Swoboda świadczenia usług w Unii Europejskiej może być realizowana w formie samozatrudnienia. W takim przypadku usługodawca posiadający firmę w jednym kraju członkowskim świadczy usługi na rzecz podmiotów z innych krajów członkowskich, nie posiadając w tych krajach stałego zakładu pracy, z zastrzeżeniem, że dla wykonania tych usług konieczny jest czasowy pobyt przedsiębiorcy na terytorium obcego państwa członkowskiego.
Samozatrudnieni
W sytuacji gdy osoba, która normalnie wykonuje pracę na własny rachunek w jednym państwie członkowskim (państwie oddelegowania), chce podjąć tymczasowo pracę w innym państwie członkowskim (państwie zatrudnienia) w zakresie systemów zabezpieczenia społecznego podlega ustawodawstwu państwa oddelegowania.
Ma to na celu uniknięcie problemów natury formalnej, administracyjnej i ułatwienie przedsiębiorcom znajdowania nowych odbiorców usług. Zachowana zostaje również ciągłość prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Powyższa kwestia została uregulowana w Rozporządzeniu 883/2004.
| Brzmienie artykułu 12 ust. 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego: "Osoba, która normalnie wykonuje działalność jako osoba pracująca na własny rachunek w Państwie Członkowskim, a która udaje się, by wykonywać podobną działalność w innym Państwie Członkowskim, nadal podlega ustawodawstwu pierwszego Państwa Członkowskiego, pod warunkiem że przewidywany czas takiej pracy nie przekracza 24 miesięcy." |
Przepis ten, przynajmniej częściowo, przywołuje na myśl regułę mającą zastosowanie do delegowanych pracowników najemnych. Inaczej jednak kształtuje się badanie kryteriów: "normalnego wykonywania działalności” oraz “wykonywania podobnej działalności w innym państwie członkowskim".
Wymagania i kryteria
Co należy rozumieć pod pojęciem osoby, „która normalnie wykonuje pracę na własny rachunek”? Oznacza to osobę, która zwykle wykonuje znaczną część swojej pracy na terytorium państwa członkowskiego, gdzie ma swoją siedzibę. Przy badaniu, czy powyższe kryterium zostało spełnione, sprawdza się, czy osoba:
- wykonywała pracę na własny rachunek przez jakiś czas przed datą przeniesienia się do innego państwa członkowskiego oraz
- spełnia wszelkie niezbędne wymogi w zakresie swojej działalności w państwie członkowskim, w którym ta działalność jest zarejestrowana, oraz posiada środki pozwalające jej na wykonywanie działalności po powrocie.
Porady online
Prowadzisz firmę i masz pytania?
Skorzystaj z porad ekspertów Poradnika Przedsiębiorcy
- posiada biuro w państwie delegującym,
- płaci podatki w państwie delegującym,
- posiada numer identyfikacyjny VAT w państwie delegującym,
- jest zarejestrowana w izbie handlowej lub organizacji zawodowej w państwie delegującym,
- posiada legitymację zawodową w państwie delegującym.
Zgodnie z Decyzją Komisji Administracyjnej nr A2 z dnia 12 czerwca 2009 r. dotyczącą wykładni art. 12 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 do stwierdzenia, że przedsiębiorca, który chce skorzystać z przepisów dotyczących delegowania, „wykonuje działalność od pewnego czasu” przed dniem delegowania można uznać za wystarczający okres dwóch miesięcy. Krótsze okresy będą wymagały indywidualnej oceny w konkretnych przypadkach.
A1 - Zaświadczenie o ustawodawstwie dotyczącym zabezpieczenia społecznego
W myśl art. 19 ust. 2 Rozporządzenia 987/2009 dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 "na wniosek zainteresowanego lub pracodawcy instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie zgodnie z przepisami tytułu II rozporządzenia podstawowego, poświadcza, że to ustawodawstwo ma zastosowanie, oraz w stosownych przypadkach wskazuje, jak długo i na jakich warunkach ma ono zastosowanie."
Właściwym dokumentem mającym zastosowanie do poświadczenia zgodnie z powyższym przepisem jest formularz A1, czyli zaświadczenie o ustawodawstwie dotyczącym zabezpieczenia społecznego mającym zastosowanie do osoby uprawnionej. Zaświadczenie A1 zastąpiło dotychczasowy formularz E 101.
Zaświadczenie A1 poświadczane jest przez Terenowe Jednostki Organizacyjne Zakładu Ubezpieczeń Społecznych osobom, które podlegają polskiemu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego na mocy przepisów rozporządzenia 883/2004. W katalogu osób znajdują się również osoby, które normalnie wykonują działalność jako osoby pracujące na własny rachunek w państwie członkowskim, a które udają się, by wykonywać podobną działalność w innym państwie członkowskim.
Przedsiębiorca wypełnia zaświadczenie A1 w 3 egzemplarzach. Terenowa jednostka ZUS zwraca poświadczony formularz A1 w jednym egzemplarzu. Pomimo że zaświadczenie A1 ma w oryginale kolorową szatę graficzną, terenowe jednostki ZUS dokonują poświadczenia również wersji czarno-białej.
Osoba prowadząca działalność na własny rachunek dołącza do zaświadczenia A1 „informację w celu wydania zaświadczenia o ustawodawstwie właściwym”, wykorzystywane dla zastosowania odpowiednich przepisów rozporządzenia 883/2004. Druki „informacji” dostępne są w terenowych jednostkach ZUS.
