W ubiegłym miesiącu złożyłem deklarację VAT-7 wraz z zapłatą podatku VAT po terminie, co nastąpiło z opóźnieniem 25 dni od obowiązującego terminu. Czy w związku z tą sytuacją zapłata podatku powoduje uniknięcie poniesienia kary za niezłożenie deklaracji podatkowej w terminie?
Jacek, Katowice
Sama zapłata podatku nie zwalnia podatnika z odpowiedzialności za niezłożenie deklaracji podatkowej. Istnieje jednak możliwość uniknięcia kary za powyższy czyn.
W pierwszej kolejności zaznaczyć należy, że samo niezłożenie deklaracji podatkowej stanowi wykroczenie skarbowe, o którym mowa w art. 56 § 4 Kodeksu karnego skarbowego. W myśl tej regulacji karze grzywny za wykroczenie skarbowe podlega ten podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia lub wbrew obowiązkowi nie składa ich za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
W tym miejscu warto wyjaśnić kilka pojawiających się pojęć. Przede wszystkich wskazać należy, że poprzez wykroczenie skarbowe rozumie się czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli kodeks tak stanowi (art. 53 § 3 kks).
Ponadto w świetle art. 53 § 30 kks pojęcie „deklaracja” użyte na gruncie tej ustawy należy rozumieć zgodnie z definicją zawartą w Ordynacji podatkowej. Ta z kolei w art. 3 pkt 5 podaje, że poprzez deklaracje rozumie się również zeznania, wykazy, zestawienia oraz informacje, do których składania obowiązani są, na podstawie przepisów prawa podatkowego, podatnicy, płatnicy i inkasenci.
Na zakończenie warto również wskazać, że w świetle art. 23 kks kara grzywny wymierzana jest w stawkach dziennych, przy czym najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa 720. Ustalając stawkę dzienną, bierze się pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności.
Najprostszą formą nakładania kary grzywny za wykroczenia skarbowe jest stosowany przez organy podatkowe mandat karny. Jak stanowi art. 137 § 3 kks warunkiem nałożenia kary grzywny za wykroczenie skarbowe w drodze mandatu karnego jest wyrażenie przez sprawcę wykroczenia skarbowego zgody na przyjęcie mandatu. W przypadku nieprzyjęcia mandatu przez sprawcę sprawa karnoskarbowa jest rozpatrywana na zasadach ogólnych.
Jak zatem widać z powyższych unormowań, niezłożenie szeroko rozumianej deklaracji podatkowej stanowi na gruncie Kodeksu karnego skarbowego czyn zabroniony. Istotne w kontekście zadanego pytania jest także to, że karalność takiego zachowania powstaje niezależnie od okoliczności zapłaty podatku wykazanego w deklaracji. W konsekwencji już sam fakt, gdy nastąpi niezłożenie deklaracji podatkowej naraża podatnika na pociągnięcie do odpowiedzialności karnoskarbowej.
Przykład 1.
Podatnik prowadzący działalność gospodarczą nie złożył w terminie do 30 kwietnia roku następującego deklaracji PIT-36. Po kilku dniach zorientował się o swoim błędzie i wpłacił do właściwego urzędu skarbowego podatek wynikający z zeznania. Podejmując takie działania, podatnik nie uniknie jednak odpowiedzialności na gruncie kks.
Chociaż sama zapłata podatku nie zwalnia podatnika z kary za wykroczenie skarbowe, to w obowiązujących przepisach przewidziano możliwość uniknięcia odpowiedzialności poprzez zastosowanie instytucji czynnego żalu. Cała procedura została opisana w art. 16 kks.
Zgodnie z brzmieniem wspomnianej regulacji nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu. Dodatkowym warunkiem jest, aby podatnik uiścił w całości wymagalną należność publicznoprawną uszczuploną popełnionym czynem zabronionym. Czynny żal powinien być złożony na piśmie lub ewentualnie przekazany w formie ustnej do protokołu sporządzonego przez pracownika urzędu skarbowego.
W konsekwencji w celu skorzystania z instytucji czynnego żalu podatnik, który nie złożył w wymaganym terminie stosownej deklaracji, powinien:
-
Sporządzić pisemne zawiadomienie o wykroczeniu wraz ze wskazaniem okoliczności popełnienia czynu zabronionego.
-
Złożyć zaległą deklarację.
-
Wpłacić w całości ewentualny podatek należny wynikający z tej deklaracji.
W tym miejscu warto zaznaczyć, że złożenie czynnego żalu nie jest nieograniczone w czasie. Otóż złożenie takiego zawiadomienia jest bezskuteczne w sytuacji, gdy właściwy organ miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu czynu zabronionego oraz gdy organ ten podjął stosowne czynności służbowe zmierzające do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. W praktyce w zastrzeżeniu tym chodzi o to, że nie jest możliwe skorzystanie z czynnego żalu i uniknięcie odpowiedzialności, gdy organ podatkowy posiada już wiedzę i informację w tym temacie. W zamyśle bowiem konstrukcja czynnego żalu ma cechować się podejmowaniem samodzielnej inicjatywy przez sprawcę czynu.
Przykład 2.
Podatnik prowadzący działalność gospodarczą nie złożył deklaracji VAT-7 za miesiące od stycznia do czerwca. Organ podatkowy wezwał podatnika w ramach czynności sprawdzających do wyjaśnienia przyczyn, na skutek których nastąpiło niezłożenie deklaracji podatkowej. W tym momencie złożenie czynnego żalu może okazać się bezskuteczne, gdyż organ podatkowy posiada już informację na temat czynu zabronionego.
