danych cech identyfikujących osobę, udostępniane i wykorzystywane do badań naukowych, a także do celów statystycznych. Udostępnione dane można wykorzystać wyłącznie zgodnie z przeznaczeniem, dla którego zostały udostępnione.

Krajowy Rejestr Zadłużonych - podsumowanie

Krajowy Rejestr Zadłużonych jest zestawieniem o charakterze ogólnopaństwowym, do którego dostęp ma każda osoba posiadająca numer PESEL lub NIP dłużnika, względnie sygnaturę akt sprawy, w której uczestniczył dłużnik. Krajowy Rejestr Zadłużonych jest rejestrem jawnym, do którego dostęp można uzyskać za pośrednictwem internetowej strony prowadzonej przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Dane przekazywane są do KRZ przez sądy i komorników, nigdy przez wierzycieli (nawet na ich wyraźny wniosek), po upływie określonego czasu są automatycznie usuwane z zestawienia, choć mogą być przetwarzane w dalszym ciągu np. dla celów statystycznych.